Jeden dzień Iwana Denisowicza (Aleksander Sołżenicyn)

Opowiadanie Sołżenicyna należy do literatury łagrowej, podejmującej temat
sowieckich obozów
pracy. Warto pamiętać, że Sołżenicyn jest także autorem słynnej powieści pt.
"Archipelag
Gułag" - panoramy potwornej krainy łagrów, w której odsłonił prawdę o machinie
stalinowskich
obozów.
Opowiadanie, o którym tu mowa, jest odtworzeniem jednego dnia obozowego życia
więźnia łagru
- Iwana Denisowicza Szuchowa. Przebieg dnia ukazuje realia obozów sowieckich.
Autor opisuje
stosowane tam kary, karcer i jego skutki. Szokują przyczyny zesłania więźniów:
- chwilami
absurdalne jak to, że Hopczyk nosił mleko banderowcom z szałasu, a Szuchow
uciekł z niewoli
niemieckiej, by zostać uznanym w ZSRR za "szpiega niemieckiego wywiadu".
Łagier i życie w nim:
Prawem obozu są donosicielstwo, kradzieże, zabójstwa. Rytuałem i świętością
staje się posiłek
- chwila, dla której więzień żyje. Nikogo nie dziwią "wieczne" wyroki, które
nigdy się nie kończą,
bo są przedłużane.
Katorżnicza praca staje się normalnością. Stosunki w obozie powodują, że
"więzień staje się
wrogiem więźnia". Po całym dniu, który zawierał koszmar obozowych prawideł,
opowiadanie
kończy się lapidarnym wnioskiem, iż był to "szczęśliwszy" dzień bohatera.
Jak zmienne są wartości pojęć; dzień był szczęśliwy - bo nikt Szuchowa nie
zabił, nie okradł,
a nawet udało mu się oszukać straże. Rozpoczął dzień o świtaniu, przetrwał go,
ciężko pracując
pod okiem strażników - i dobrze wykonując swoją pracę. Podprowadził kaszę,
przemycił kawałek
stali. Szuchow, prosty chłop, nie dał zwyciężyć się obozowym władzom. Pośród
wielu
przypadków utraty człowieczeństwa Szuchow starał się żyć, przeżyć, ale nie stał
się
"szakalem". Wartością była praca i posiłek, do więźnia należała krótka noc.
Musiał iść równo
w kolumnie, z rękami z tyłu, nie zwracać na siebie uwagi. Analiza jednego dnia
więźnia
Szuchowa staje się tu pouczającym studium totalitaryzmu.