Cyan Magenta Yellow Black Pantone 295CV str. 2
BEZPIECZEC
STWO PRACY 1/2004
mgr inż. ANDRZEJ D
BROWSKI
Centralny Instytut Ochrony Pracy
 Państwowy Instytut Badawczy
Prace na wysokości  najczęstsze przyczyny wypadków
W artykule wskazano obszary działalności człowieka zagrożone upadkiem z wy-
 z wykorzystaniem drabin
sokości. Na podstawie danych statystycznych scharakteryzowano przyczyny tych
 przy dz
wignicach (obsługa, remont
wypadków. Dodatkowo omówiono przyczyny upadków z wysokości, które miały
i konserwacja)
miejsce w gospodarstwach indywidualnych w Polsce. Zwrócono również uwagę na
 na słupach oświetleniowych wyso-
obowiązki pracodawcy wynikające z faktu, że prace na wysokości należą do prac
kiego napięcia i masztach antenowych
szczególnie niebezpiecznych.
(fot. 2.)
Work on a height  causes of accidents
The paper discusses areas of human activities where there are hazards of falls from a height.
On the basis of statistical data, causes of those accidents are presented. Additionally causes
of falls from a height on family farms in Poland are discussed. Employers duties  related to
the fact that work on a height is especially dangerous  are also highlighted.
Wstęp Rodzaje prac
wykonywanych na wysokości
Do prac na wysokości zaliczane są
prace wykonywane co najmniej 1 m
Przebywanie na wysokości jest zwią-
nad poziomem podłogi lub ziemi [1].
zane z wykonywaniem wielu różnych
Według danych Głównego Urzędu
prac, np.:
Statystycznego, w Polsce, w 2002 roku
 przy budowie lub rozbiórce bu-
zarejestrowano 3777 wypadków powo-
dynków, hal produkcyjnych i innych
dowanych upadkami z wysokości [2],
obiektów
co stanowiło 4,6% ogólnej liczby wy-
 przy wykonywaniu izolacji ter-
padków. Z analizy przeprowadzonej na
micznych na ścianach budynków, łącz-
podstawie danych statystycznych doty-
nie z czyszczeniem i zbijaniem tynków,
Fot. 2. Praca na maszcie antenowym
czących wypadków głównie w Polsce,
ocieplaniem, tynkowaniem i malowa-
USA i w Austrii [2 7] wynika, że takie
niem (fot. 1.)
wypadki mają miejsce głównie w bu-
downictwie, ale dotyczą również: służb
oczyszczania, przemysłu stoczniowego,
handlu i usług, transportu (lądowego,
powietrznego i wodnego), przemysłów
 spożywczego i maszynowego, a tak-
że rolnictwa [8]. Upadki z wysokości
w gospodarstwach indywidualnych
stanowią w Polsce oddzielną grupę
ujętą w statystykach Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego. Liczba
wszystkich wypadków w rolnictwie
w latach 2000  2001, związanych
z przyznaniem odszkodowania przez
Fot. 3. Praca na zbiornikach i konstrukcjach wiel-
KRUS, wyniosła ok. 30 tys. rocznie [9,
kogabarytowych
10]. W rolnictwie upadki z wysokości
są związane z użytkowaniem: drabin  na rurociągach, zbiornikach (fot. 3),
Fot. 1. Praca przy elewacji budynków
(około 13% ogólnej liczby wypad- silosach i innych konstrukcjach wielko-
ków), przyczep i wozów (około 10%),  na dachach (budowa, rozbiórka,
gabarytowych (budowa, czyszczenie
schodów (około 8%), rusztowań i da- prowadzenie napraw, sprzątanie)
i malowanie)
chów (około 7%), maszyn i ciągników  przy budowie, remontach i konser-  związanych z usuwaniem nawisów
wacji mostów, kładek i estakad
rolniczych (około 4%), pomieszczeń śnieżno-lodowych, odśnieżaniem da-
do przechowywania pasz, np. strychów  na kominach (demontaż, ekspertyzy
chów, udrażnianiem z lodu rynien i rur
techniczne, prace konserwacyjne, remonty)
i poddaszy (około 3%). spustowych
2
Cyan Magenta Yellow Black Pantone 295CV str. 3
BEZPIECZEC
STWO PRACY 1/2004
 związanych z czyszczeniem i myciem Mogą to być np.: wózki jezdniowe W tym przypadku najczęstszymi zda-
okien, świetlików, dachów i rynien podnośnikowe (widłowe), podajniki rzeniami i działaniami prowadzącymi do
 przy pielęgnacji i ścince drzew. taśmowe, żurawie, samochody cysterny, upadków z wysokości są:
duże zbiorniki oraz maszyny z napędem
" niewłaściwe odgradzanie stref nie-
hydraulicznym lub ze smarowaniem ole- bezpiecznych, np.:
Przyczyny wypadków
jowym (zagrożeniem mogą być śliskie  nieinstalowanie balustrad chronią-
Na podstawie danych GUS z lat 1999
powierzchnie powstałe na skutek rozla- cych przed upadkiem (np. na rampach
 2002 [2-6] przyczyny wypadków zda- rozładunkowych, podestach roboczych,
nia oleju lub innych cieczy stosowanych
rzających się podczas prac na wysokości na schodach)
w układach hydraulicznych).
można podzielić na kilka grup (stosując  niewłaściwe balustrady ochronne
" Utrata równowagi i upadek podczas
klasyfikację ze statystycznej karty wy- w strefach zagrożonych upadkiem
pracy z wykorzystaniem maszyn i urzą-
padków Z-KW). z wysokości (stosowane mocowanie lub
dzeń użytkowanych przez pracownika
materiały, dobór wysokości)
znajdującego się na wysokości.
 lokalizowanie balustrad ochron-
Wypadki związane z niewłaściwym sta-
Zdarzenia takie mają miejsce na
nych na dachach budynków oraz stro-
nem maszyn, urządzeń i materiałów, które
skutek niespodziewanych ruchów oraz
pach (gdzie prowadzone są prace na
określamy  czynnikiem materialnym .
nieprzewidywalnego działania maszyn
wysokości) w zbyt małej odległości od
Najistotniejsze przyczyny wypadków
i urządzeń. Mogą to być np.: narzędzia
krawędzi
związanych z niewłaściwym stanem
ręczne z napędem, taczki, pilarki łańcu-
 prace na stropie budynku zabezpie-
czynnika materialnego przedstawiono
chowe, drabiny, rusztowania, pompy do
czonego tylko balustradą z górną poręczą
na rysunku 1.
mieszanki betonowej, instalacje wodne.
ochronną (co może w wyniku potknięcia
Największa liczba upadków z wysokości,
się pracownika spowodować jego wypad-
związanych z niewłaściwym stanem czynni- " Utrata równowagi i upadek podczas
użytkowania maszyn do transportu. Są
nięcie pod poręczą)
ka materialnego (w tym urządzeń zabezpie-
nimi np.: wózki jezdniowe podnośniko-  ogradzanie krawędzi dachów lub
czających) powodowana jest niewłaściwą
we, samochody ciężarowe i ich przycze- stropów, na których prowadzone są
statecznością, wytrzymałością, ukrytymi
py, wciągarki linowe, ruchome podesty, prace na wysokości tylko za pomocą
wadami oraz niewłaściwym użytkowaniem
(zainstalowaniem, zamocowaniem, uchwy- żurawie, windy, ciągniki, jednostki pły- szarf prowadzonych bezpośrednio po
ceniem, trzymaniem, zabezpieczeniem). wające, samoloty. linii krawędzi (co nie stanowi żadnego
A oto sekwencje zdarzeń prowadzą- Należy również zwrócić uwagę na zabezpieczenia, lecz jedynie informację
o zagrożeniu)
cych najczęściej do wypadków. dużą liczbę wypadków związanych ze
" nieoznakowanie miejsc stwarzają-
" Poślizgnięcie się, potknięcie lub stosowaniem niewłaściwego środka
utrata równowagi podczas prowadzenia ochrony zbiorowej (urządzenia zabezpie- cych zagrożenie upadkiem z wysokości
napraw, przeglądów oraz konserwacji
czającego) lub jego brakiem (oznaczenie
" niezainstalowanie dodatkowych
środków ochrony w postaci np. siatek
maszyn i urządzeń.
5 na rys. 1.).
ochronnych
" niewyznaczanie stref niebezpiecz-
nych wokół otworów w dachach, w cza-
sie prowadzenia tam prac na wysokości
" brak zakotwień rusztowań rucho-
mych.
Wypadki związane z niewłaściwą orga-
nizacją pracy  ogólną oraz dotyczącą
poszczególnych stanowisk.
Najistotniejsze przyczyny wypadków
związane z niewłaściwą organizacją pra-
cy, przedstawiono na rysunku 2.
Największa ich liczba jest następ-
stwem tolerowania przez nadzór od-
stępstw od zasad bezpieczeństwa pracy
lub braku nadzoru oraz nieodpowiednich
przejść i dojść.
Do wypadków związanych z nie-
właściwą organizacją pracy dochodzi
najczęściej, gdy:
" stosowane są niewłaściwe technolo-
gie, metody i środki pracy, np.:
 kontynuowane są prace budowlane
bez zachowania wymaganej technolo-
Rys. 1. Liczba wypadków związanych z niewłaściwym stanem maszyn, urządzeń i materiałów, zwanych
czynnikiem materialnym. Przyczyny oznaczone numerami zgodnie z Z-KW należą do następujących grup: gicznie przerwy w postępie robót (np.
A  wady konstrukcyjne lub niewłaściwe rozwiązania techniczne i ergonomiczne czynnika materialnego;
ze względu na niezbędną wytrzymałość
B  wady materiałowe czynnika materialnego; C  niewłaściwa eksploatacja czynnika materialnego;
betonu)
D  brak lub niewłaściwe posługiwanie się czynnikiem materialnym przez pracownika
3
Cyan Magenta Yellow Black Pantone 295CV str. 4
BEZPIECZEC
STWO PRACY 1/2004
słupy i inne konstrukcje
 utrata równowagi podczas montażu
blach na stalowej konstrukcji budynku
 poślizgnięcie się podczas prac
wykonywanych na dachu (np. podczas
mycia go wodą)
 poślizgnięcie się lub potknięcie
podczas czyszczenia kominów
 upadek z rusztowania zewnętrznego,
przystawnego w trakcie jego montażu lub
demontażu
 upadek w związku z wykonywaniem
(montażem) skrajnych (zewnętrznych)
elementów obiektu na skraju dachu
 utrata równowagi podczas patrzenia
do góry, np. śledzenia wzrokiem za ele-
mentem podnoszonym żurawiem
Rys. 2. Liczba wypadków związanych z niewłaściwą organizacją pracy. Przyczyny oznaczone numerami  potknięcie się lub poślizgnięcie na
zgodnie z Z-KW należą do następujących grup: A  niewłaściwa ogólna organizacja pracy; B  niewłaściwa
parapecie przy montażu nowych okien
organizacja stanowiska pracy
lub usuwaniu starych ram okiennych
 układane są płyty, pomosty ruszto- bezpieczonych lub niezabezpieczonych  upadek z drzewa (spowodowany
wań bez zachowania wymaganej kolej- otworów w stropie lub w podłodze
np. złamaniem się gałęzi, na której stał
ności i ciągłości  poślizgnięciem się na niezaschniętej
pracownik)
 nie wykonuje się wymaganych farbie
Przyczyną takich wypadków może
i zaplanowanych przeglądów oraz kon-  niezapewnieniem bezpieczeństwa na
być także lekceważenie lub nieusunięcie
troli stanu drabin, rusztowań, podestów stanowisku pracy podczas prowadzenia
zagrożenia podczas wykonywania prac
roboczych oraz odstępuje się od wyko- prac rozbiórkowych (np.: niespodzie- na: rusztowaniach stałych i przestawnych
nywania czynności kontrolno-porządko- wanym złamaniem się lub ugięciem ele- (np. niezablokowanie kół, przemieszcza-
wych w miejscach ich ustawiania (aby mentu pokrycia rozbieranego dachu, na
nie rusztowania wraz z pracownikiem,
uniknąć ich ustawiania na niestabilnym którym stanął pracownik, nastąpieniem
wychylanie się poza obrys podstawy
podłożu) na część odciętego od podpory elemen- rusztowania), drabinach (np. przenosze-
 używa się drabin niezgodnie z prze- tu stropu, nagłym przemieszczeniem się
nie w jednym ręku przedmiotów, stanie
znaczeniem (stosowanie drabiny roz- elementu rozbieranego szalunku);
na najwyższym szczeblu), wózkach
stawnej jako przystawnej, wykonywanie
jezdniowych podnośnikowych (np.
" niewłaściwym lub wykonywanym
z drabiny prac niedozwolonych, np. robót przez niekompetentne osoby szkoleniem
podnoszenie ludzi na prowizorycznym
murarskich, tynkarskich) w zakresie ochrony przed upadkami
podeście umieszczonym na wózku wi-
 wykonuje się na wysokości czyn- z wysokości, co może także prowadzić do
dłowym), dachach (np. chodzenie tyłem
ności zbrojarskie bez rusztowań lub nieprzestrzegania zasad i przepisów bhp
po dachu), konstrukcjach budowlanych
pomostów przy wykonywaniu prac na wysokości;
(np.: zrzucanie ciężkich przedmiotów,
 ustawia się prowizoryczne pode-
" wykonywaniem pracy na wysoko- wychylanie się poza obrys obiektu, pra-
sty lub rusztowania (np. na kozłach), ści, mimo przeciwwskazań lekarskich.
ca na niestabilnych i wąskich elementach
w celu wykonania doraz
nych prac na
konstrukcji budowlanej, ręczne przeno-
wysokości; Wypadki związane z nieprawidłowym lub
szenie dużych i ciężkich przedmiotów,
praca w niestabilnych pozycjach, sięganie
" stanowiska pracy są niewłaściwe niewłaściwym zachowaniem pracownika
przygotowane (łącznie z wykonaniem oraz jego niewłaściwym stanem psycho- rękami do przedmiotów będących poza
nieodpowiednich przejść i dojść); wy- fizycznym (spowodowanym np. zmęcze- normalnym zasięgiem, wykonywanie
padki te są związane np. z: niem lub chorobą).
gwałtownych ruchów, skakanie w dół
 występowaniem innych urządzeń Najistotniejsze przyczyny takich wy- lub przeskakiwanie na inne elementy
w miejscu lub bezpośrednim sąsiedz- padków przedstawiono na rysunku 3.
konstrukcji, uderzenie pracownika przez
twie ustawienia drabiny (ograniczających Zdecydowanie największa ich licz- spadające lub zrzucane przedmioty), żu-
swobodę poruszania się po niej) ba jest powodowana niedostateczną
rawiach (np. przemieszczanie ludzi na
 pozostawieniem na podłożu kabli, koncentracją uwagi na wykonywanej
wyższe poziomy wznoszonego obiektu
węży malarskich lub wodnych oraz in- czynności.
na zawiesiu linowym podwieszonym
nych elementów Nieprawidłowe zachowania się czło- do żurawia wieżowego), składowanych
 wspinaniem się na konstrukcje wieka to np.:
wyrobach (np. zawalenie się z
le składo-
i maszty, które ulegają złamaniu  podnoszenie przez dwóch pracow- wanych towarów).
 złym wykonaniem podestów robo- ników niezamocowanej płyty chroniącej
Przedstawione na rysunku 3. wypadki
czych (np. przemieszczeniem się desek) przed upadkiem do otworu w stropie
występują również w następstwie prze-
 poślizgnięciem się na schodach na (podczas podnoszenia płyty idący z tyłu
bywania lub przechodzenia w miejscach
skutek niewłaściwej warstwy antypośli- pracownik, który nie widzi otworu wpada
niedozwolonych, np.: na skraju dachu lub
zgowej lub jej braku do niego)
podestu roboczego, na niezabezpieczo-
 pozostawieniem prowizorycznie za-  upadek podczas wspinania się na
nych balustradami płytach balkonów
4
Cyan Magenta Yellow Black Pantone 295CV str. 5
BEZPIECZEC
STWO PRACY 1/2004
Wpływ środowiska
na powstawanie wypadków
podczas prac na wysokości
Prace na wysokości są często wyko-
nywane na otwartym terenie, przez co
pracownik jest dodatkowo narażony na
działanie warunków środowiskowych
powodujących najczęściej:
" poślizgnięcie się na konstrukcji bu-
dowlanej (zwłaszcza stalowej) lub dachu
 oblodzonych, mokrych od deszczu albo
zaśnieżonych
" utratę równowagi na dachu, na skutek
podmuchu wiatru (także w wyniku ude-
rzenia arkuszem papy lub innym elemen-
tem pokrycia porwanym przez wiatr)
" potknięcie się i poślizgnięcie,
a w konsekwencji wypadnięcie przez
świetlik podczas odśnieżania dachu
" upadek z rusztowania zewnętrznego
lub konstrukcji budowlanych (również
w czasie montażu i demontażu), podczas
pracy w trudnych warunkach atmosfe-
rycznych (także na skutek podmuchów
Rys. 3. Liczba wypadków związanych z nieprawidłowym lub niewłaściwym zachowaniem pracownika
wiatru) lub po zmroku
oraz jego złym stanem psychofizycznym. Przyczyny oznaczone numerami zgodnie z Z-KW należą do
następujących grup: A  niewłaściwe zachowanie się pracownika; B  zły stan psychofizyczny pracownika;
" ześlizgnięcie się z mokrego stogu
C  nieprawidłowe zachowanie się pracownika
siana lub słomy
" poślizgnięcie się na oblodzonych lub
i klatek schodowych, na konstrukcji  odpięciem podczas pracy linek od
mokrych schodach.
rusztowania poza pionami komunika- uprzęży lub urządzenia kotwiczącego
linki bezpieczeństwa
cyjnymi, blisko niezabezpieczonych
Urazy powodowane upadkami
krawędzi obiektów budowlanych,  zmianą, w nieodpowiednim mo-
z wysokości
mencie, punktu zakotwiczenia linki
w bezpośrednim sąsiedztwie otworów
Umiejscowienia urazów związanych
bezpieczeństwa
w ścianach i w podłodze oraz przy kra-
z wypadkami spowodowanymi upadkami
 brakiem środków ochrony indywi-
wędzi dachu wznoszonych budynków, na
z wysokości, wg statystyk GUS dotyczących
dualnej przed upadkiem z wysokości po
świeżo wykonanym murze (np. ściankach
lat 1999  2002, przedstawiono na rysunku 4.
usunięciu balustrad ochronnych w trakcie
działowych pomieszczeń).
W wyniku upadków z wysokości po-
wykonywanych prac
szkodowani doznają przede wszystkim
 nienoszeniem odpowiedniego
Wypadki związane ze stosowaniem nie-
urazów: tułowia łącznie z szyją, stóp,
obuwia chroniącego przed poślizgiem
właściwych środków ochrony indywidu-
głowy, rąk, przedramion i podudzi.
i rękawic ochronnych.
alnej lub ich brakiem.
Wypadki te są najczęściej powodo-
wane:
 brakiem lub stosowaniem niekom-
pletnych lub niewłaściwych (niepodda-
wanych przeglądom, uszkodzonych oraz
nieposiadających wymaganych certyfi-
katów) środków ochrony indywidualnej
przed upadkiem z wysokości
 niewłaściwą instalacją lub niewła-
ściwym rozmieszczeniem (np. za nisko
w stosunku do poziomu stanowiska pra-
cy) oraz brakiem szyn do kotwiczenia
linek bezpieczeństwa
 niewłaściwym kotwiczeniem uprzę-
ży (np.: kotwiczenie linek bezpieczeń-
stwa do złamanych lub suchych gałęzi
drzew, prowizorycznie zamocowanych
elementów konstrukcyjnych, części
maszyn, które mogą być w sposób przy-
Rys. 4. Umiejscowienie najczęstszych urazów w związku z wypadkami spowodowanymi upadkami
z wysokości
padkowy uruchomione)
5
Cyan Magenta Yellow Black Pantone 295CV str. 6
BEZPIECZEC
STWO PRACY 1/2004
Podsumowanie
Zgodnie z rozporządzeniem mini-
stra pracy i polityki socjalnej z dnia 26
września 1997 r. w sprawie ogólnych
przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy [1] prace na wysokości, zaliczone
są do prac szczególnie niebezpiecznych,
bowiem skutkiem wypadków związa-
nych z tymi pracami jest często śmierć
pracownika lub ciężkie urazy. Dlatego
pracodawca, u którego wykonywane
są tego typu prace powinien zapewnić
realizację szczegółowych wymagań
Wprowadzenie
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas
Budowy są miejscami pracy o szcze-
tego rodzaju prac, a zwłaszcza:
gólnie wysokim poziomie ryzyka.
 bezpośredni nadzór nad tymi praca-
Przyczyną znacznej części wypadków
mi przez wyznaczone w tym celu osoby
przy pracy podczas realizacji inwestycji
 odpowiednie środki zabezpieczające
może być m.in. niewłaściwa koordy-
 instruktaż pracowników obejmujący
nacja różnych przedsięwzięć wykony-
w szczególności: imienny podział pracy,
wanych jednocześnie lub kolejno na
kolejność wykonywania zadań oraz wy-
tej samej tymczasowej lub ruchomej
magania bezpieczeństwa i higieny pracy
budowie.
przy poszczególnych czynnościach.
Konieczność poprawy koordynacji
działań różnych zespołów, istnieje zarów-
PIŚMIENNICTWO
no na etapie przygotowania inwestycji,
[1] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
jak i podczas jej realizacji.
Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pra-
W tym zakresie Rada Wspólnot
cy. Tekst jedn. DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650
Europejskich ustanowiła dyrektywę nr
[2] Główny Urząd Statystyczny. Monitoring
92/57/EWG z dnia 24 czerwca 1992 r.
rynku pracy. Wypadki przy pracy w 2002 r.
w sprawie wdrożenia minimalnych wy-
Warszawa, 2003
magań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
[3] Główny Urząd Statystyczny. Wypadki przy
na budowach. Jest to ósma szczegółowa
pracy w 1999 r. Warszawa 2000
dyrektywa w rozumieniu art. 16 (1) dyrek-
[4] Główny Urząd Statystyczny. Wypadki przy
tywy 89/391/EWG, tzw. ramowej.
pracy w 2000 r. Warszawa 2001
Postanowienia tej dyrektywy zostały
[5] Główny Urząd Statystyczny. Wypadki przy
wprowadzone do prawa polskiego głów-
pracy w 2001 r. Warszawa 2002
nie przez:
[6] Projekt celowy zamawiany PCZ 16-21 pt.
 zmiany do ustawy  Prawo budow-
System analizy wydarzeń wypadkowych w śro-
dowisku pracy dla potrzeb profilaktyki. Etap III.
lane, zwłaszcza wprowadzone ustawami
Opracowanie modeli typowych wypadków i zda-
z dnia 27 lipca 2001 r. i z dnia 27 marca
rzeń wypadkowych powodowanych upadkami
2003 r. [1]
z wysokości, na powierzchni i do zagłębień
 rozporządzenie ministra infrastruk-
[7] Sturz und Fall. Qualitative Analyse von Inter-
tury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie
vievs mit Unfallopfern. Nummer 11. AUVA,
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas
Austria, 1996
wykonywania robót budowlanych [2]
[8] Zagrożenia wypadkowe w gospodarstwach
rolnych. Materiały szkoleniowe. Skrobacki A.  rozporządzenie ministra infrastruk-
(red). Wrocław, grudzień 1999
tury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie
[9] Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
informacji dotyczącej bezpieczeństwa
Kwartalna informacja statystyczna. IV kwartał
i ochrony zdrowia oraz planu bezpie-
2000 r. Warszawa 2000
czeństwa i ochrony zdrowia [3].
[10] Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
W tym artykule zostaną przedstawione
Kwartalna informacja statystyczna. IV kwartał
tylko uregulowania dotyczące informa-
2001 r. Warszawa 2001
cji oraz planu bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia, nazywanych w dalszej części
informacją BIOZ i planem BIOZ.
Publikacja opracowana na podstawie
Zgodnie z ż18 ustawy  Prawo bu-
wyników zadań badawczych wyko-
dowlane [1] do obowiązków inwestora
nanych w ramach projektu celowego
zamawianego nr 16-21 pn.  Ochrona należy zorganizowanie procesu budowy
przed upadkami z wysokości na po-
z uwzględnieniem zawartych w prze-
wierzchnię i do zgłębień
pisach zasad bezpieczeństwa i ochrony
Jerzy Skakun  Ogólnopolski konkurs na plakat bezpie-
czeństwa pracy  Budownictwo 2001
zdrowia, a w szczególności: opracowanie
6