Kategoria: Polski

Zakres: M�łoda Polska

Tytu�ł: Udowodnij, �że Lord Jim jest postaci�ą tragiczn�ą.

Dodano: 2000.02.16





Udowodnij, �że Lord Jim jest postaci�ą tragiczn�ą.



Plan pracy:

1.Wyjaœnienie pojê�Ś takich jak :

a)tragizm

b)konflikt tragiczny

c)posta�Ś tragiczna

2.Odwo�łanie siê do tragedii antycznej Sofoklesa.

a)Kreon dokonuje wyboru miêdzy pa�ąstwem a rodzin�ą

b)Antygona musi dokona�Ś wyboru miêdzy mi�łoœci�ą do brata a zakazem króla

3. �śLord Jim”

a)klêska na statku szkolnym

b)ucieczka z �śPatny”

c)�życie na Patusanie jako rodzaj katharsis

d)ostatnia decyzja w �życiu Jima (przyznanie siê do winy)

e)koniecznoœ�Ś jako nieod�ł�ączny element tragedii

-zabieg maj�ący na celu stworzenie wra�żenia koniecznoœci

4.Podsumowanie

-potwierdzenie tezy powy�ższymi argumentami





* * *

Lord Jim jest tragiczn�ą postaci�ą. Jednak, aby móc udowodni�Ś, �że tak jest naprawdê nale�ży sobie wyt�łumaczy�Ś co to jest tragizm, konflikt tragiczny oraz posta�Ś tragiczna. S�łownik jêzyka polskiego podaje tak�ą definicje tragizmu : �św�łaœciwoœ�Ś sytuacji konfliktowej (np. starcie dwóch racji moralnych) prowadz�ące do nieuniknionej klêski jednostkê wartoœciowsz�ą, uczestnicz�ąc�ą w konflikcie.” Czyli konflikt tragiczny to istnienie przeciwstawnych, równorzêdnych racji, pomiêdzy którymi nie sposób dokona�Ś wyboru, ka�żde posuniêcie bohatera zbli�ża go do katastrofy. Bohater tego konfliktu staje siê jednoczeœnie postaci�ą tragiczn�ą. Tragizm tej postaci polega na tym, �że ka�żda decyzja, jaka zostanie podjêta przez ni�ą bêdzie mia�ła tragiczne skutki.





Przyk�ładem takich postaci tragicznych mog�ą by�Ś Kreon i Antygona z dramatu Sofoklesa. S�ą to postacie antyczne. Kreon staje przed wyborem miêdzy dobrem pa�ąstwa a dobrem rodzinnym. Jako w�ładca i prawodawca musi przestrzega�Ś prawa nawet wówczas, gdy wykroczenie dotyczy cz�łonków rodziny. Poza tym uwa�ża,

�że wydany rozkaz powinien obowi�ązywa�Ś wszystkich. Natomiast Antygona staje przed wyborem miêdzy mi�łoœci�ą do brata a pos�łusze�ąstwem wobec w�ładcy. Wybiera pierwsz�ą mo�żliwoœ�Ś, poniewa�ż dla niej wa�żniejsza jest tradycja i obrz�ądek religijny. Za takie zachowanie zosta�ła ukarana poprzez zamurownie. Bohaterowie tragedii p.t. �śAntygona” s�ą postawieni w sytuacji bez wyjœcia. Jakkolwiek by nie post�ąpili i tak bêd�ą winni i spotka ich za to kara.





Tytu�łowego bohatera powieœci Josepha Conrada p.t. �śLord Jim” równie�ż mo�żna traktowa�Ś jako posta�Ś tragiczn�ą. Jim staje przed wyborem miêdzy w�łasnym rozumem a instynktem. Miêdzy marzeniami o byciu bohaterem, a chwilow�ą niezdolnoœci�ą do przeciwstawienia siê �żywio�łowi jakim jest morze. Problem polega na tym , �że instynkt jest silniejszy ni�ż rozum i zapanowanie nad nim jest niezwykle trudne. Czy naszemu bohaterowi to siê udaje? Nie! Przyk�ładem wy�ższoœci instynktu nad rozumem jest scena na statku szkolnym , kiedy to Jim powinien szybciej dzia�ła�Ś i podejmowa�Ś bardziej dojrza�łe decyzje. Wydaje mi siê, �że przytoczenie fragmentu tekstu opisuj�ącego zachowanie Jima na szkolnym statku, bardzo dobrze zobrazuje jego uczucia. �śSta�ł bez ruchu.[...] Ktoœ pchn�ą�ł Jima , który zatoczy�ł siê na ster-maszt i chwyci�ł jakieœ liny. Stary statek szkolny, zacumowany do beczek, dygota�ł ca�ły, k�łaniaj�ąc siê �łagodnie w stronê wiatru , a sk�ąpy takielunek nuci�ł g�łêbokim , zdyszanym basem pieœ�ą o m�łodoœci na oceanie. Kuter na wodê! – Jim ujrza�ł �łódŸ z ludŸmi opadaj�ąc�ą szybko za burtê i rzuci�ł siê ku niej. Us�łysza�ł plusk. Rzucaj! Wyhaczy�Ś taliê! Wychyli�ł siê za burtê. Rzeka wzd�łu�ż statku wrza�ła pienistymi smugami. Dostrzeg�ł wœród zapadaj�ących ciemnoœci, �że kuter miota siê na jednej linii z okrêtem, jakby urzeczony przez pr�ąd i wiatr, które przez chwilê osadzi�ły go na miejscu. Jim us�łysza�ł niewyraŸnie g�łos wrzeszcz�ący na kutrze: Równo , szczeniaki , jeœli chcecie kogoœ uratowa�Ś! Równo! A �łódŸ wznios�ła nagle dziób wysoko i skoczy�ła na falê z podniesionymi wios�łami, wy�łamuj�ąc siê z pod czaru rzuconego przez wiatr i pr�ąd. Jim poczu�ł , �że ktoœ mocno chwyta go mocno

za ramiê. Za póŸno, ch�łopcze. [...] Nastêpnym razem bêdziesz mia�ł wiêcej szczêœcia. To siê nauczysz szybkoœci.” Jim staj�ąc przed tak�ą sytuacj�ą dokonuje wyboru ko�ącz�ącego siê klêsk�ą. Nie jest to jedyne wydarzenie w którym mamy do czynienia

z tragicznym ko�ącem.





Kolejna przygoda jest równie tragiczna jak opisana powy�żej , a zwi�ązana jest z �śPatn�ą”. Jim staje przed kolejnym wyborem. Zastanawia siê czy pozosta�Ś

na statku i pomóc pasa�żerom, czy post�ąpi�Ś jak tchórz i uciec z pok�ładu. Ponownie wygrywa instynkt . Jest to instynkt samozachowawczy. Jako marynarz powinien dba�Ś o dobro pasa�żerów a nie swoje. PóŸniej zaczyna odczuwa�Ś skutki swojego wyboru. Cierpi , nie mo�że znieœ�Ś nies�ławy. Nie jest wewnêtrznie przekonany o swojej winie. Nie mo�że siê pogodzi�Ś z t�ą sytuacj�ą. Ka�żde zdarzenie, rozmowa przypomina mu wydarzenie z �śPatny”. Nie jest w stanie znaleŸ�Ś sobie miejsca w œwiecie. Nie mo�żnoœ�Ś zapomnienia jest kar�ą. Pokut�ą, przed któr�ą nie jest w stanie uciec.



Z ca�ł�ą pewnoœci�ą kolejn�ą kar�ą jest pobyt na Patusanie. Jim przebywa w miejscu gdzie jest nieznany, nikt nie wie o jego klêsce i niepowodzeniach. Znajduje siê w nowym spo�łecze�ąstwie. Wszystko musi zaczyna�Ś od nowa. Jest to kara , ale jednoczeœnie oczyszczenie , swego rodzaju katharsis . Ten epizod ma na celu uwolni�Ś Jima oraz nas, czyli czytelników, od uczu�Ś litoœci i wspó�łczucia, jakie przez ca�ły czas czytania powieœci doznajemy.





Na Patusanie staje przed ostatnim wyborem. Jednak tym razem postêpuje s�łusznie. Postanawia pójœ�Ś do Doramina, przyzna�Ś siê do b�łêdu i stawi�Ś czo�ło œmierci. Jim przyjmuje odpowiedzialnoœ�Ś za swoje czyny i nie obawia siê konsekwencji swojego postêpowania. Taka decyzja jest godna prawdziwego marynarza. Post�ąpi�ł z honorem i uczciwie, a mimo to spotka�ła go œmier�Ś. Czy�ż to wydarzenie nie utwierdza nas w przekonaniu, �że Jim by�ł postaci�ą tragiczn�ą? Nawet w chwili wybrania drogi godnej wielkiego bohatera ponosi klêskê (jest to tylko klêska fizyczna a nie moralna).





Nieod�ł�ącznym elementem tragizmu jest koniecznoœ�Ś. Musi istnie�Ś si�ła wy�ższa, która ma wp�ływ na taki bieg wydarze�ą. W przypadku �ś Antygony” by�ło to fatum czyli los , przeznaczenie. Zapowiedzia�ło nieszczêœcie. Bohater tragiczny nie mo�że podj�ąc decyzji , która by zako�ączy�ła siê szczêœliwie, poniewa�ż jego decyzje

s�ą powodowane si�ł�ą wy�ższ�ą. W jaki sposób Joseph’owi Conrad’owi uda�ło

siê uzyska�Ś takie wra�żenie przeznaczenia? O tym zabiegu technicznym pisze Zdzis�ław Najder tak: �śDwa czynniki sk�ładaj�ą siê na wywo�łanie wra�żenia koniecznoœci: bezwzglêdnoœ�Ś stosowanych przez Jima w patusa�ąskiej czêœci ksi�ą�żki regu�ł postêpowania oraz sama konstrukcja artystyczna powieœci. Dopiero w zako�ączeniu IX rozdzia�łu dowiadujemy siê, co zrobi�ł Jim, jaki by�ł jego haniebny uczynek, do którego przedtem czytamy aluzje. Wiemy ju�ż wówczas tak wiele o samym Jimie i okolicznoœciach ca�łej afery, �że przyjmujemy ów fatalny skok jako coœ nieuchronnego i prawie naturalnego.”





Podsumowuj�ąc moj�ą wypowiedŸ chcia�łabym jeszcze raz przedstawi�Ś argumenty, które potwierdzaj�ą tezê, �że Jim jest postaci�ą tragiczn�ą. Po pierwsze staje przed wyborami, które zawa�ż�ą na jego przysz�łym �życiu. Nie wa�żne jak�ą decyzje podejmuje Jim i tak ponosi klêskê. Skutkiem ostatniego postanowienie by�ła œmier�Ś. Wybory te nie s�ą do ko�ąca samodzielne, poniewa�ż nad bohaterem ci�ą�ży przeznaczenie. Wra�żenie istnienia si�ły wy�ższej uzyska�ł autor poprzez zabieg techniczny , który zosta�ł powy�żej dok�ładniej opisany. Po drugie Jim jest uczestnikiem konfliktu tragicznego , ten konflikt rozgrywa siê w jego psychice. Zastanawia siê, ucieka�Ś czy ratowa�Ś innych? Niew�ątpliwie nieod�ł�ącznym elementem tragedii jest katharsis. W powieœci Joseph’a Conrad’a równie�ż mo�żemy taki element dostrzec. Ma on miejsce na Patusanie. Nasz bohater rozpoczyna �życie na nowo. Doznaje duchowego oczyszczenie , którego my równie�ż doœwiadczamy. Takie same cechy prezentowa�ły postacie antyczne , dlatego jestem pewna , �że Jim jest postaci�ą tragiczn�ą.





Bibligrafia:

1. Conrad J.: �śLord Jim” Wroc�ław 1978

2. Kocówna B.: �śLord Jim Josepha Conrada” Warszawa 1969

3. Adamczyk M.: �śStaro�żytnoœ�Ś – oœwiecenie”

4. S�łownik jêzyka polskiego



1S�łownik jêzyka polskiego

2Conrad J.: �śLord Jim” Wroc�ław 1978 s.11-12

3Najder Z.: Wstêp W: Conrad J.: �śLord Jim” Wroc�ław 1978 s. LXXXVIII