604001062

Materiały 115

Renata Frączek

Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytet Śląski

Stare druki w bibliograficznych bazach danych -

WYBRANE ASPEKTY

^Vprowadzenie

Stare druki stanowią najcenniejsze zbiory bibliotek i archiwów. Podlegają szczególnej ochronie, tak w zakresie przechowywania jak i udostępniania, które regulowane jest odrębnymi zasadami. Określane są mianem „zbiorów specjalnych”, a określenie to związane jest z wartością tak materialną jak i kulturową - niejednokrotnie do zasobów tych należą unikatowe egzemplarze w skali kraju, a nawet świata. Stanowią też grupę specjalną, jeśli chodzi o odpowiednie opracowanie. Ich wyjątkowość polega na tym, że w procesie opracowania należy uwzględnić szereg cech, które nie są brane pod uwagę w przypadku opracowania materiałów współczesnych. Zalicza się do nich: oprawę, proweniencję, marginalia, ekslibrisy i wiele innych. Dlatego też rzetelne i szczegółowe opracowanie jednego egzemplarza wymaga szerokiej wiedzy z zakresu m.in. historii książki, historii drukarstwa, znajomości łaciny, a także intuicji i doświadczenia [Smyłła, 2009].

Przez wiele lat rolę informacyjną o tych najcenniejszych zasobach bibliotek pełniły katalogi kartkowe i drukowane oraz informatoiy i rejestry, czyli tradycyjne źródła informacji. Nie są jednak one powszechnie dostępne, mimo że możliwości współczesnej technologii informacyjnej pozwoliłyby na rozpowszechnianie informacji o staiych drukach w sieci, również bez ograniczeń dostępu, wydaje się, że drukowane katalogi i bibliografie wciąż stanowią główne źródło informacji o tej grupie zbiorów bibliotecznych¹. Szczególną rolę w zakresie powszechnego udostępniania informacji odgrywają katalogi centralne i bazy danych, zwłaszcza o zasięgu międzynarodowym, co w przypadku zbiorów specjalnych ma kluczowe znaczenie, stanowią one bowiem istotne źródło wspomagające badania naukowe i zadania dydak-

1

Witold Król zarejestrował 87 informatorów drukowanych w latach 1945-2000 o starych drukach. Zob. [Król, 20071.