w okresie dojrzewania płciowego. Wtedy też następuje pokwitaniowy skok wzrostu (wzrastanie szkieletu postępuje od dystalnych odcinków ciała (stopy, dłonie).
Określić należy ponadto typ budowy ciała dziecka: ektomorficzny (leptosomiczny), mezomorficzny (pośredni, atletyczny), endomorficzny (pykniczny).
Stan odżywienia
Obiektywnej oceny dokonuje się poprzez pomiar masy ciała i wzrostu, odnosząc uzyskane wartości do należnych dla płci i wieku (zestawienia tabelaryczne, siatki centylowe). Następnie oblicza się nadmiar lub niedobór masy i wzrostu. Przydatne dla właściwej oceny stanu odżywienia jest również określenie wskaźnika mas ciała (z ang. Body Mass Index -BMI).
Ponadto należy zwrócić uwagę na rozwój, symetrię i prawidłowość rozmieszczenia, tkanki tłuszczowej.
Skóra
Badanie skóry wymaga oceny następujących parametrów:
• zabarwienie
• wykwity skórne
• elastyczność
• ciepłota
• wilgotność
• przydatki skóry - włosy i paznokcie
Podczas oceny skóry i tkanki podskórnej należy ocenić występowanie obrzęków (objaw zwiększenia objętości pozanaczyniowego płynu pozakomórkowego.
Węzły chłonne
Badanie węzłów chłonnych dostępnych badaniu fizykalnemu polega na ocenie ich:
• lokalizacji
• liczby
• wielkości
• przesuwalności względem podłoża, skóry i względem siebie
• bolesności
• konsystencji
• zmiany wyglądu skóry nad węzłami chłonnymi Układ kostno-stawowy
Na badanie układu kostno-stawowego składają się następujące elementy:
• ustalenie kształtu, długości i wzajemnych proporcji kończyn górnych i dolnych do długości całego ciała
• ocena bolesności kości długich
• określenie ewentualnych deformacji kostnych spowodowanych krzywicą (rozmiękanie i spłaszczenie potylicy, opóźnione zarastanie ciemiączek, patologiczny kształt czaszki tzw. czaszka kwadratowa, opóźnione wrzynanie zębów, różaniec krzywiczy, bruzda Harrisona, nieprawidłowy kształt klatki piersiowej, spłaszczenie miednicy, pogrubienie nasad dalszych kości długich, tzw. bransolety krzywicze, skrzywienie kończyn dolnych, np. koślawość lub szpotawość kolan)
• ocena kształtu i symetrii obrysów stawów
• badanie ruchomości czynnej i biernej we wszystkich stawach
• w okresie noworodkowo-niemowlęcym - badanie stawów biodrowych