6700449563

Zdrowie publiczne - geneza, przedmiot i zakres. Wprowadzenie do zagadnienia

Janusz Opolski

Motto:

Opieka medyczna ma życiowe znaczenie dla nas wszystkich - od czasu do czasu.

Zdrowie publiczne ma takie znaczenie - zawsze.

C. Everett Koop

Wprowadzenie. Nieco historii

Od niepamiętnych czasów zastanawiano się nad czynnikami powodującymi cierpienie, chorobę i skracanie życia. Podejmowano także działania zmierzające do zapobiegania chorobom i leczenia. Ich zakres był oczywiście inny niż obecnie. Wynikał z ówczesnej wiedzy, sposobu pojmowania i wyjaśniania świata, systemu wartości, organizacji życia społecznego. Jednakże przedmiotem działań były, tak jak dziś, zarówno jednostki, jak i całe społeczności.

Dbałość o zdrowie w skali ponadjednostkowej pojawiła się już w cywilizacjach starożytnych. Historia dostarcza wiele przykładów stosowania zasad - dziś nazwalibyśmy je zasadami zdrowia publicznego - w organizacji życia społecznego¹. Zapewnienie dostępu do świeżej wody, budowa ogólnie dostępnych łaźni, tworzenie warunków do ćwiczeń fizycznych, wprowadzenie kwarantanny jako sposobu walki z chorobami zakaźnymi - są przykładami działań dla zdrowia społeczności, wprowadzanych na drodze różnego rodzaju regulacji porządkujących otoczenie i sposób życia ludzi. Rozumienie ich racjonalności było oczywiście odmienne od współczesnego.

Przez tysiące lat choroby, szczególnie te o charakterze epidemicznym, były traktowane jako kara boska za niegodziwości rodu ludzkiego. Stąd tak istotna rola norm o charakterze rytualnym bądź religijnym. Wierzono, że można uniknąć kary, jeżeli przebłaga się zagniewane bóstwo. Z czasem zaczęto głębiej zastanawiać się nad związkami przyczynowo-skutkowymi pomiędzy

1

Podawane dalej przykłady oparte są głównie na pracy G. Rosena [28].