672580775

96 Pomieść społeczna — Powtórzenie leksykalne

Powieść społeczna. Odmiana powieści przedstawiająca środowisko jako wytwór stosunków społecznych. Często zawiera określoną tezę; stanowi nowszą formę dawnej powieści obyczajowej. Np. B. Prus: Lalka; J. Wiktor:    Wierzby nad Sekwaną;

L. Kruczkowski: Pawie pióra.

Powieść sportowa. Odmiana powieści o tematyce sportowej. Np. T. Kwiatkowski: Najlepsze skrzydło Brazylii; A. Bahdaj: Ich pierwszy start.

Powieść szpiegowska. Odmiana powieści sensacyjnej i kryminalnej, przedstawiająca walkę ze szpiegostwem. Np. T. Kostecki: Cień na pokładzie.

Powieść tendencyjna. Odmiana powieści o silnie zaznaczonej tendencji, której fabuła służy ilustracji określonej tezy o charakterze filozoficznym, naukowym, społecznym, politycznym itp. Np. E. Orzeszkowa: Marla.

Powieść utopijna. Odmiana powieści fantastycznej; przedstawia życie w fikcyjnym państwie o idealnych urządzeniach społeczno-politycznych. Np. I. Krasie-k i: Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki. (Ks. 2).

Powieść współczesna. Odmiana powieści, w której akcja toczy się w czasach obecnych i dotyczy aktualnej problematyki. Np. .1 Andrzejewski: Popiół i diament; S. Lem. Czas nieutracony.

Powtórzenie (Repetitio). Dwukrotnie—hit) wielokrotne użycie tego samego wyrazu, zwrotu, zdania, wersu lub zwrotki w utworze dla

wzmocnienia wrażenia, podkreślenia wagi motywu albo dla o-siągnięcia rytmu.

Por. Anafora. Antymetabola. Epa-nados. Epanafora. Epanalepsis. Nawrót. Paralelizm. Pierścień. Refren.

Powtórzenie bezpośrednie (Ana-diploza. Episeuksis). Powtarzanie tych samych wyrazów czy zwrotów bezpośrednio po sobie, w przeciwieństwie do powtórzeń przedzielonych innymi wyrazami lub zdaniami. Powtórzenie bezpośrednie jest łatwiej dostrzegalne i sprawia silniejsze wrażenie. Np.:

I mogiła Bogu miła rośnie, rośnie, ro-

jśnie [...]

(K. Ujejski: Pogrzeb Kościuszki).

Powtórzenie dosłowne. Powtórzenie wyrazu lub zwrotu w identycznej postaci. Np.:

Przeminął czas! Przeminął czas

Tęczowej cudów powieści...

(A. A s n i) k : Przewinął czas).

Powtórzenie dźwiękowe. Powtórzenie tych samych dźwięków (głosek lub ich grup), służy instru-mentacji, metaforom dźwiękowym itp. Np.:

Zabrzęczały — zahuczały Ogrodowe ciemne gąszcze,

I zaszumiał ogród cały, — Przebudziły się chrabąszcze.

(A. Lange: Chrabąszcze).

Powtórzenie formalne. Powtórzenie nie posiadające znaczenia rzeczowego, użyte tylko dla ryt-mizacji i melodyjności. Np.:

A grajże mi, piszczałeczko,

A grajże nii, graj.

fj. Kasprowicz: Moja pieśń wieczorna).

\

Powtórzenie leksykalne. Powtórzenie -tych samych wyrazów w zdaniu, w kolejnych zdaniach, wersach lub zwrotkach. Np.: