683539651

między innymi zanieczyszczenia powietrza gazami i pyłami, toksyczność metali ciężkich, źródła zanieczyszczeń wód, kwaśne deszcze, nawozy sztuczne. W klasie VIII (II gimnazjum) przedstawiane są zagadnienia niszczenia budowli, eksploatacji surowców mineralnych, produkty spalania ropy naftowej, rodzaje smogów, uciążliwość odpadów pochodzenia spożywczego i celulozowo-papierniczego, tworzywa sztuczne i ich utylizacja. Problematyka ekologiczna winna być także realizowana na zajęciach z języka ojczystego. Analiza lektur pozwala dostrzec emocjonalne związki człowieka z naturą. Wiele aspektów ochrony środowiska porusza się na lekcjach geografii: elementy ochrony naturalnych krajobrazów na Ziemi, szczególnie w parkach narodowych, problemy komunikacyjne i urbanistyczne, wpływ rozwoju rolnictwa na środowisko, działalność człowieka w organizacjach proekologicznych. Źródła emisji promieniowania jonizującego i niejonizującego oraz jego wpływ na organizmy żywe omawiane są na lekcjach fizyki w klasie II gimnazjum.

Programy nauczania w szkołach podstawowych zawierają bardzo wiele elementów ekologii i ochrony środowiska. Rzetelna realizaqa programów przez nauczycieli z pewnością wpływa na kształtowanie u uczniów postaw przyjaznych środowisku. Dla wychowawców i dydaktyków bardzo pomocna będzie publikacja Polskiego Towarzystwa Ekonomiki Gospodarstwa Domowego pt. Zielone lekcje [Russocka-Stoch 1996], Książka ta zawiera wzorcowe opracowania edukacyjnych zajęć w szkole i poza szkołą.

H. Noga, W. Sobczyk i W. Kozaczyński [1998, s. 57-63j podkreślali rolę oświaty ekologicznej na wszystkich szczeblach edukacji. Zauważyli, że w naszym kraju duża grupa młodzieży kończy edukację środowiskową w szkole podstawowej (obecnie w gimnazjum), ta zaś część młodego pokolenia, której dane jest poznawać tajniki ochrony środowiska w szkole średniej (obecnie w liceum), ma bardzo zróżnicowane programy ekologiczne. Treści kształcenia w obrębie przedmiotu ochrona środowiska w szkole średniej o profilu technicznym proponuje J. Janczyk [1996, s. 27-29]. Zwraca on uwagę na istotę zagadnień związanych z przemysłem, energetyką, transportem i rolnictwem ekologicznym. Kształtowanie świadomości ekologicznej powinno być skorelowane z wiekiem ucznia. Świadomość ekologiczna nie wzrasta z zakresem i poziomem treści nauczania, lecz z wszechstronnym oddziaływaniem ekologicznym na osobowość uczniów. Kształcenie ekologiczne na poziomie szkoły średniej należy ograniczyć do kształtowania świadomości zagro-

55