683539959

Mitopeje w opowieściach Ewy Szelburg-Zarembiny wprowadzają ład i harmonię

To, czego najbardziej potrzebuje człowiek, nawet malutki człowiek - dziecko - to ład i harmonia. A te podstawowe składniki ludzkiego szczęścia widoczne są przede wszystkim w porządku natury. Jeśli zaś tak pojęta natura staje się treścią sztuki - mamy wtedy do czynienia z strukturą mitu. Idąc dalej tym torem myślenia wytyczonym przez Frye’a, warto zwrócić uwagę na fakt, że obraz, w którym zespala się treść z formą (czyli natura przedstawiona jest na miarę ludzką), często wskazuje na Boga. W literackich obrazach Bożego roczku Ewy Szelburg-Zarembiny taki charakter mają m.in. bazie, czyli kotki podarowane spłakanej kociej mamie przez Pana Jezusa, miękka kołderka pajęcza okrywająca Dzieciątko, przylaszczki kwitnące dla zbolałych stóp Chrystusa, niby podnóżek. Ukształtowany w ten sposób świat przedstawiony utworu w swojej strukturze mi-tyczno-wzorcowej wskazuje też na miejsce człowieka, jego możliwości działania i pragnienia, jego los.

Jak wiadomo z teorii archetypów literatury, sprowadzenie natury do form ludzkich odbywa się w micie według dwóch podstawowych zasad: analogii i tożsamości. Analogia ustala paralele między życiem człowieka a zjawiskami natury. W Bożym roczku -na wiosnę zima jak starucha odpływa na krze do morza; w lecie św. Wit jak gospodarz liczy ziarna w kłosach; w jesieni zające jak dzieciaki przekomarzają się i brykają po pustych polach, w zimie zwierzęta jak pasterze kłaniają się Bożemu Dzieciątku. W regule tożsamości, także obowiązującej w micie, pojawiają się nakładające się na siebie pojęcia-obrazy: bóg-słońce, bóg-drzewo. W Bożym roczku przebóstwiony jest w ten sposób cały świat: zwierzęta, dzieci i ludzie prości, którzy umieją dostrzec i otworzyć się na wszechobecne sacrum: wilki prowadzą Matkę Boską przez ciemny las i wtedy ta trudna droga staje się, a raczej utożsamia z droga do nieba; wiewiórka rozmawia ze św. Małgorzatą, która na jej prośbę wstrzymuje nadciągającą burzę, aby ochronić orzechy - skarby dla wiewiórek i ludzi.

53