6931257890

IV. WYŻYNA CZARNOMORSKA.

Na wschód od wyżu małopolskiego rozpoczyna się poza Wisłą olbrzymia wyżynna płyta czarnomorska, w której skład trzy główne wchodzą obszary: Wołyń, Podole i Ukraina. Na północy graniczy ona z bagnistą kotliną Polesia, na pd.-zachód z podkarpackim niżem małopolskim. Na południu przechodzi ona zwolna w czarnomorskie stepy — na wschodzie stapia się z nizinami Rosyi.—Główną cechę jej budowy stanowi poziome, prawie niezakłócone ułożenie składających ją pokładów' skalnych, których wspólnem podłożem jest granit. Od prastarych epok geologicznych układały się tu kolejno na sobie osady szeregu mórz, jakby na plaskiem dnie szerokiej a płytkiej granitowej misy. Działalność sił górotwórczych omijała te obszary — nie masz tu górskich sfałdowań, któreby prostą burzyły budowę. Starsze skały widzimy tylko w rzecznych wcięciach albo u krańców płyty, gdzie się brzegi misy zwolna ku górze podnoszą.

Północną część czarnomorskiej płyty stanowi lubelsko-wo-łyńska wyżyna. Obszar to łagodnie falisty poprzerzynany sze-rokiemi a płytkiemi, nieraz zabagnionemi, dolinami rzek. Te w pobliżu południowo-zachodnich granic wcinają się od strony Małopolskiej niziny w głębsze łożyska tworząc strome wyrwy wąwozów. Przejście w niż następuje tu bowiem za pośrednictwem nagłego spadku naziomu, podobnie jak na południowej krawędzi małopolskiego wyżu. I tu krawędź jest wynikiem zniszczenia brzegów przez działalność wód, płynących, pod której

39