zmiany wsteczne
• zmiany wsteczne - zmiany morfologiczne pod wpływem zaburzeń przemiany w nieodpowiednim czasie, miejscu lub nasileniu
zanik (atrophia) - ubytek ilości i wielkości komórek zwyrodnienie (degcneratio) - przeobrażenia jakościowe w komórkach obumieranie (necrobiosis) - powolny proces będący wynikiem w / w martwica (necrosis) - gwałtów ny proces śmierci komórek i tkanek
• zaniki
zanik (atropina) - stopniowe zmniejszanie się objętości komórek prowadzące do spadku objętości całego narządu
—<► atrophia ex inanitione —* atrophia ex compressione —»atrophia ex inactivatione
niedorozwój (hypotrophis, hypoplasia) - w rodzone nie osiągnięcie przez narząd należytych rozmiarów agenezja (agenesia) - brak wykształcenia zawiązka narządu; brak naczyń; brak narządu aplazja (aplasia) - brak rozwinięcia zawiązka narządu; obecne naczynia; brak narządu inwolucja (involutio) - zanik fizjologiczny, np. przednercze, grasica, macica, układ chłonny wiąd starczy (atrophia senilis s. simplex) - pomniejszenie komórek miąższu w narządach, np. mięśnie poprzecznie prążkowane, jednoczesne gromadzenie barwników : lipofuscyna (zwoje nerwowe, kadriomiocyty, miąższ wątroby i nerek), ceroid (neurocyty, wątroba) —* obrzmiałe lizosomy obładowanie barwnikiem = ziarenka barwnika przyczyny zaników patologicznych wyniszczenie (inanitio) <— nowotwoiy, głodzenie 4 ucisk (copressio) <— wodonercze ■4 niedoczynność (inactiovatio) <— zagipsowania 4 uszkodzenie unerwienia, np. polio -4 zaburzenia hormonalne, np. choroba Glińskiego - Sinmardsa (cachexia hypophysaria —► splanchnomieria) postacie zaników = wiądów
4 prosty (atrophia siinplex) - zmniejszenie komórek, np. w iąd starczy 4 barwnikowy (atrophia fusca) - narząd zmniejszony i bmnatno-czekoladowy 4 z surowiczym obrzmieniem komórek, np. tkanka tłuszczowa podnasierdziowa 4 z pozornym mnożeniem się komórek, np. tkanka tłuszczowa i mięśniowa 4 w łóknisty (atrophia fibrosa) - rozplem tkanki łączne, wzrost konsy stencji 4 tluszczakowaty (atrophia lipomatosa), np. mięsnie 4 zanik odśrodkowy (atrophia excentrica), np. osteoporosis, hydronephrosis
• zwyrodnienie (degeneratio) - zmiana wsteczna, gdzie zjawisko morfologicznie uchwytne ma charakter jakościowy
zaburzenia białkowe
4 przyćmienie miąższowe (degeneratio parenchymatosa) - nerka, wątroba, miokardium; mikro - obrzmienie komórek miąższu, ścisłe przyleganie, niewyraźne granice, komórki wypełnione obrzmiałymi mitochondriami; makro - narząd obrzmiały, daje się łatwo kroić, blada powierzchnia, „jak ugotowany'"; zakażenia, trucizny (CClt), intensywna praca narządu —»zakłócenie procesów energetycznych —► wzrost przepuszczalności błon —• obrzmiene organelli —* uszkodzenie błony mitochondrialnej —*stluszczenie i śmierć; upodabnianie do zmian pośmiertnych
-4 zwyrodnienie wodniczkowe (degeneratio vacuolaris s. hydropica); makro - brak: mikro - pojawienie się wodniczek, spychanie jądra; dotyczy komórek miąższu, śródblonka, histiocytów; przyczyny w / w —» rozszerzenie kanałów ER i rybosomów; imitacja zmian pośmiertnych: wodniczki mnogie, jednakowo duże, rozmieszczone symetrycznie
4 zwyrodnienie kropelkowo - szkliste - obecność w cytoplazmie ostro obrysowanych obłych tworów kropelkowych; nabłonek cewek krętych I rzędu: wniknięcie białka obcego lub rodzimego w nadmiarze —» pochłonięcie, odwodnienie i zagęszczenie w lizosomach (atrocytoza) —> powiększenie lizosomów + figury mielinowe —* wydalenie do światła cewek; komórki miąższu marskiej wątroby : ciałka szkliste Mallory'ego (agregaty zapadniętych kanalików’ ER); plazmocyty: komórki Comilla (zagęszczona masa białkowa gromadzi się w kanałach ER)
4 zmiany rogowe - nieprawidłowy czas, miejsce lub nasilenie rogowacenia (hyperkeratosis), parakeratosis -rogowacenie niecałkow ite, resztki jądra; rogowacenie białe (leukoplakia) - szaro-białawe wyspy w ustach, przełyku, krtani (pachydermia laryngis); psudokeratosis - ujednostajnienie komórek powierzchniowych, nie zluszczanie i łączność z podłożem; hyperkeratosis - modzele (tyloma) (na dłoniach), nagniotek (clavus) (na stopach), róg skórny (comu cimeatum) (na twarzy)
4 skrobiawica (amyloidosis) - odkładanie w przestrzeniach między ścianką naczynia i miąższu substancji glikoproteidowych, dotyczące całego narządu: makro - zachowany kształt, wzrost objętości, wielokrotny wzrost masy, przekrój suchy i błyszczący, odcień żółtawy spowodowany dodatkowym stluszczeniem: dotyczy wątroby, śledziony, nerek, nadnerczy, jelit; śledziona: postać ograniczona, sagowata - miazga biała / postać rozległa - obie miazgi - śledziona sadłowata; nerki - zajęte bez reszty wszystkie kłębki;