7186603945

i

Nasi Mistrzowie

szkoły podstawowej (Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1967; 1969).

Bezcenną wartość przedstawiają oprócz te- j go Szkolne wycieczki zoologiczne (290 stron,

118 ilustracji), choć przeznaczone na potrzeby nauczyciela i ucznia mogą być przydatne w studiach zoologicznych na poziomie uniwersyteckim. Zawierają ogromny zbiór obserwacji własnych autora, a niektóre zagadnienia pod względem tematycznym stanowią rodzaj mini-monografii.

Profesor Dziurzyński, znany jako dydaktyk biologii, pod względem specjalności naukowej był zoologiem-entomologiem. Należał do przyrodników, którzy posiadali rozległą wiedzę z wielu dyscyplin biologicznych i w środowisku krakowskim uchodził za wielkiego erudytę. Poza entomologią dobrze orientował się w anatomii i fizjologii porównawczej zwierząt, anatomii i fizjologii człowieka, ewolucjonizmie, a ponadto posiadał dobrą znajomość botaniki. Był wzorem badacza-pasjonaty. Wiedzę czerpał ze specjalistycznej literatury, którą na bieżąco studiował, oraz z wnikliwej obserwacji żywej przyrody. Jego publikacje naukowe sensu stricto nie są zbyt liczne, ale większość z nich to obszerne monografie o objętości 50-80 stron, niektóre ujmują pod jednym tytułem kilka odrębnych za- i gadnień. Każda zawiera nowe dla nauki fakty, j w związku z czym weszły na stale do światowej j literatury, poszerzając wiedzę entomologiczną, szczególnie w zakresie owadów minujących i ga-lasotwórczych. Dodatkowymi walorami publika- ! cji są unikatowe rysunki wy konane przez auto ra, bogato ilustrujące opisywane treści.

Oto tytuły najważniejszych publikacji naukowych: Materiały do monografii i biologii I motyla Dereniówka Stacha (A ntispila stachia- j nella n. sp.), „Mat. Fizj. Kraju PAU” (1948); The topography of the central nemom system of caterpillars. Part /, Acta Zool. Cracov. (1957); j Part II, „Acta Zool. Cracov.” (1958); The inhabi- j tans of the galls of Mikiola fagi Htg. (Itonidi- . dae). Part I, „Acta Zool. Cracov.” (1961); Part II, „Acta Zool. Cracov.” (1961).

W ostatnim okresie życia profesor opracował, w oparciu o własne badania i rozległą literaturę, dwa obszerne dzieła o charakterze popularnonaukowym, dotyczące szczególnie interesujących zagadnień z zakresu biologii: Sens współżycia w przyrodzie (1966), Życie rodzinne zwierząt (1970). Niestety, prac tych ze względów technicznych i prawnych nie udało się dotychczas opublikować, maszynopisy zaś znajdują się w Instytucie Biologii Akademii Pedagogicznej w Krakowie.

Zły stan zdrowia profesora był powodem przejścia w 1960 r. na emeryturę. Nie oznaczało to jednak końca jego pracy. Przeciwnie, okres ostatnich 10 lat był dla niego, mimo iż pozostawał „uwięziony” w swoim mieszkaniu, okresem intensywnej działalności, częstych kontaktów z byłymi współpracownikami i absolwentami, a także z krakowskimi uczonymi-biologami. Z tego czasu pochodzą jego dalsze opracowania naukowe z entomologii i z dydaktyki biologii. Zredagował „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP" (Zeszyt 21, 1964), zrecenzował skrypt Zwierzęta bezkręgowe (1970) autorstwa Z. Ciesielskiej i B. Pieronek, był promotorem pracy doktorskiej B. Pieronek. Zawsze, niemal do ostatnich chwil życia - zmarł 30 lipca 1970 r. -służył chętnie zarówno uczniom, jak i byłym współpracownikom nieocenionymi wskazówkami w kwestiach naukowych i dydaktycznych.

Dużą przykrością dla Adama Dziurzyńskiego byl fakt, iż nie doczekał nominacji na profesora zwyczajnego, mimo bardzo pochlebnych ocen dorobku naukowego wystawionych w 1960 r. przez znanych polskich zoologów, profesorów Zygmunta Grodzińskiego (UJ), Józefa Mikulskiego (Uniwersytet w Toruniu) i Stanisława Smre-czyńskiego (UJ). Ówcześni polityczni decydenci Uczelni nie darzyli sympatią profesora; był bezpartyjny, a jego poglądy i stosunek do rzeczywistości nie były dobrze widziane. Profesor właściwie odczytywał motywy działań władzy, lecz niewątpliwie dotkliwie odczuł swoją krzywdę; pogorszenie się stanu jego zdrowia i rezygnacja z pracy były tego następstwem.

Konspekt nr 1/2006 (25)