7368841660

Podsumowanie konferencji i wnioski na przyszłość

1.    Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w korpusie służby cywilnej jest niski - wynosi 2,8 proc. wobec wymaganego w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity: DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721, z późn. zm.) poziomu 6 proc. Zdiagnozowanie przyczyn tego stanu rzeczy nie jest łatwe, ale warto zauważyć, że badania społeczne zrealizowane na zlecenie Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania wskazują, iż niepełnosprawność bywa postrzeganym powodem dyskryminacji przez polskie społeczeństwo. Zróżnicowanie poziomu tej dyskryminacji powinno stać się przedmiotem dalszych analiz, w szczególności interesujące mogłyby być wyniki case study poświęconego województwu lubuskiemu, którego mieszkańcy i instytucje -w świetle wyników wyżej wymienionych badań i danych dotyczących służby cywilnej - okazują się być bardziej tolerancyjni wobec osób niepełnosprawnych niż ogół Polaków.

2.    W celu wyrównania szans osób niepełnosprawnych w zakresie ubiegania się o pracę w administracji rządowej znowelizowana została w 2011 r. ustawa o służbie cywilnej. Zmodyfikowano przepisy dotyczące naboru do służby cywilnej, aby osobom niepełnosprawnym, które znajdą się w gronie najlepszych kandydatów na dane stanowisko, zapewnić pierwszeństwo w zatrudnieniu.

3.    Obowiązek wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych w służbie publicznej nakłada na władze państwowe konwencja ONZ z 2006 r. o prawach osób niepełnosprawnych, która we wrześniu br. ma zostać ratyfikowana przez Polskę. Jednym ze sposobów realizacji tego obowiązku, proponowanym przez Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania, mogłoby być wprowadzanie tzw. klauzul społecznych do przepisów regulujących funkcjonowanie instytucji sektora publicznego, np. do ustawy Prawo zamówień publicznych.

4.    Zjawiskiem, które należy ocenić pozytywnie, jest obserwowany od kilku lat wzrost liczby osób niepełnosprawnych, które studiują w szkołach wyższych. W roku akademickim 2011/2012 było ich 30 238, podczas gdy w roku akademickim 2004/2005 jedynie 9 247. Wśród osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym wykształcenie wyższe posiadało w 2011 r. 9,4 proc., podczas gdy w 2006 r. jedynie 5,2 proc.

5.    Przyczyny niskiego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w służbie cywilnej (a szerzej ujmując - w administracji publicznej) leżą najprawdopodobniej zarówno po stronie potencjalnych pracodawców, jak i po stronie osób niepełnosprawnych. Wśród tych przyczyn można wskazać takie, które bezpośrednio związane są z sytuacją na rynku pracy, jak również inne, mające charakter barier funkcjonalnych, takich jak np. ograniczenia architektoniczne, fizycznie uniemożliwiające normalne funkcjonowanie osób niepełnosprawnych (zbyt wąskie drzwi, brak podjazdów dla wózków inwalidzkich, brak odpowiedniego wyposażenia sanitariatów itp.). Istotną przyczyną niskiego poziomu zatrudnienia niepełnosprawnych są również bariery subiektywne, związane z niskim poziomem wiedzy na temat tych osób i ich problemów, czego skutkiem jest istnienie wielu stereotypów i uprzedzeń w odniesieniu do tego środowiska.

6.    W przypadku pracodawców do głównych czynników ograniczających poziom zatrudnienia osób niepełnosprawnych należą: (1) niewielka liczba wolnych miejsc pracy, powodująca silną konkurencję na rynku pracy, (2) wysokie wymagania wobec kandydatów (m.in. w zakresie poziomu wykształcenia, doświadczenia zawodowego itp.), (3) bariery funkcjonalne (architektura wnętrz niedostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych, brak specjalistycznego wyposażenia stanowisk pracy itd.), a także (4) bariery subiektywne, związane z funkcjonowaniem stereotypów i uprzedzeń, dotyczących np. niższej wydajności pracy osób niepełnosprawnych czy też konieczności stałego monitorowania sposobu wykonywania przez nie powierzonych im zadań.

7.    Jednym ze stereotypów dotyczących osób niepełnosprawnych jest powszechne przekonanie, że osoby te zawsze lub prawie zawsze mają poważne trudności w życiu codziennym. Tymczasem zdanych GUS (Badanie stanu zdrowia ludności Polski, GUS, 2011) wynika, że blisko 2/3 ogółu osób z orzeczonym stopniem niepełnosprawności uważa, że nie ma ograniczonej zdolności wykonywania czynności, które ludzie zwykle wykonują, bądź uważa, że stopień ograniczeń nie jest zbyt poważny.

8.    W ocenie Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w przypadku osób niepełnosprawnych głównymi barierami w aktywności zawodowej są: (1) brak doświadczenia zawodowego,

(2)    nieumiejętność poruszania się na rynku pracy,

(3)    bierność zawodowa, a niekiedy także

(4)    postawy roszczeniowe, (5) słaba motywacja oraz (6) niska samoocena.

9.    Przełamywanie barier subiektywnych (psychologicznych) dokonywać się musi poprzez stałe, rzetelne informowanie podmiotów działających na rynku pracy (pracodawców, instytucji pomagających w poszukiwaniu pracy oraz niepełnosprawnych pracobiorców) na temat aktualnego stanu prawnego w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych, a także praw i obowiązków pracodawców i pracowników, wynikających z nawiązania i trwania stosunku pracy. Likwidacji takich barier służyć powinny m.in. specjalne szkolenia dla członków korpusu służby cywilnej, szczególnie dla osób zatrudnionych w komórkach kadrowych urzędów administracji rządowej. Takie szkolenie - poświęcone zagadnieniom stosowania przepisów dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych - zaplanowane