7481429789

109

USŁUGI EDUKACYJNE BIBLIOTEK - TENDENCJE I PROGNOZY

(najlepiej jedno okienko do zadawania prostych pytań) oraz fasety do filtrowania wyników wyszukiwania według określonych kryteriów. W takich serwisach, jak wyszukiwarki naukowe (zintegrowane wyszukiwanie w licencjonowanych zasobach danej biblioteki) czy standardowe (np. Google) problemem jest nadmiar informacji, a zatem pożądane są kompetencje analizowania i poprawnej identyfikacji sieciowych zasobów informacji w kontekście ich tworzenia oraz weryfikacji ich wiarygodności i dokładności. Powinna więc nastąpić radykalna zmiana priorytetów nauczania korzystania z informacji, polegająca na uwypukleniu objaśniania rezultatów wyszukiwania, wskazywania różnic pomiędzy źródłami informacji i krytycznej oceny informacji. Kevin Seeber proponuje nowe podejście do kształcenia umiejętności informacyjnych i zmianę nastawienia z uczenia sposobów wyszukiwania na pokazywanie procesu tworzenia informacji i wykorzystywania tej wiedzy na wszystkich etapach wyszukiwania, czyli z odpowiadania na pytanie „jak” na uświadamianie „dlaczego”. Seeber opisuje metodę „format jako proces” i sposoby jej realizacji w edukacji informacyjnej⁴⁵. Powołuje się przy tym na podobne podejście w nowej definicji information literacy ACRL, gdzie kładzie się nacisk na dogłębne rozpoznanie informacji i rozumienie procesu jej wytwarzania⁴⁶.

Kształcenie umiejętności korzystania z danych czy umiejętności wizualizacji danych można rozpatrywać jako autonomiczne koncepcje lub jako element edukacji informacyjnej. Bez względu na podejście obydwa zestawy kompetencji zostały opisane w literaturze i są stosowane w praktyce edukacyjnej⁴⁷. Umiejętność korzystania z danych (data information literacy, data literacy, science data literacy) to - w odniesieniu do kształcenia na poziomie wyższym i badań naukowych - wiedza i umiejętności wykorzystywane podczas gromadzenia, przetwarzania, oceny i wykorzystania danych oraz zarządzania nimi do badań naukowych⁴⁸. Tibor Koltay definiuje data literacy jako zestaw umiejętności i możliwości związanych z dostępem do danych badawczych, ich rozumieniem, interpretacją, zarządzaniem nimi (w tym archiwizacją), krytyczną oceną i etycznym wykorzystaniem⁴⁹. Podstawą treści wielu kursów/ warsztatów jest najczęściej tzw. cykl życia danych: tworzenie, przetwarzanie, analiza, archiwizacja, udostępnianie, ponowne wykorzystanie. Do tych zagadnień włącza się np. zarządzanie danymi, opisywanie, wyszukiwanie i cytowanie danych. Javier Calzada Prado i Miguel An-gel Marzal zaproponowali zestaw standardowych umiejętności, bazujący na kompetencjach informacyjnych, którego struktura ułatwia bezpośrednią realizację kształcenia data literacy: zrozumienie istoty danych (pojęcia, twórcy danych, typy danych, cykl życia danych, formaty, licencje, zastosowanie), wyszukiwanie i/lub pozyskiwanie danych (źródła danych i kryteria

⁴⁵    Seeber K., Teaching “Format as a Process” in an Em of Web-scalę Discovery. Reference Services Review, 2015, vol. 43 Issue 1, s. 19-30. Wersja autorska dostępna w: http://pdxscholar.library.pdx.edu/cgi/viewcontent. cgi?article=1036&context=liw_portland. Zob. też prezentację: Seeber K., Teaching “Format as a Process” in an Era o/Web-scale Discovery [online) 2014 (12.11.2015]. Dostępny w: http://kevinseeber.com/LIW2014.pdf.

⁴⁶    Association of College and Research Libraries. Framework... op. cit.

⁴⁷    Derfert-Wolf L, Data information literacy - umiejętność korzystania zdanych. Biuletyn EBIB [online] 2014, nr 9(154) [12.11.2015]. Dostępny w: http://open.ebib.pl/ojs/index.php/ebib/article/view/299.

⁴⁸    Data literacy: op. cii.

⁴⁹    Koltay T., Data literacy: in search oj a name and identity. Journal of Documentation 2015,71(2), s. 404.