15
KONCEPCJA ROZPRZESTRZENIAJĄCEGO SIĘ POBUDZENIA (Collins i Loftus, 1975)
jednostki poznawcze (węzły w sieci poznawczej) są wzajemnie powiązane poprzez połączenia, po których może rozchodzić się pobudzenie
jeżeli jednostka jest przetwarzana, to pobudzenie rozprzestrzenia się na jednostki z nią powiązane
zareagowanie na bodziec wymaga silnego wzbudzenia odpowiedniej jednostki
jeżeli jednostka jest częściowo wzbudzona przed pojawieniem się bodźca, to stan silnego
wzbudzenia osiągany jest szybciej —» reakcja na bodziec jest szybsza
[np. wzbudzenie węzła reprezentującego „skrzypce” pociąga za sobą wzbudzenie węzła reprezentującego „harfę”, kiedy pojawia się wyraz „harfa”, węzeł reprezentujący „harfę” jest już częściowo wzbudzony, a zatem stan jego silnego wzbudzenia osiągany jest szybciej —» reakcja na „harfę” następuje szybciej]
proces rozprzestrzeniającego się pobudzenia jest szybki i automatyczny
PODOBNE WYJAŚNIENIE PRIMINGU POWTÓRZENIOWEGO:
kiedy węzeł jest wzbudzony, to poziom jego wzbudzenia stopniowo wraca do stanu bazalnego; jeżeli ten sam bodziec pojawia się ponownie (np. skrzypce —» skrzypce), zanim jeszcze ten powrót do stanu bazalnego nastąpił - czas reakcji jest krótszy i mniejsze jest prawdopodobieństwo błędu [ale zob. dalej]
HEURYSTYKA RELEWANTNOŚCI (Anderson, 1983)
jeżeli w danej sytuacji ważna jest treść X, to prawdopodobnie ważne okażą się również treści powiązane z tą treścią, więc korzystne jest ich wstępne wzbudzenie, kiedy przetwarzana jest treść X