7808335724

terytorialne państwa trzeciego, podlegają jegp jurysdykcji, a pościg powinien zostać, zgodnie z art. 111 ust. 3 Konwencji, przerwany i przekazany władzom państwa, na którego morzu terytorialnym się znajduje. Właśnie z tych powodów Somalia, jako państwo niestabilne politycznie i nie mogące skutecznie sprawować swej jurysdykcji prawnej stało się przyczółkiem i bazą piratów. Problem ten nie dotyczy jedynie Somalii, która w tym przypadku służy jako najbardziej jaskrawy przykład, jednakże uwarunkowania geopolityczne zjawiska piractwa nie stanowią meritum niniejszej pracy i nie będą dalej zgłębiane.

Nieskuteczność rządu Somalii w sprawowaniu władzy spowodowała, iż społeczność międzynarodowa stając przed wymykającym się spod kontroli zjawiskiem piractwa w rejonie Rogu Afryki, powołując się jednocześnie na art. 100 Konwencji, została zmuszona do wydania rezolucji ONZ nr 1816 z 2 czerwca 2008 r. Rada Bezpieczeństwa ONZ usankcjonowała w ten sposób, w porozumieniu z Tymczasowym Rządem Federalnym Somalii, rozszerzenie ścigania piractwa przez jednostki obce, o morze terytorialne Somalii. Jednakże zapisy tej rezolucji pozwalały w praktyce jedynie na rozbrojenie piratów, konfiskatę broni i ich wypuszczenie na wolność. Taki stan rzeczy spowodował reakcję Unii Europejskiej, która 19 września 2008 r. przyjęła tzw. „Wspólne Działanie Rady 2008/749/WPZiB” w sprawie wojskowego działania koordynującego Unii

Europejskiej wspierającego rezolucję 1816 (2008) Rady Bezpieczeństwa ONZ (EU NAVCO). Było to działanie koordynujące, zakładające nawiązanie współpracy z Tymczasowym Rządem Federalnym Somalii, polegającej na wykonywaniu jurysdykcji przez państwa inne niż Somalia wobec osób ujętych na jej wodach pod zarzutami piractwa i rozboju morskiego. Ostatecznie 10 listopada 2008 przyjęto „Wspólne Działanie Rady 2008/851/WPZiB” w sprawie operacji wojskowej Unii Europejskiej mającej na celu udział w powstrzymywaniu, zapobieganiu i zwalczaniu aktów piractwa i rozboju u wybrzeży Somalii, które rozpoczynało operację Naval Force Somalia — Operation ATALANTA (NAVFOR). Osiągnęła ona gotowość bojową dnia 13 grudnia 2008 r. Rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1846 przedłużono mandat do prowadzenia operacji do 2 grudnia 2009 r. Następnie UE w połowie czerwca 2009 r. przedłużyła operację do 13 grudnia 2010 r., co może świadczyć o jej sukcesach. Ponadto rozmachu operacjom nadała rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1851, przyjęta 16 grudnia 2008 r., która zezwoliła na kontynuowanie pościgu na morzu terytorialnym Somalii, a także na użycie działań zbrojnych nawet na lądzie Somalii przeciwko piratom oraz osobom wykorzystującym Somalię do wspomagania aktów piractwa. Ostatnie doniesienia prasowe pozwalają wierzyć, że wszystkie te działania zaczynają przynosić efekty.

Inną kwestią jest przeanalizowanie, jakie jednostki mogą zatrzymać piratów i jakie są ich uprawnienia. Odpowiedź zawarta jest w art. 107 Konwencji, który stwierdza:

„Zajęcia z powodu piractwa mogą dokonywać jedynie okręty wojenne i samoloty wojskowe oraz inne statki morskie lub powietrzne, wyraźnie oznaczone i mogące być zidentyfikowane jako pozostające w służbie rządowej i upoważnione do takich działań. ”

Jednakże należy pamiętać, iż zajęcie wiąże się także z odpowiedzialnością za ewentualną pomyłkę, o czym przypomina art. 106 Konwencji:

„Jeżeli zajęcie statku morskiego lub powietrznego podejrzanego o piractwo, dokonane zostało bez dostatecznych podstaw, Państwo które dokonało zajęcia ponosi odpowiedzialność wobec Państwa przynależności państwowej statku morskiego lub powietrznego za wszelkie straty i szkody spowodowane zajęciem. ”

Podsumowując, należy stwierdzić, iż zapisy konwencji o prawie morza, co prawda przewidują konieczność walki z piractwem, ale nie są wystarczające, aby sprostać rzeczywistości. Konwencja zakłada bowiem zdolność państw, zarówno do przystosowania wewnątrzpaństwowych regulacji pod kątem tego rodzaju przestępstw, jak i do skutecznego egzekwowania ustanowionego prawa. W przypadku Somalii te założenia zawiodły, co szybko spowodowało niebezpieczny rozwój procederu piractwa w rejonie Rogu Afryki. Należy jednak zauważyć, że społeczność

THE MARITIME WORKER • MARZEC - KWIECIEŃ 2011