7862366419

ANALIZA POTRZEB INFORMACYJNYCH W DOBIE INTERNETU¹

David Nicholas

Department of Information Science City University, Londyn

Internet, pracownik informacji, użytkownik informacji, badania potrzeb informacyjnych, społeczeństwo informacyjne

Na informacyjnym Dzikim Zachodzie, gdzie wszyscy przebywamy, istnieje ogromne ryzyko wymknięcia się systemów informacyjnych spod kontroli, tj. działania „nieskrępowanego” użytkownikami (finalnymi). Widoczne są już tego symptomy: krytykowanie systemów informacyjnych - dobrym przykładem jest tu Internet - jest postrzegane jako politycznie i edukacyjnie niestosowne. Złudnie proste, choć w istocie coraz bardziej skomplikowane, systemy informacyjne powinny znaleźć się tam, gdzie jest ich miejsce - w obszarze badań potrzeb użytkowników. Choć zabrzmi to jak ironia, uważam, że w nowym tysiącleciu to właśnie Internet wymusi przesunięcie zainteresowania potrzebami informacyjnymi na początek programu badań nad informacją. Optymizmem napawa dyskusja o paszporcie informacyjnym, mającym ułatwiać podróże w cyberprzestrzeni, bo bez indywidualnego oszacowania potrzeb informacyjnych paszporty te nie spełnią swojego zadania. Internet staje się największą puszką Pandory lub czarną skrzynką. Powszechnie jest postrzegany jako informacyjne i komunikacyjne panaceum, a może nawet informacyjny eliksir życia. Jeśli tak, to czy zaspokajanie potrzeb informacyjnych już wkrótce przestanie być problemem?

Co przemawia za ocenianiem potrzeb informacyjnych?

Główną przyczyną podejmowania badań potrzeb użytkowników jest chyba to, że zaniechano ich w przeszłości, co sprawiło, że zawód pracownika informacji nie ukształtował się właściwie. Pozostaje on w tyle za innymi pod względem wynagrodzeń, warunków pracy, statusu i satysfakcji, zarówno pracowników, jak i klientów informacji, zaś wiele jego „okrętów flagowych”, jak na przykład biblioteki publiczne, miotanych siłą huraganowego wiatru wywołanego przez Internet płynie prosto na rafy. I chociaż bardzo nowoczesne systemy informacyjne, jak na przykład Internet, „zdobią” centra informacji i biblioteki, to nadal nie stosuje się w nich aktualnych i efektywnych metod zarządzania, mo-

21

1

Artykuł jest prezentacją problematyki książki Davida Nicholasa Assessing information needs: tools and techniques (Nicholas 2000), której wydanie w tłumaczeniu na język polski planuje Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. Problemy poruszone w artykule były też przedmiotem dwóch kursów przeprowadzonych przez D. Nicholasa w Instytucie Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego w lutym 1999 i 2000 roku.