7921507121

Źródło: Fukuyama 2008, 26

Z powyższych czynników, zdaniem Fukuyamy dla wzrostu najważniejszy jest pierwszy, gdyż brak władzy państwowej prowadzi do konfliktów zmniejszających tempo wzrostu. Rola pozostałych czynników jest mniej jednoznaczna, gdyż znane są przykłady szybkiego rozwoju krajów nie szanujących praw człowieka czy o ograniczonej demokracji.

Z kolei Acemoglu (2008,1) do najważniejszych czynników zalicza:

instytucje polityczne społeczeństwa (political institutions of a society) rozumiane jako proces podejmowania decyzji w ramach wyboru publicznego,

wydolność państwa (state capacity), tj. zdolność do zapewnienia dóbr publicznych, regulowanie instytucji ekonomicznych (regulation of economic institutions), tj. w jaki sposób władza publiczna zachęca lub zniechęca do pewnych działań gospodarczych.

Podkreśla on znaczenie dóbr publicznych dla wzrostu.

Instytucje stanowią istotny element kapitału terytorialnego omówionego w pierwszych rozdziałach tej książki. Stosując koncepcję kluczy terytorialnych (Zaucha i in. 2012) można stwierdzić, iż instytucje wpisują się w kategorię lokalnych aktywów/potencjałów rozwojowych. Stąd zasadne jest badanie relacji między wzrostem a instytucjami z perspektywy spójności terytorialnej rozumianej zarówno jako stan terytorium oraz jako sposób prowadzenia polityki. Dalsze rozważania zostaną więc podporządkowane tej logice. Szczególna uwaga zostanie poświęcona analizie dwóch nurtów ekonomii instytucjonalnej. Pierwszy dotyczy władzy publicznej (wyboru publicznego, rządzenia, tj. governance²²), drugi natomiast relacji międzyludzkich norm, wartości i postaw, np. kapitału społecznego, czyli instytucji społecznych, które są przestrzennie uwarunkowane, tj. nie mogą być łatwo przeniesione, multiplikowane i nie mają uniwersalnego charakteru (Zaucha i in. 2014). Z punktu widzenia wpisywania spójności terytorialnej w procesy wzrostu szczególnie istotny wydaje się wspomniany już kapitał społeczny, ale także jakość władz krajowych, lokalnych i regionalnych zdolnych np. do pomnażania kapitału ludzkiego, promowania innowacji, dostarczania wysokiej jakości dóbr publicznych, redukcji kosztów transakcyjnych ²² Ekonomia instytucjonalna, jak wskazuje na to Dani Rodrik (2008. 24) zajmuje sie nie tyle o dobrym

rządzeniem (good governance). co rządzeniem lub zarządzaniem sprzyjającym wzrostowi gospodarczemu (governance for growth).

11