8009766964

2. Osoba przedmiotem i podmiotem wychowania

Koncepcja wychowania Jana Pawła II klasyfikuje się wyraźnie w nurcie personalistycznym¹. Według Papieża: „W wychowaniu chodzi właśnie o to, aby człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem - o to, aby bardziej «był», a nie tylko więcej «miał»”². Podstawą wychowania jest zatem osoba wychowanka ale też osoba wychowującego. Od strony wychowanka osoba jest jednocześnie przedmiotem wychowania jak i jego wartością-celem³. W wychowaniu trzeba pamiętać, że wychowuje się zawsze i tylko osobę, zwierze można jedynie tresować. Jednak ta osoba staje się poniekąd tworzywem wychowania (przedmiotem). Bardzo ważne jest aby wychowawcy „sięgali po to tworzywo” z wielką miłością⁴.

Tak rozumiane wychowanie powinno kształtować osobę ze względu na jej najwyższy cel oraz dla społeczeństwa, w którym żyje. Ma również harmonijnie rozwijać wszystkie jej zdolności, szczególnie do wysiłku, odpowiedzialności i właściwego korzystania z wolności⁵. Wychowanie nie może zatem dokonywać się inaczej, jak tylko przez współdziałanie, współuczestnictwo, w wolności. Jest ono więc przede wszystkim dziełem osoby, która jest kształtowana, jest jej aktywizowaniem, pobudzaniem do współtworzenia, stwarzaniem warunków dla rozwoju⁶.

Warto tu zatrzymać się nad pojęciem „kształtowanie”. Może ono bowiem sugerować pewne uprzedmiotowienie osoby, dlatego należy je odpowiednio interpretować. Trzeba pamiętać, że „kształtowanie” wychowanka nie oznacza, iż jest on urabiany, tworzony, czy formowany przez wychowawców. Ich rola jest zawsze pomocnicza. Polega na stworzeniu odpowiednich warunków oraz przekazywaniu

1

Doskonalą publikacją naukową prezentującą koncepcję wychowania Jana Pawia II jest książka S. Chrobaka: Koncepcja wychowania personalistycznego w nauczaniu Karola Wojtyły - Jana Pawia II. Por. S. Chrobak. Koncepcja wychowania personalistycznego w nauczaniu Karola Wojtyły - Jana Pawia II. Warszawa 1999.

2

⁵ Jan Paweł II. W imię przyszłości kultury. Przemówienie Ojca Świętego w siedzibie UNESCO (Paryż, 2 czerwca 1980). W: Dokumenty Społecznej Nauki Kościoła. Cz. 2. Red. M. Radwan. L. Dyczewski, L. Kamińska, A. Stanowski. Rzym-Lublin 1996 s. 142.

3

   Por. Chrobak. Koncepcja wychowania personalistycznego. s. 53.

4

   Por. Jan Paweł II. Miłość i odpowiedzialność. W czasie Mszy św. Cordoba (Argentyna. 8 kwietnia 1987). W: Rodzina w nauczaniu Jana Pawia II. Antologia wypowiedzi, wybór i przygotowanie tekstów C. Drążek, A. Flaga. J. Gniewek. Kraków 199. s.124.

5

   Por. Jan Paweł II. Aby wychowanek nauczył się ,.być”. a nie tylko „wiedzieć". W : Rodzina w nauczaniu Jana Pawia II. s. 192-193.'

6

   Por. Chrobak. Koncepcja wychowania personalisty cznego. s. 55.