8344044657

12

1. DEFINICJA POJĘCIA

charakter. Tym samym istnieje klasa takich wzajemnych oddziaływań, które należy wyłączyć z obszaru społecznego, bowiem nie mają charakteru instytucjonalnego, zatem są to interakcje, które odznaczają się przypadkowością i powierzchownością, względnie są uwarunkowane czysto subiektywnie. Kolejny tekst Simmla precyzuje i ilustruje to rozróżnienie:

Jednakże granicę istoty rzeczywiście społecznej można chyba widzieć tam, gdzie wzajemne oddziaływanie na siebie osób polega nie tylko na ich subiektywnym stanie czy działaniu, lecz prowadzi do powstania obiektywnego tworu, który jest w pewnej mierze niezależny od uczestniczących w nim osobowości. Tam, gdzie powstało jakieś zrzeszenie, którego formy trwają, chociaż poszczególni członkowie z niego występują, a nowi wstępują, gdzie istnieje pewna wspólna własność, której uzyskanie i którą rozporządzanie nie jest sprawą jednostki, gdzie istnieje pewna suma wiedzy i etycznych treści życiowych, które przez udział jednostek nie ulegają ani pomnożeniu, ani umniejszeniu, które - ponieważ w pewnej mierze stały się czymś substancjalnym - są dostępne każdemu, kto chce w nich uczestniczyć, gdzie prawo, obyczaj, wzajemne obcowanie wytworzyły formy, do których stosuje się i musi się stosować każdy, kto wstępuje w pewne przestrzenne współbycie z innymi - tam wszędzie jest społeczeństwo, tam wzajemne oddziaływanie przyjmuje postać ciała, które odróżnia je jako właściwe społeczeństwu, od tego, które znika wraz z wchodzącym bezpośrednio w grę podmiotem i jego chwilowym zachowaniem (2, 133 n).

Zastanawiając się (w nawiązaniu do cytatu pierwszego) nad przyczynami i celami, które skłaniają ludzi do wstępowania w społeczną sferę wzajemnych oddziaływań, możemy wymienić pięć istotnych obszarów cząstkowych (sfer interakcji), które jak się wydaje, należą, we wszystkich społeczeństwach wszelkich epok i kultur (nawet jeśli podlegają ogromnemu zróżnicowaniu), w sposób istotowy do materii sfery społecznej:

O sfera rodzinna, w ramach której regulacjom poddane zostają: seksualność, reprodukcja, wychowanie, stosunki pokrewieństwa i powinowactwa oraz piecza nad potomstwem;

O sfera wiedzy i umiejętności, w ramach której przekazuje się, rozwija i stosuje biegłość w danym fachu oraz wykształcenie;

O sfera ekonomiczna, w której zabezpieczeniu podlega zaspokajanie potrzeb życiowych;

O sfera polityczno-prawna, która, dzięki prawu i władzy, zabezpiecza pokojowy ład;

O sfera kulturowo-religijna, w której chodzi o światopogląd i orientację w świecie, jak również o kultowy i artystyczny wyraz tych procesów.