8482349416

POSTĘPY BIOLOGII KOMORKI TOM 36, 2009 SUPLEMENT NR 25 (69-83)

LIPOKSYGENAZA W KOMÓRKACH ROŚLINNYCH BUDOWA I FUNKCJA

LIPOXYGENASE IN PLANT CELLS - STRUCTURE AND FUNCTION

Aleksandra SETA, Ewa SKÓRZYŃSKA-POLIT, Ewa SZCZUKA,

Irena GIEŁWANOWSKA

Zakład Anatomii i Cytologii Roślin, Instytut Biologii UMCS, Lublin

Streszczenie: Lipoksygenazy to enzymy szeroko rozpowszechnione zarówno w świecie roślin, jak i zwierząt. Enzymy te katalizują reakcje utleniania wielonienasyconych kwasów tłuszczowych zawierających układ wiązań (1Z,4Z) pentadienowych. W artykule omówiono budowę i funkcje lipoksygenaz roślinnych. Opisano również biochemiczne i molekularne właściwości lipoksygenaz łącznie z reakcjami, które zachodzą z udziałem enzymu w komórkach roślinnych. Uwzględniono główne i poboczne szlaki przemian wodoronadtlenków kwasów tłuszczowych. Poza omówieniem fizjologicznej roli lipoksygenaz u roślin, opisano rolę roślinnych lipoksygenaz w technologii żywności i przemyśle.

Słowa kluczowe: lipoksygenaza, komórki roślinne, struktura lipoksygenaz, funkcje lipoksygenaz.

Summary: Lipoxygenases are enzymes widely spread in the animal and plant kingdoms. These enzymes catalyze dioxygenation of the long chain of fatty acids, which contain a cis, cis-1,4-pentadiene structure. In this article the structure and functions of plant lipoxygenases are discussed. There are also described biochemical and molecular properties of lipoxygenases including reactions, which proceeded with partici-pation of the enzyme in plant cells. Into account were taken main and side pathways of metabolism of lipid hydroperoxy fatty acid. Beyond the discussion of the physiological function of lipoxygenases in plants, the role of plant lipoxygenases in food technology and industry is described.

Key words: lipoxygenases, plant cells, structure of lipoxygenases, function of lipoxygenases.

WSTĘP

Lipoksygenaza jest enzymem znanym od początku lat trzydziestych XX wieku. Po raz pierwszy obecność lipoksygenazy u roślin została stwierdzona przez Andre i Hou w 1932 roku [3]. W 1947 roku Theorell wraz ze współpracownikami [71] wyizolowali i oczyścili lipoksygenazę z nasion soi, jednak nie udało im się wykazać obecności żadnego metalu lub grupy prostetycznej w centrum aktywnym enzymu. Dopiero po 26 latach Chan [14] wykazał, że na cząsteczkę enzymu przypada jeden