8508893503

Wiadomości Uniwersyteckie

WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA

Międzynarodowy program studiów conradowskich realizowany przez UMCS wspólnie z Kast European MonographsISocial Science Monogra-phs w Boulder (USA) i Columbia University Press w Nowym Jorku (USA), zainicjowany porozumieniem podpisanym w 1991 roku przez ówczesnego rektora UMCS prof. dr. hab. Kazimierza Goebela i redaktora naczelnego East European MonographsISocial Science Monographs/Columbia Uni-versity Press prof. Stephena Fischer-Galati, obejmuje głównie publikację serii książek naukowych Conrad: Eastem and Western Perspectives, pod naukową redakcją naczelną niżej podpisanego (jeden tom rocznie) oraz organizację cyklicznych (co 5 lat) międzynarodowych konferencji conradowskich.

10 LAT STUDIÓW CONRADOWSKICH

W serii wydano dotychczas 10 tomów:

I (1992) Conrad "s Literały Carter, cds. Keith Carabine, Owen Knowles, Wiesław Krajka; II (1993) Contem for Conrad, eds. Keith Carabine, Owen Knowles, Wiesław Krajka; III (1994) Mary Morzinski: Linguistic Influence of Polish on Joseph Conrad’s Style; IV (1995) Conrad in Scandinavu2, ed. Jakob Lothe; V (19%) Conrad and Poland, ed. AJex S. Kurczaba; VI (1998) Conrad, James and Other Relations, eds. Keith Carabine, Owen Knowles, Paul Armstrong; VII (1998) Conrad's Century: The Past and Futurę Splendour, ed. Laura L. Davis; VIII (1999) Joseph Conrad: East European, Polish and Woridwide, ed. Wiesław Krajka; IX (2000) Michael A. Lucas: Aspecls of Conrad"s Literary Language, X (2001) Conrad at the Millennium: Mo-demism, Postmodemism, Postcolonia-lism, cds. Gaił Fincham, Attie dc Lange, Wiesław Krajka.

Monografie i artykuły naukowe opublikowało w nich 109 badaczy z 21 krajów: Australii, Brazylii, Chile, Chin, Chorwacji, Danii. Franqi, Hiszpanii, Indu, Izraela. Kanady, Niemiec, Norwegii, Polski, Południowej Afryki, Stanów Zjednoczonych Ameryki, Szwecji, Tajwanu, TUrcji, Wielkiej Brytanii i Włoch.

W dotychczasowym dorobku serii konsekwentnie promowano zarówno badania nad polskimi oraz środkowo-wschodnioeuropejskimi aspektami i kontekstami twórczości Josepha Conrada, jak i badania conradystów z tego obszaru geograficznego nad jego twórczością Ponadto tomy I-X serii reprezentują wszystkie najistotniejsze tendencje w światowych badaniach conradologicz-nych w ostatnich latach. Dzięki międzynarodowej obsadzie autorskiej seria stała się międzynarodowym forum refleksji naukowej nad tym światowej sławy pisarzem polskiego pochodzenia i rozmaitych postaw metodologicznych i formacji intelektualno-kulturowych - niezwykle inspirującym dla wszystkich uczestników tego naukowego dialogu. Dzięki Columbia University Press w Nowym Jorku tomy Conrad: Eastem and Western Ptrspecth-es uzyskały również prawdziwie międzynarodową dystrybucję - znajdują się w bibliotekach wszystkich ważniejszych światowych uniwersytetów i ośrodków badań humanistycznych.

Autorom monografii i artykułów oraz 9 redaktorom naukowym tomów I-X serii Conrad: Eastem and Western Perspec-tives poświęcona była III międzynarodowa konferencja conradowska w UMCS, która odbyła się w Lublinie i Kazimierzu Dolnym 29 maja - 1 czerwca 2001 r. Wzięły w niej udział 63 osoby z 14 krajów: Francji, Indii, Japonii, Jordanii, Jugosławii, Kanady, Polski, Południowej Afryki, Singapuru. Szwajcarii, Tircji, Stanów Zjednoczonych Ameryki, Wielkiej Brytanii i Włoch. Wygłoszono 45 referatów naukowych, które dotyczyły głównie polskich i wschodnioeuropejskich kontekstów życia i twórczości pisarza (16 referatów) oraz jego związków z Zachodnią Europą, stylu, sztuki powieściopisar-skiej, problematyki politycznej, filozo-ficzno-etycznej, kolonializmu i postkolo-nializmu. płciowości, adaptacji teatralno-filmowych. Wybrane referaty z konferencji zostaną opublikowane, pod redakcją naukową niżej podpisanego, w dwu tomach serii Conrad: Eastem and Western Perspectives.

Zorganizowane dotychczas w ramach międzynarodowego programu studiów conradowskich w latach 1991, 1996 i 2001 trzy międzynarodowe konferencje ukształtowały formułę tych spotkań. Stanowią one dialog badaczy z wielu krajów świata kilku kontynentów, różnych generacji, reprezentujących rozmaite formacje metodologiczne i inte-lektualno-kulturowe. Konferencje oraz publikacje serii Conrad: Eastem and Western Perspectives stały się centralnym w skali światowej forum promowania badań nad polskimi i środkowo-wchod-nioeuropejskimi aspektami i kontekstami twórczości tego pisarza. W każdej z dotychczasowych konferencji trzecia część wszystkich referatów dotyczyła tej właśnie problematyki. Zainteresowani nią i prowadzący w tym kierunku badania mają możliwość konfrontowania swych przemyśleń z opiniami najbardziej miarodajnego grona ekspertów. Nasze konferencje inspirują następnie ich uczestników do organizowania paneli o tej problematyce w międzynarodowych kongresach za granicą (panel „Conrad and Poland" w kongresie Modem Language Association of America w Toronto w 1993 r. - organizator profesor Alex Kurczaba z University of

Illinois w Chicago; panel „Conrad and Slavic literatures” w kongresie American Association for Studies of Slavic Languages and Literatures w Nowym Orleanie w grudniu 2001 r. - organizator profesor Ludmilla Voitkovska z University of Saskatchewan Kanada).

Konferencyjna formuła obejmuje też wycieczki naukowe do miejsc szczególnie „naznaczonych" biografią autora bądź historią jego pierwszej ojczyzny: po konferencjach w 1991 i 2001 r. zagraniczni uczestnicy podążyli „Polskimi śladami Conrada" (Kraków, Zakopane, Lublin, Warszawa), zaś po konferencji w 19% r. - „Polską drogą do wolności" (Poznań, Warszawa. Gdańsk, Radom i Lublin). Wycieczki te stanowiły promocję tradycji, kultury i osiągnięć naszego miasta, regionu i kraju, a tym samym realizację słynnej maksymy J. W. Goethego „Werden Dich-ter will verstehen // Muss m Dichters Lande gehen". Organizowane cyklicznie co 5 lat w UMCS międzynarodowe konferencje conradowskie wpisały się na trwałe do światowego kalendarza konferencji naukowych jako jeden z niezbędnych elementów edukacji każdego międzynarodowego conradysty.

Wyrazem uznania dla realizowanego w naszej Uczelni międzynarodowego programu studiów conradowskich było objęcie honorowym patronatem przez Prezesa Rady Ministrów, prof. dr hab. Jerzego Buzka, III międzynarodowej konferencji. Fakt ten podkreśla także wymiar polityczny owego programu badawczego, bowiem w procesie akcesji Polski do Unii Europejskiej i tworzenia nowych relacji pomiędzy krajami Europy Środkowej i Wschodniej, refleksja nad przesłaniem ideowo-politycz-nym twórczości Josepha Conrada może stanowić inspirację do konstruowania nowej Europy i właściwego w niej miejsca naszego kraju, do budowania mostów porozumienia i przyjaźni pomiędzy jej narodami. Jak stwierdził Pan Premier w swoim przemówieniu otwierającym III konferencję conradowską (odczytanym przez przedstawiciela Jego Kancelarii), Joseph Conrad, jeden z kilku najwybitniejszych światowej sławy Polaków, wyrósł z europejskiego nurtu w naszej narodowej kulturze, był jednym z pierwszych świadomych Polaków o mentalności europejskiej i światowej. Zasługą jego było wprowadzenie elementów polskiej tradycji i etosu w główne nurty myśli i kultury europejskiej i światowej, uogólnianie i przetransfor-mowanie polskiego dziedzictwa w wartości uniwersalne. Popularyzacja jego twórczości w naszym kraju dobrze przysłuży się wzmocnieniu europejskiej świadomości młodego pokolenia Polaków. Jest też kolejnym argumentem za tezą, iż europejskość ma swe korzenie także w środkowej i wschodniej części naszego kontynentu.

Wiesław Krajka

PS. W imieniu kierowanego przeze mmc Zakładu Studiów Conradoznaw-czych w Instytucie Anglistyki pragnę podziękować Władzom Uczelni za stworzenie bardzo korzystnych warunków do realizacji tego programu badawczego. Podziękowania kieruję do naszych wszystkich byłych i obecnych zwierzchników oraz współpracujących z nami służb uniwersyteckiej administracji.

Wystawa w Muzeum UMCS

W sali Muzeum UMCS 6 października otwarło wystawę „Instytut Literacki w Paryżu 1946-2001", nad którą honorowy patronat objął prof. dr hab. Marian Harasimiuk, rektor UMCS. Wystawa powstała staraniem Towarzystwa Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu.

Dlaczego powstała .Kultura"? Czasopismo. pomyślane początkowo jako kwartalnik czysto literacki, stało się pismem politycznym i literackim, z wyraźną przewagą tego pierwszego. Wydawało się w końcu lat 40. XX w., że nie jest możliwe stworzenie na emigracji periodyku żywego, który nie byłby narażony na szybką śmierć. Jedną z wytycznych .Kultury" było dążenie do utrzymania autentycznie żywego stosunku do kraju ojczystego. To pociągało za sobą nieustanne śledzenie przemian w Polsce w atmosferze wolnej od propagandy i zakłamania.

.Kultura" nie była organem .wodza" czy .opatrznościowego męża stanu". Redakcja .Kultury" dochodziła do swoich opinii drogą studiów i dyskusji. prowadzonych w atmosferze całkowitego liberalizmu. Unia .Kultury’ opierała się na następujących założeniach: 1) nie można liczyć na Zachód; 2) należy przygotować grunt do normalizacji stosunków z naszymi sąsiadami. wśród nich z byłymi polskimi mniejszościami narodowymi; 3) trzeba szukać porozumienia z liberalnymi opozycjami w Rosji; 4) nie lekceważyć znaczenia, jakie sytuacja w Polsce wywierać może również na Rosję; 5) należy nie tylko znormalizować, lecz wytworzyć z Rosją przyjazne stosunki, ale nie drogą polityki Dmowskiego.

Na wystawie, którą Państwu proponujemy. .Kultura" przedstawia się poprzez fragmenty publikowanych artykułów, obszerne wypowiedzi założycieli i współpracowników. Znajdą Państwo tu głębokie przemyślenia same go Redaktora, wypowiedzi Zofii Hertz. Juliusza Mieroszewskiego. Czesława Miłosza, Gustawa Herlinga-Grudziń-skiego. Na wystawie prezentowane są opinie o .Kulturze" abp. Józefa Życińskiego. Ryszarda Kapuścińskiego, Bohdana Osadczuka, Sokrata Jano-wicza, Wacława Zbyszewskiego.

Dodatkowym walorem proponowanej wystawy są zdjęcia fotograficzne autorstwa Piotra Wójcika, fotografika współpracującego z .Gazetą Wyborczą".

Zgodnie z decyzją Redaktora, po jego śmierci (14 września 2000 r.) .Kultura" przestała wychodzić. Numer ostatni, z takim właśnie napisem, wyszedł jako 10/637/2000. Pozostał Instytut Literacki jako archiwum i biblioteka. Dzieło Redaktora żyje.

Jerzy Kasprzak

numer 8, 2001