8565557752

116 Z ŻYCIA SBP

bibliotek. W rezultacie nastąpią zmiany w systemie zarządzania i organizacji sieci bibliotecznych. Dotyczy to przede wszystkim bibliotek publicznych, a także pedagogicznych, szkolnych i zakładowych.

W sytuacji uzależnienia od społeczności lokalnych biblioteki muszą w jak najpełniejszym stopniu dostosować swą działalność w zakresie usług bibliotecznych do potrzeb obecnych oraz przewidywanych. Tylko w ten sposób będą mogły zdobyć akceptację obsługiwanego środowiska i zarazem sponsora.

Nieodzowne też będzie pozyskanie dla spraw książki i czytelnictwa silnych sojuszników w środowisku. Wsparcie ze strony społeczności lokalnej umożliwi bibliotece wzbogacenie zakresu i form współpracy środowiskowej, a zwłaszcza rozwijanie tych usług, które cieszą się wśród użytkowników największym powodzeniem. Biblioteki stanowią podstawową sieć placóek kształcenia ustawicznego. Udostępniają bezpłatnie wartościową literaturę wszystkim grupom wiekowym i zawodowym, w mieście i na wsi. Ponadto już dziś oferują dostęp do zbiorów fonograficznych (płyty gramofonowe, kasety magnetofonowe, kasety wideo), ikonograficznych (obrazy, grafikę, reprodukcje), organizują kursy języków obcych, kursy wiedzy specjalistycznej oraz świadczą usługi techniczne (reprografia, fonografia itd.). Bogate zbiory informacyjno-naukowe bibliotek dają wszystkim zainteresowanym praktycznie nieograniczony dostęp do informacji, w tym szczególnie regionalnej. Oczekiwać należy, że akceptacja ze strony środowiska umożliwi każdej bibliotece dalsze rozwijanie funkcji: kulturowej, oświatowej, informacyjnej. Musi to być celem i ambicją każdej biblioteki.

Wzrostowi koniecznej samodzielności, inwencji i inicjatywy bibliotek na wsi i w nieście towarzyszyć będą zmiany w organizacji sieci bibliotek publicznych. W nowych warunkach nasilać się może tendencja do osłabienia funkcjonalnej więzi z bibliotekami wyżej zorganizowanymi. Jeśli proces taki zaistnieje, do bibliotek należy powstrzymanie się od posunięć nazbyt radykalnych, czuwanie, aby proces ten postępował stopniowo, w miarę stabilizowania się bibliotek w gminach oraz pojawienia się i umocnienia służb bibliotecznych na poziomie związków komunalnych gmin i miast, czyli szczebla pośredniego między gminą a województwem.

Należy dołożyć wszelkich starań, aby w wyniku zbyt pospiesznych, nie dość przemyślanych decyzji nie doszło do redukcji sieci bibliotek publicznych. Badania wykazują, że oddziaływanie bibliotek nie sięga na tereny dalsze niż w promieniu 3 km. W polskich warunkach, tj. przy słabo rozwiniętej komunikacji publicznej i prywatnej, złym stanie dróg i rozproszeniu osiedli wiejskich, redukcja równałaby się pozbawieniu okolicznych mieszkańców dostępu do niejednokrotnie jedynej w zasięgu kilku kilometrów placówki kulturalnej. Poważny dorobek, jakim jest utworzona po wojnie sieć bibliotek publicznych gwarantująca każdemu obywatelowi, przynajmniej w podstawowym zakresie, dostęp do kultury, wymaga ochrony przez ustawowe zabezpieczenie go przed rozbiciem i dezorganizacją.

Oczekuje się, że w odniesieniu do bibliotek publicznych państwo nie zrezygnuje z działań interwencyjnych i — podobnie jak to jest w krajach, w których system samorządowy od dawna stanowi podstawę ładu demokratycznego — będzie partycypować w kosztach utrzymania bibliotek w stopniu umożliwiającym efektywne ich funkcjonowanie.

W nowych warunkach nie można zrezygnować z działań wyspecjalizowanych służb, których zadaniem jest m.in. kształcenie i doskonalenie zawodowe kadry, pomoc metodyczna i organizacyjna, zaopatrywanie placówek w sprzęt i urządzenia techniczne oraz w druki biblioteczne, organizowanie działalności międzybibliotecznej (system wypożyczeń międzybibliotecznych oraz usług informacyjnych i bibliograficznych) itp.

Do tej pory zapleczem metodyczno-informacyjnym i zaopatrzeniowym bibliotek publicznych w gminach i miastach są biblioteki publiczne stopnia wojewódzkiego. W związku jednak z nową sytuacją administracyjno-prawną konieczne będą nowe rozwiązania organizacyjne dla zapewnienia kontynuacji działań i funkcji pełnionych przez obecne wyspecjalizowane zaplecze metodycz-no-techniczne. Bezzwłoczne zajęcie się przez Ministerstwo Kultury i Sztuki rozstrzygnięciem tego niezwykle ważnego problemu może uchronić biblioteki publiczne od znalezienia się w pewnym momencie bez pomocy, jaka obecnie, dobrze zorganizowana, funkcjonuje z pożytkiem dla placówek.