870127235

Profesor Antoni Mączak konstatuje: „ czy historycy uznają rozbicie muru berlińskiego roku 1989 za początek nowej epoki? Dziś resztki Muru zostały uznane za zabytek; szuka się nawet milionów marek, które mają pójść na ich konserwację. Są znakiem epoki, która minęła, ale można w tym widzieć także przejaskrawiony symbol ostrych kontrastów, konfliktów, tylekroć wznoszonych barier - dzieje Europy znają ich niemało. Parafrazując entuzjastę Europy, francuskiego męża stanu Jeana Monneta, wypada powiedzieć: nie wiemy, dokąd prowadzą zachodzące wokół nas procesy. Korzenie wspólnoty są jednak silne i tkwią głęboko w europejskiej glebie. Przetrwały już złe okresy, zniosą też nowe .

Profesor Krystyna Ker stenów a ujmuje to w sposób następujący: „dobiegła kresu pewna epoka, której początek sięgał porozumień jałtańskich. Sowiecko-amerykańskie spotkanie na szczycie w grudniu 1989 r. na Malcie stano wiło preludium nowego porządku światowego. Zjednoczenie Niemiec w 1990 r. oznaczało koniec podziału Europy, tak jak niegdyś ich rozbicie legło u jego podstaw ”^{1 2}.

W świetle tych refleksji należy stwierdzić, że tezy Profesora Tomasza Schramma konweniują z założeniami współczesnej historiografii.

Autor w 14 rozdziałach prezentuje syntetyczne, autorskie ujęcie historii XX wieku. Uzupełnieniami są: wskazówki bibliograficzne i indeks nazwisk. Jest to synteza przystępna przede wszystkim dla adepta wchodzącego w tajemnice muzy Klio. Na wstępie polemizuje on z francuskim historykiem i powieściopisarzem- Maxem Galio, który uważa, że to rok 1905 i teorie Siegmunda Freuda i Alberta Einsteina rozpoczynają XX wiek. Profesor T. Schramm widzi ten początek inaczej: "można się zgodzić, że Freud i Einstein wnieśli nową jakość do oglądu świata, że ich nazwiska szczególnie mocno charakteryzują - w tym względzie - nasz wiek. W wielu jednak innych aspektach: społeczno-gospodarczym, politycznym, kulturalnym widać ciągłość. Zerwała się ona w roku 1914. Najbardziej wielostronne spojrzenie na proces dziejowy skłania zatem do opowiedzenia się za tą datą, jako kończącą długi wiek XIX i oznaczająca przejście do wieku następnego (...). Okres zakończony latem 1914 roku z późniejszej perspektywy określany był z francuska jako „ la Bełłe Epoąue ” „piękna epoka ”. Ta nostalgiczna nazwa zrodziła się w Europie i do niej w zasadzie się odnosiła. Europa była wtedy hegemonem światowym. Dominacja uwidaczniała się w dziedzinie gospodarczej i politycznej. Nie mniejsza, chociaż bardziej trudna do zmierzenia, była przewaga Europy w dziedzinie kultury i nauki (...). Ten stan skończył się wraz z wybuchem pierwszej wojny światowej - wojny, która rozpoczęła się jako europejska i w Europie zrodzona ”³.

Ta argumentac/tf pozwała na przekonanie czytelnika, że koniec wieku XIX wiąże się z wybuchem pierwszej wojny światowej.

Autor w kolejnych rozdziałach analizuje takie oto zagadnienia w ujęciu problemowo-chronologicznym: przemiany w Rosji w latach 1917-7922, budowa ładu powojennego po konferencji paryskiej w 1919 r., sytuacja gospodarcza w okresie międzywojennym - w tym światowy kryzys gospodarczy, kryzys demokracji parlamentarnej i narodziny systemów totalitarnych, charakterystyka europejskich i światowych stosunków międzynarodowych w okresie międzywojennym, wojna w latach 1939-1945, Europa po drugiej wojnie światowej, światowe stosunki międzynarodowe w okresie „zimnej wojny", przemiany społeczno-polityczne w świecie pozaeuropejskim w drugiej połowie XX wieku, powstanie nowego układu globalnego i światowe makroregiony po/z/yczwo-gospodarcze, problem narodowy i nacjonalizmy w XX wieku, przemiany społeczne w XX wieku, oblicze kulturowe i duchowe XX wieku oraz globalne wyzwania u progu XXI wieku.

To syntetyczne ujęcie węzłowych zagadnień historii XX wieku pozwoliło zmieścić się autorowi na 223 stronach tekstu. To także duży walor tej publikacji, na pewno zachęcający

1

Historia Europy. Red A. Mączak. Wrocław- Warszawa- Kraków 1997, s. 8.

2

¹ Ibidem, s. 792.

3

T. Schramm, op. cit., s.8- 9.