8796960169

11

pędu, ciepła i pary wodnej. Pomiary temperatury powietrza, pary wodnej i prędkości wiatru wykonywano na pięciu poziomach (Kędziora i in. 1987, 1989; Kędziora, Kapuściński 1991; Olejnik 1989). Metoda ta opisana jest również przez J. Jaworskiego (1980), E. K. Webba (1965) i W. Brutsaerta (1982).

Metodę tę zastosowano również w niniejszej pracy do porównania wielkości ewa-potranspiracji obliczonej z zastosowaniem temperatury powierzchni czynnej mierzonej radiometrem AVHRR/NOAA. Wzory i dalszy opis metody podano w rozdziale 5.4.

1.4. METODA BEZPOŚREDNIA - KORELACYJNA (EDDY CORRELATION)

Metoda ta należy do jednych z najdokładniejszych. Z uwagi na bardzo drogą aparaturę nie jest stosowana w Polsce. Polega ona na wyznaczeniu średniej wartości pionowego strumienia pary wodnej E jako średniego iloczynu gęstości powietrza p oraz wartości chwilowych pionowej składowej prędkości wiatru w’ i wilgotności powietrza q\ Znak prim oznacza wartości chwilowe. Metoda korelacyjna polega na pomiarze pulsacji w’ i q’, a następnie scałkowaniu uzyskanych iloczynów w’q’ w przedziale czasowym kilku minut. Została ona opisana przez J. Paszyńskicgo (1978). Na świecie metoda ta stosowana jest w badaniach studialnych (Tanner 1967; Penman i in. 1967).

1.5. METODA WYZNACZENIA EWAPOTRANSPIRACJI AKTUALNEJ OPARTEJ NA EWAPOTRANSPIRACJI POTENCJALNEJ

Pojęcie ewapotranspiracji potencjalnej wprowadził H. L. Penman (1956), określając ją jako „ilość wody transpirowanej w jednostce czasu przez niskie zielone o jednakowej wysokości rośliny całkowicie zakrywające powierzchnię gleby w warunkach optymalnej wilgotności”. Według Penmana ewapotranspirację potencjalną można wyrazić wzorem

ETp = A/(A + y) (Rn + G) + y/(A + y) 0,26 (0,75 - 0,0062 u2) (es - ea), (2)

gdzie:

A - nachylenie krzywej prężności pary wodnej nasyconej w danej temperaturze (średniej dobowej) [hPa K"¹]; y - stała psychrometryczna równa 0,66 [hPa K^-1];

Rn - bilans promieniowania [mm];

G - strumień ciepła płynący z gleby [mm];

u2 - prędkość wiatru na wysokości 2 m [km doba^-1];

es - ciśnienie pary wodnej nasyconej w temperaturze t [hPa];

ea - średnie dobowe ciśnienie pary wodnej [hPa].

Wzór Penmana został zmodyfikowany przez J. L. Monteitha (1965) i jest stosowany jako wzór Penmana-Monteitha przez wielu autorów. Do wyznaczenia ewapotranspiracji potencjalnej A. Kędziora i R. Ciesielski (1984) zastosowali uproszczoną metodę Penmana w różnych regionach klimatycznych Polski.