Str 159

11.4. POMIARY TEMPERATURY WODY

Temperaturę wody mierzy się za pomocą termometrów elektrycznych lub rtęciowych tak skonstruowanych, aby po wyjęciu z wody ich wskazanie nie uległo zmianie. Pomiary są wykonywane z dokładnością do 0,1 °C, raz dziennie w wybranych posterunkach wodowskazowych. Temperatura wody w ciekach waha się od 0°C do 30°C. Ma ona wpływ na życie biologiczne rzeki (zarastanie koryt), jak również na kształtowanie się zjawisk lodowych w okresie zimowym.

11.5. POMIARY RUMOWISKA

W wodzie rzecznej znajdują się większe łub mniejsze cząstki pochodzenia nieorganicznego. Siła transportowa rzeki sprawia, że cząstki te są przemieszczane z biegiem rzeki jako rumowisko unoszone i wleczone. Wleczenie dotyczy materiału grubszego, chociaż ten sam materiał może stać się rumowiskiem unoszonym w okresie przejścia fali powodziowej. Suma ilości rumowiska przemieszczającego się przez dany przekrój poprzeczny rzeki jest nazywana masą transportu i podawana w tonach.

Do pomiaru rumowiska unoszonego stosuje się batymetry; są to naczynia szklane lub metalowe umożliwiające pobranie próbki wody (1 *21) z dowolnej głębokości. Próbkę wody poddaje się analizie w celu określenia ilości wagowej zawartych w niej cząstek. Wielkość ta odniesiona do objętości próbki nazywana jest zmąceniem i podawana w g/m³. Pomiary wielopunkto-we, wykonane w całym przekroju poprzecznym rzeki, pozwalają na obliczenie średniego zmącenia w poszczególnych pionach hydrometrycznych, oraz wartości średniej dla całego przekroju. Jednoczesny pomiar przepływu w korycie rzeki umożliwia określenie wielkości unoszenia. Unoszenie jest iloczynem zmącenia i przepływu, a wyrażane jest w kg/s. Wyniki pomiarów rumowiska unoszonego publikowane są w roczniku hydrologicznym (patrz rozdz. 15).

Pomiar rumowiska wleczonego jest dokonywany za pomocą „łapaczek” (różnej wielkości), które umieszcza się na dnie rzeki. Powoduje to jednak znaczne zakłócenia ruchu materiału wleczonego, a więc uzyskane wyniki są mało wiarygodne w odniesieniu do uziarnienia, jak również co do intensywności transportu.

Masa transportu rumowiska jest odnoszona niekiedy do powierzchni zlewni i jest wyrażona wtedy w t/km²/rok. W przypadku Wisły transportującej rocznie ponad milion ton rumowiska wskaźnik ten wynosi 5, w przypadku rzek przepływających przez wyżyny, np. Dunaju, Missisipi waha się od 40 do 200, w przypadku rzek górskich dochodzi nawet do 1500 t/km³/rok.

159