Str 154

11.1. POMIARY STANÓW WODY

Stan wody jest to wzniesienie zwierciadła wody ponad umownie przyjęty poziom, zwany zerem wodowskazu. Zero wodowskazu jest przyjmowane w taki sposób, aby odczyty stanów były dodatnie. Musi być ono zaniwelowa-ne i powiązane z siecią niwelacyjną kraju. Obecnie w Polsce jako zero normalne przyjęto poziom morza w Kronsztadzie. Dawniej sieć niwelacyjna części kraju była odniesiona do poziomu w Amsterdamie — NN, a część — do poziomu Morza Adriatyckiego. Przy korzystaniu z roczników, zwłaszcza starszych, należy zawsze sprawdzić rzędną zera wodowskazu i sprowadzić stany wody do jednego poziomu odniesienia.

Stany wody mierzy się za pomocą łat wodowskazowych lub limnigrafów. Łaty wodowskazowe umieszcza się często na filarach, przyczółkach mostowych lub palach w taki sposób, aby można było łatwo dokonać odczytu. Czasami można spotkać odpowiednio zmodyfikowane łaty ukośne na betonowej skarpie rzeki (bulwarze). W przypadku koryta wielodzietnego (patrz rys. 6.1) umieszcza się zwykle dwie łaty: jedną w korycie głównym, drugą na terenie zalewowym, sprzężone ze sobą. Łata wodowskazowa wygląda jak zwykła łata geodezyjna. Podziałkę stanowią tu jednak płytki z materiału nierdzewnego. Odczyty stanów dokonywane są codziennie o godz. 7 rano, a w okresie przejścia fali powodziowej wykonuje się dodatkowe pomiary w celu uchwycenia szczytu fali.

Część posterunków wodowskazowych zlokalizowanych w terenie podgórskim oraz przy zaporach i siłowniach wodnych jest wyposażona w urządzenia automatyczne do pomiaru stanów wody zwane limnig rafami (rys. 11.1). Są to

Rys. 11.1

wodowskazy samopiszące, których zasada działania polega na przeniesieniu ruchu pływaka za pomocą linki (cięgna) poprzez przekładnię na ruch pisaka. Limni-graf umieszcza się w specjalnej studzience połączonej z rzeką.

Na terenie Polski znajduje się ponad tysiąc posterunków wodowskazowych, w tym ponad sto limnigrafów. W okresie zimowym przy pomiarach stanów dokonywane są obserwacje zjawisk lodowych (śryż, kra, lód brzegowy), a w przypadku wystąpienia pokrywy lodowej mierzy się jej grubość co 5 dni.

Obserwacje wód podziemnych prowadzi się w studniach kontrolnych; mogą to być również studnie gospodarcze. Pomiary położenia zwierciadła wody gruntowej wykonuje się średnio co 10 dni za pomocą różnego typu przyrządów, np. gwizdka hydrogeologicznego. W momencie dotknięcia zwier-

154