8658359229

521

Recenzje

„PRZEGLĄD GEODEZYJNY". Czasopismo poświęcone sprawom geodezji i kartografii. Organ główny Stowarzyszenia Naukowo-Technicznego Geodetów Polskich. Rok XIII (XXIX), 1957.

Rocznik zawiera liczne artykuły poruszające tematy mogące zainteresować geografów. Są to przede wszystkim artykuły z dziedziny kartografii, które podzielić można na cztery grupy — artykułów podstawowych, informacyjnych, dyskusyjnych oraz sprawozdawczych i recenzyjnych. Poza tym znajdujemy tutaj dwa również interesujące dla geografa artykuły z dziedziny gospodarki terenowej, dwa artykuły historyczne oraz szereg korespondencji z krajów obcych.

Do pierwszej grupy należy przede wszystkim zaliczyć wartościowe studium J. Kuligowskiego pt. Generalizacja kartograficzna, jej istota i metody (nr 8, s. 299—303). Autor próbuje tu dać najsampierw ogólną definicję generalizacji i określić jej znaczenie w pracy kartograficznej; stwierdza on, że ustalenie ogólnych jej praw — prócz może tylko dziedziny przedstawiania osiedli — nikomu się dotychczas nie udało. Dalej autor omawia podstawowe czynniki i metody generalizacji, nawiązując m. in. do interesujących prób radzieckiego kartografa W. I. Su chow a, który wprowadził do oceny pracy generalizacyjnej charakterystykę ilościową, mianowicie „współczynnik przewiększenia generalizacyjnego" określający wzrost obciążenia mapy, będący skutkiem generalizacji. Interesujące jest też nawiązanie do pracy topografa w terenie, generalizującego obiekty obserwowane bezpośrednio w naturze, jak również uwagi o celowo nierównej generalizacji. Artykuł ilustrują dwie mapki przedstawiające udaną i nieudaną generalizację jednego i tego samego terenu (na międzywojennej i na dzisiejszej mapie). Końcowe swoje wnioski autor nawiązuje do wypowiedzi światowych autorytetów kartograficznych.

Również podstawowy charakter, przy tym wbrew tytułowi ściśle kartograficzny, ma artykuł Fr. K. Sawickiego i H. Skolimowskiego pt. „Zastosowanie metody powierzchni topograficznych do badania dokładności zdjęć wysokościowych (nr 12, s. 466—463). Autorzy zastosowali tutaj — opierając się na koncepcji śp. prof. W. Nowaka — metodę „geometrycznego", a ściślej — izarytmicznego wyznaczania miejscowych błędów planu poziomicowego do ogólnego scharakteryzowania dokładności tego planu przez kartometryczne wyznaczenie wartości błędu przeciętnego dla całej jego powierzchni. Znaczenie tej metody dla geografa polega na tym, że nadaje się ona do otrzymania ścisłej liczbowej charakterystyki dokładności map izarytmicznych, przedstawiających kartograficznie przestrzenne zmiany uchwytnych ilościowo zjawisk geograficznych; potrzebne tu jest tylko sporządzenie niezależnie od siebie dwóch, lub lepiej trzech takich map jednego i tego samego zjawiska dla badanego obszaru. Porównanie ze sobą tych map daje nam obraz miejscowych odchyleń, który to obraz ujęty znów w formę izarytmiczną pozwala nam wyznaczyć średnią ich wartość sposobami powszechnie stosowanymi w klimatologii i w hydrografii.

Druga grupa artykułów, nazwana tu informacyjną, podaje wiadomości praktycznie ważne dla pracowników kartograficznych; dotyczą one bądź kwestii czysto technicznych, bądź też podają ogólniejsze wiadomości o poszczególnych dziedzinach pracy tych zakładów. Z pierwszych — geografom mającym do czynienia z karto-metrią przydatny będzie artykuł E. Smiałowskiegopt. Obliczanie powierzchni planimetrem z biegunem położonym wewnątrz figury (nr 7, s. 258—262); mimo lapsusu w tytule, jest to artykuł wartościowy ze względu na (ujęcie dydaktyczne, jasne, zrozumiałe i praktyczne.