8857685938

Krzysztof Piech

1857 roku francuski ekonomista Clement Juglar sformułował pierwszą teorię cyklu koniunkturalnego, którego amplituda wahała się co 9-10 lat.²¹ (...) „Znane też były cykle o amplitudzie krótszej, rzędu około 40 miesięcy. Pierwszy zwrócił uwagę na ich występowanie Joseph Kitchin w latach dwudziestych."²² Karol Kautsky objaśniał kryzysy niewystarczającą konsumpcją. Były też przytaczane inne przyczyny.²³

Po II wojnie światowej tematyką kryzysów zajmował się również rosyjski uczony - L. Mendelson. Po wielkim kryzysie w szeregu krajów wprowadzono elementy osłony socjalnej, które miały po części rozwiązywać problemy gospodarcze. Kompleksową teorię cykli ekonomicznych stworzył Austriak Joseph Schumpeter. Opierał się on już na teorii Kondratiewa, Juglara i Kitchina, ale uwzględnił rolę wynalazków. Od lat osiemdziesiątych rozwija się szkoła realnego cyklu koniunkturalnego, której przedstawicielami są np. Robert Barro, Edward Prescott, Charles Plosser, Sergio Rebelo. Koncentruje się ona nie na pieniężnych (modnych do 1982 r.), lecz na realnych wstrząsach.²⁴ Mimo tego intensywnego rozwoju myśli ekonomicznej poświęconego tematyce kryzysów, w dalszym ciągu nie ma zgodności co do ich przyczyn i związanego z tym instrumentarium, które należy wykorzystać do skutecznego rozwiązania problemów gospodarczych.

Ingerowanie państwa w gospodarkę zaczęło się na ogół ponownie po wielkiej depresji z 1873 r. Wprowadzano cła ochronne na towary zagraniczne. Władze państwowe też prowadziły działania dla wspierania rozwoju przemysłu, subsydiowały inwestorów, stosowały ulgi podatkowe. Pod koniec XIX wieku dochodziło też do przejmowania kolei; państwo zaczęło posiadać własne fabryki zbrojeniowe. Interwencjonizm państwowy nie był jednak zbyt rozbudowany. Szczególnie silny wpływ podmiotów polityki gospodarczej na gospodarkę wystąpił w okresie I wojny światowej.²⁵ Państwo starało się ograniczać powstawanie i rozwój monopoli,