9003499590

Powyższy problem nie jest niczym nowym w literaturze filozoficznej i jest jakby potwierdzeniem słów O. Marąuarda, że pytanie o filozofię hermeneutyczną samo ma charakter hermeneutyczny, tzn. wymaga nie tylko filozoficznego namysłu i interpretacji, ale stawia w również w polu tego pytania samego pytającego oraz jego, można powiedzieć, przedsądy i prekoncepcje, w obrębie których takie pytanie powstaje.

Wspomniany G. Scholtz⁶⁵ wyodrębnia trzy dziedziny wiedzy hermeneutycznej:

a) hermeneutykę techniczną, b) hermeneutykę filozoficzną i c) filozofię hermeneutyczną:

a)    ma charakter instrumentalny, daje wytyczne do prawidłowego rozumienia konkretnych tekstów (literackich, religijnych),

b)    pyta o możliwość rozumienia i interpretowania ekspresji językowych a także znaków i symboli. Jest to więc analiza warunków rozumienia. Gadamer np. pyta: jak możliwe jest rozumienie? Rozumienie staje się pojęciem szerokim, jest dziejowe, jest cechą bytu Dasein, więc ma charakter uniwersalny. W tym kontekście hermeneutyka stopniowo traci charakter sztuki i biegłości/kunsztu, stając się metodologią badań,

c)    jawnie zajmuje się interpretowaniem i rozumieniem. Chodzi o interpretację w sensie filozoficznym, a więc w jej wymiarze uniwersalnym, w odniesieniu do świata w ogóle. Modelowym przykładem jest tu filozofia Nietzschego, dla którego pojęcie interpretacji było nadrzędne.

O ile kwestia hermeneutyki technicznej nie wymaga w kontekście niniejszej pracy wyjaśnienia, o tyle wyjaśnienia wymaga tu kwestia różnicy między hermeneutyką filozoficzną a filozofią hermeneutyczną. Wspomniany Scholtz przytacza sformułowanie O. F. Bollnowa, które warto tu zacytować, a który twierdzi, że hermeneutyka filozoficzna „byłaby podniesieniem do wyższej filozoficznej świadomości metody wykształconej w naukach filozoficznych i historycznych. Drugie pojęcie [filozofia hermeneutyczną] określałoby starania filozofii o całość hermeneutycznej procedury, a więc o interpretację świata życia”⁶⁶. Choć nie jest to jeszcze definicja, na której tu poprzestaniemy ostatecznie, to jednak wskazuje, że nie można utożsamiać tych dwóch terminów, gdyż istnieje tu ważna różnica. Termin „hermeneutyka filozoficzna” łączy Scholtz ze stopniowym przechodzeniem hermeneutyki jako kunsztu interpretacji tekstów (Schleiermacher, Droysen) ku kwestii metodologii badań i ich charakteru normatywnego (Dilthey) . W tym kontekście

⁶⁵    G. Scholtz: Czym jest s. 42.

⁶⁶    Ibidem, s. 41.

⁶⁷    Ibidem, s. 48.

30