9172401600

Kilkunastoletnie doświadczenia w kontaktach z młodzieżą rozpoczynającą studia chemiczne, znajomość ich problemów, ocena stopnia wiedzy wybranej dyscypliny, upoważnia nas do zaproponowania zestawu ćwiczeń laboratoryjnych adekwatnych do potrzeb słuchaczy, które optymalnie odpowiadają wymogom programowym początkowego etapu edukacji chemicznej na Uniwersytecie. Poziom nauczania w szkołach średnich jest wyraźnie zróżnicowany, co wymaga opracowania takiego programu studiów, aby możliwie szybko wyrównać zakres wiadomości. Podstawy chemii to pierwszy przedmiot z grupy dyscyplin podstawowych, z którymi spotyka się student rozpoczynający zajęcia na Wydziale Chemii UAM. Przedmiot nasz ma charakter wprowadzający i jest traktowany jako wstęp do chemii nieorganicznej, organicznej i fizycznej, realizowany nie tylko dla wspomnianego wyżej wyrównania poziomu wiedzy chemicznej słuchaczy, ale przede wszystkim dla umożliwienia zrozumienia chemii, dla pokonania barier, z którymi słuchacze spotkali się często w szkole średniej. Tłumaczenie problemów chemii i dyskusja na temat ogólnych zależności i teorii, zamiast podawania faktów o charakterze encyklopedycznym (czego i tak w pewnym stopniu nie da się uniknąć) jest zasadniczym celem w procesie nauczania. Cel ten decyduje zarówno o zakresie programowym, jak i o wyborze metod pracy. Rezygnacja z ilościowego opisu zagadnienia, a w niektórych wypadkach nawet uproszczenie problemów, co wcale nie musi grozić ich zniekształceniem, ma na celu zbliżenie chemii do studenta. Nabyta wiedza służyć ma jako podstawa do dalszej pracy z kolejnymi przedmiotami.

Wykład, ćwiczenia rachunkowe, proseminarium i przede wszystkim ćwiczenia laboratoryjne, to kolejne kroki zapewniające, w zamyśle realizujących program nauczycieli akademickich, poznanie podstaw chemii. Zajęcia w pracowni chemicznej ilustrują praktycznie dyskutowane zagadnienia.

Zaproponowany skrypt stanowi rodzaj przewodnika, który ma ułatwić pierwszy z reguły kontakt studenta z zajęciami w pracowni i poruszanie się słuchacza w labiryncie laboratorium chemicznego. Materiały podzielone zostały na dwie części. W pierwszej, wprowadzającej (ćwiczenia oznaczone zostały numerami rzymskimi od I do V) przygotowane zostały zadania dotyczące zapoznania się ze sprzętem laboratoryjnym, czynnościami w laboratorium i podstawowymi technikami pracy. Druga grupa ćwiczeń koresponduje już bezpośrednio z zagadnieniami chemii prezentowanymi na wykładach, dyskutowanymi podczas proseminarium i w czasie ćwiczeń rachunkowych. Przykładem mogą być tutaj zajęcia dotyczące układu okresowego, szczególnie zaś relacji między położeniem pierwiastka w tablicy Mendelejewa, a jego właściwościami. W tekście podany jest cel wykonywanego ćwiczenia oraz dokładny opis części doświadczalnej. Skrypt nie tłumaczy bezpośrednio podstaw teoretycznych, wskazuje jedynie zakres materiału, który student powinien przygotować przed rozpoczęciem poszczególnych zajęć. W tym fragmencie teksu proponuje się także podręczniki, w których wymagane zagadnienia są opisane.

Na końcu każdego z ćwiczeń, autorzy skryptu wprowadzają rozwiązanie nawiązujące do skryptów z innych krajów, polegające na umieszczeniu odpowiednich rubryk i tabel, w których student zapisuje obserwacje, prowadzi analizę uzyskanych wyników i prezentuje wnioski dotyczące wykonywanych doświadczeń. Ponadto, w skrypcie dołączono regulamin pracowni, wymogi BHP oraz zasady uzyskania przez studenta zaliczenia.

Lechosław Łomozik Poznań, czerwiec 2004 r.

3