Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku http://www.gdansk.oip.pl/64.html
Państwowa Inspekcja Pracy - Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku - strona w wersji do
wydruku
kliknij aby powrócić do pełnej wersji serwisu
23.01.2006 - 22.09.2008
Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy
System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy to system wywodzący swe korzenie z filozofii TQM
(Total Quality Menagement). Podstawowym zało\
eniem tej filozofii było uwzględnianie w zarządzaniu
działalnością organizacji (przedsiębiorstwa) wszystkich podsystemów i elementów składających się na system
zarządzania. Zarządzanie według tej filozofii polega na ciągłym ulepszaniu wszystkich elementów działalności
organizacji i obejmuje:
1. identyfikację kluczowych zagadnień działalności organizacji oraz wyznaczaniu celów i standardów jakości
działań,
2. dobór metod do realizacji celów według określonych standardów oraz procedur i podejmowanie działań
mających wykonywanie zało\
onych celów,
3. mierzenie uzyskanych osiągnięć,
4. ocenę i podejmowanie odpowiednich działań naprawczych lub korygujących.
Pełną praktyczną realizacją systemu zarządzania przedsiębiorstwem jest Zintegrowany System Zarządzania
składający się z integralnych, mogących samodzielnie funkcjonować, podsystemów zarządzania, w których
zastosowano kryterium wspólnych cech. Elementy (podsystemy) tworzące Zintegrowany System Zarządzania
to:
1. System Zarządzania Jakością - według Polskiej Normy PN-EN ISO 9000:2001,
2. System Zarządzania Środowiskiem - według Polskiej Normy PN-EN ISO-14001:1998,
3. System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higiena Pracy - według Polskiej Normy PN-N-18001:2004.
Rys. 1. System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higiena Pracy
Ocena ryzyka zawodowego
Jedną z podstawowych procedur, stanowiącą szkielet Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy
jest identyfikacja oraz eliminacja zagro\
eń w środowisku pracy. Najwa\
niejszą procedurą niezbędną do
precyzyjnej oraz rzetelnej identyfikacji i eliminacji zagro\
eń w środowisku pracy jest ocena ryzyka
zawodowego na stanowiskach pracy. W ramach harmonizacji przepisów obowiązujących w Polsce z
wytycznymi dyrektywy 89/391/EWG (o wprowadzaniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy
zdrowia pracowników podczas pracy) w 1996 r. w polskim prawodawstwie, np. w art. 226 Kodeksu pracy
pojawiły się pierwsze zapisy dotyczące obowiązków pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
pracowników, a konkretnie w zakresie oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy i informowania o tym
pracowników. W ślad za zapisami kodeksowymi pojawiły się akty wykonawcze, tzn. rozporządzenie Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy (Jednolity tekst Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z póz
niejszymi zmianami) - ż39, ż39a, ż39b i ż39c.
Zapisy w polskim prawie pracy, najogólniej, zobowiązują pracodawcę do:
1. oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą,
2. stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko zawodowe, a w
szczególności:
a. zapewnienia organizacji pracy (w tym organizacji stanowisk pracy) zabezpieczającej pracowników
1 z 10 2009-07-2 11:15
Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku http://www.gdansk.oip.pl/64.html
przed zagro\
eniami wypadkowymi i oddziaływaniem czynników środowiska pracy,
b. likwidacji zagro\
eń dla zdrowia i \
ycia pracowników poprzez, np. zmianę technologii, wymianę
maszyn i urządzeń technicznych, zmianę materiałów i substancji
3. informowania pracowników o:
a. ryzyku zawodowym, związanym z wykonywana przez nich pracą,
b. zasadach ochrony przed zagro\
eniami środowiska pracy wynikającymi z przeprowadzonej oceny
ryzyka zawodowego.
Warto podkreślić, \
e kolejna nowelizacja ww. rozporządzenia (w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i
higieny pracy) obowiązująca od 22 czerwca 2007 r. doprecyzowała co powinna zawierać dokumentacja oceny
ryzyka zawodowego, sporządzona przez pracodawcę. W przepisie stwierdza się między innymi, \
e pracodawca
prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków
profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w
szczególności:
1. opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie:
a. stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,
b. wykonywanych zadań,
c. występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i ucią\
liwych czynników środowiska
pracy,
d. stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,
e. osób pracujących na tym stanowisku;
2. wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla ka\
dego z czynników środowiska pracy oraz
niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;
3. datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.
Ryzyko zawodowe w najprostszym ujęciu oznacza prawdopodobieństwo z jakim ktoś mo\
e zostać
poszkodowany w związku z istniejącym zagro\
eniem w środowisku pracy. Ocena ryzyka
zawodowego jest uwa\
nym i starannym przyjrzeniem się wykonywanej pracy oraz miejscu, w którym jest ona
wykonywana, a w dalszej kolejności ustaleniem jakie czynniki (zagro\
enia powodujące uraz lub śmierć, hałas,
substancje chemiczne, oświetlenie itd.) mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie pracowników.
Ocenę mo\
na zawrzeć w pięciu następujących krokach:
1. Zidentyfikuj zagro\
enia.
2. Ustal, kto mo\
e ulec wypadkowi lub zachorować.
3. Oszacuj ryzyko zawodowe wynikające z zagro\
eń i oceń, czy zastosowane środki ochrony są właściwe
oraz czy nale\
y podjąć jeszcze jakieś działania w celu dalszego ograniczenia tego ryzyka.
4. Udokumentuj wyniki.
5. Okresowo dokonuj przeglądu oceny ryzyka zawodowego i weryfikuj ją, jeśli zaistnieje taka konieczność.
Podczas oceny musimy rozstrzygnąć czy ryzyko związane z oddziaływaniem występujących czynników jest:
dopuszczalne - jest tak wtedy, gdy zastosowano wystarczające (skuteczne) środki chroniące
pracowników przed oddziaływaniem czynników środowiska pracy,
niedopuszczalne - jest tak wtedy, gdy nie zastosowano \
adnych środków lub zastosowano nie
wystarczające (nieskuteczne) środki chroniące pracowników przed oddziaływaniem czynników
środowiska pracy. W takiej sytuacji nale\
y podjąć niezwłocznie dalsze działania i zastosować dodatkowe
środki ochrony zapewniające skuteczną ochronę pracownika.
2 z 10 2009-07-2 11:15
Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku http://www.gdansk.oip.pl/64.html
Rys. 2. Definicja ryzyka zawodowego
Ryzyko zawodowe
Cele oceny ryzyka
Sprawdzenie, czy zagro\
enia występujące na stanowiskach pracy zostały zidentyfikowane i czy jest
znane ryzyko zawodowe związane z tymi zagro\
eniami.
Wskazanie, \
e zastosowane środki profilaktyczne są odpowiednie i wystarczające w odniesieniu do
zidentyfikowanych zagro\
eń.
Wykazanie, tego \
e dokonany wybór:
1. materiałów
2. wyposa\
enia stanowisk
3. organizacji pracy
4. środków ochrony
5. ludzi wykonujących pracę
jest odpowiedni w odniesieniu do zidentyfikowanych zagro\
eń oraz ryzyka zawodowego.
Ustalenie priorytetowych działań zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego.
Sprawdzenie czy ryzyko zawodowe jest na poziomie akceptowalnym, a zastosowane środki ochrony są
odpowiednie.
Zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wykazanie pracownikom oraz organom nadzoru i kontroli, np. inspektorom Państwowej Inspekcji
Pracy, \
e ryzyko jest znane.
Kiedy dokonywać oceny ryzyka zawodowego
Podczas tworzenia nowych stanowisk pracy.
Przy wprowadzaniu zmian na istniejących stanowiskach pracy.
Gdy nastąpiła zmiana wymagań dotyczących dopuszczalnych poziomów czynników niebezpiecznych oraz
czynników szkodliwych i ucią\
liwych w środowisku pracy.
Gdy zastosowano nowe środki ochrony (środki ochrony indywidualnej i środki ochrony zbiorowej).
Gdy na terenie przedsiębiorstwa ró\
ne zadania (prace) wykonują pracownicy innych przedsiębiorstw.
Wówczas, gdy występuje potrzeba okresowej oceny ryzyka.
Spełnienie jakich wymagań gwarantuje powodzenie przy ocenie ryzyka zawodowego?
Zapewnienie niezbędnych zasobów, takich jak:
1. środki finansowe, przepisy, normy, dokumentacje techniczno-ruchowe, instrukcje, procedury
wykonywania prac, literatura itp.
2. czas pracowników,
3. narzędzia i materiały,
4. dokumenty, zwierające niezbędne informacje do przeprowadzenia rzetelnej oceny ryzyka
zawodowego, np. aktualne wyniki pomiarów i badań czynników szkodliwych w środowisku pracy
itd.
Wyznaczenie niezbędnych osób, tj. pracowników przedsiębiorstwa i/lub specjalistów z zewnątrz.
Określenie i realizacja potrzeb w zakresie szkoleń pracowników uczestniczących i przeprowadzających
ocenę ryzyka zawodowego.
Zaanga\
owanie i uczestnictwo pracowników przedsiębiorstwa w ocenie ryzyka zawodowego.
Zapewnienie dostępu do najnowszych informacji, osobom dokonującym oceny ryzyka zawodowego.
Sporządzenie wykazu stanowisk występujących w przedsiębiorstwie oraz wykonanie starannej analizy
specyfiki tych stanowisk.
Określenie sprawnego systemu przekazywania pracownikom informacji na temat występującego na ich
stanowiskach ryzyka zawodowego.
Sposób oceny ryzyka zawodowego
POLSKA NORMA PN-N-18002
Uzale\
nia ocenę ryzyka od wielkości organizacji i występujących w niej zagro\
eń.
Postuluje aby uwzględnić proces przygotowania oceny.
Zaleca wyznaczenie osoby odpowiedzialnej zaplanowanie i koordynowanie działań związanych z oceną
ryzyka w organizacji.
Ocena ryzyka powinna obejmować wszystkie stanowiska pracy - zarówno stacjonarne jak i niestacjonarne.
W celu usprawnienia oceny i skrócenia jej czasu przeprowadzania dopuszcza się wytypowanie grupy
stanowisk pracy, na których wykonywane są w tych samych warunkach, te same zadania i na których
3 z 10 2009-07-2 11:15
Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku http://www.gdansk.oip.pl/64.html
występują te same zagro\
enia. Wówczas ocena musi być przeprowadzona dla ka\
dego z wytypowanych
stanowisk osobno.
W większości przypadków wystarczy identyfikacja zagro\
eń i ocena ryzyka przeprowadzona dla jednego
stanowiska.
Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka zawodowego
Ocenę ryzyka zawodowego mo\
e przeprowadzać
zespół, w skład którego mogą wchodzić:
pracodawca,
pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę, w tym osoby kierujące pracownikami
lub / i
eksperci spoza organizacji
Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka zawodowego powinny:
znać i rozumieć zasady oceny;
posiadać wiedzę niezbędną do identyfikowania zagro\
eń na ocenianych stanowiskach;
umieć oceniać szkodliwe następstwa występujących zagro\
eń;
posiadać umiejętność formułowania propozycji działań korygujących i/ lub zapobiegawczych,
prowadzących do eliminacji lub ograniczenia ryzyka oraz oceny tych działań;
posiadać umiejętność oceny skuteczności podjętych działań,
identyfikować te problemy, które powinny być rozwiązane z udziałem ekspertów zewnętrznych.
Korzyści pracodawcy z przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego
Gwarancja spełnienia wymagań przepisów prawa pracy.
Pełna świadomość tego:
1. jakie zagro\
enia występują na stanowiskach pracy,
2. jakie jest ryzyko zawodowe,
3. czy zastosowane środki profilaktyczne są wystarczające, przy uwzględnieniu podejmowanego
ryzyka wypadku, a co się z tym wią\
e, strat finansowych dla organizacji (przedsiębiorstwa).
Ulgi po wprowadzeniu zró\
nicowanej składki ubezpieczeniowej.
Ulgi przy ubezpieczeniach majątkowych i ewentualnie dodatkowych dla pracowników. W Polsce ju\

działają komercyjne firmy ubezpieczeniowe, które przy ustalaniu wysokości składek biorą pod uwagę
kategorię ryzyka opierając się na ocenie systemu bezpieczeństwa w organizacji.
Celowe i w pełni kontrolowane zarządzanie poziomem ryzyka w miejsce działań opartych wyłącznie na
intuicji.
Lepszą pozycję przy ewentualnych pertraktacjach lub procesach sądowych o odszkodowanie z tytułu,
np. wypadku przy pracy.
OGÓLNE ZASADY PRZYGOTOWANIA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
Zapewnić zasoby niezbędne do prowadzenia oceny ryzyka zawodowego.
Wyznaczyć odpowiednie osoby do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego
Określić potrzeby szkoleniowe i zapewnić szkolenie osobom przeprowadzającym ocenie ryzyka
zawodowego
Zapewnić udział pracowników w ocenie ryzyka zawodowego.
Zapewnić osobom oceniającym ryzyko zawodowe dostęp do odpowiednich informacji i zasobów (w tym
potrzebnych konsultacji i usług).
Przeprowadzić analizę struktury organizacyjnej w celu sporządzenia wykazu stanowisk pracy.
Określić sposób inforWyznaczyć osobę odpowiedzialną za planowanie i koordynowanie działań
związanych z oceną ryzykamowania pracowników o wynikach oceny ryzyka zawodowego.
ZEBRANIE INFORMACJI POTRZEBNYCH DO OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
y
ródła informacji potrzebnych do oceny ryzyka zawodowego
Dane techniczne urządzeń, maszyn i narzędzi stosowanych na stanowisku.
Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcje stanowiskowe.
Wyniki pomiarów czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych występujących w środowisku pracy,
Dokumentacja dotycząca wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Przepisy prawa, normy techniczne i literatura naukowo-techniczna, w tym karty substancji chemicznych
itp.
4 z 10 2009-07-2 11:15
Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku http://www.gdansk.oip.pl/64.html
Rys. 3. Przebieg oceny ryzyka zawodowego
Nale\
y pamiętać o tym, \
e informacji o analizowanym stanowisku mogą dostarczyć:
obserwacje
1. środowiska pracy, w tym równie\
czynników zewnętrznych, np. czynników atmosferycznych
wpływających na stanowisko pracy,
2. zadań wykonywanych przez pracownika:
a. na stanowisku pracy,
b. poza stanowiskiem pracy;
wywiady z pracownikami,
analiza organizacji działań, mających na celu zapewnienie właściwych warunków pracy.
IDENTYFIKACJA ZAGROśEC

Metodę identyfikacji zagro\
eń mo\
e ustalić zespół oceniający ryzyko zawodowe, biorąc pod
uwagę:
cel analizy,
obiekt analizy,
dostępne informacje,
dostępne zasoby,
czas analizy.
Do identyfikacji zagro\
eń na stanowiskach pracy najlepsze są z reguły metody proste, mało sformalizowane.
Zagro\
enia mo\
na zidentyfikować na podstawie analizy informacji zebranych według schematu
określonego powy\
ej. Do identyfikacji mo\
na wykorzystać:
metody z wykorzystaniem list kontrolnych,
wykazy czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych (obowiązujące przepisy oraz normy),
dotychczasową wiedzę na temat zagro\
eń występujących na analizowanym stanowisku,
inne bardziej zaawansowane metody identyfikacji, np. ekspertyzy i opinie ekspertów spoza organizacji.
Zawsze jest celowym, sprawdzenie czy wszystkie zagro\
enia zostały poprawnie zidentyfikowane i czy
5 z 10 2009-07-2 11:15
Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku http://www.gdansk.oip.pl/64.html
zebrane informacje (wyniki pomiarów, obliczenia wartości wielkości opisujących występujące
zagro\
enia) są wystarczające do oceny ryzyka.
OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO
Oszacowanie ryzyka zawodowego związanego z zagro\
eniami zidentyfikowanymi na
stanowiskach pracy polega na ustaleniu:
prawdopodobieństwa wystąpienia zagro\
eń,
cię\
kości szkodliwych następstw tych zagro\
eń.
Podstawą do oszacowania mogą być:
dane o wypadkach, chorobach zawodowych i innych,
informacje zawarte w przepisach prawnych, normach i w literaturze specjalistycznej,
opinie ekspertów.
WYZNACZANIE DOPUSZCZALNOŚCI RYZYKA ZAWODOWEGO
Czy ryzyko mo\
na przyjąć?
Podstawowym kryterium dopuszczalności ryzyka są wymagania obowiązujących przepisów prawnych i
innych dokumentów normatywnych.
W przypadku braku odpowiednich wymagań przepisów prawnych i innych zaleca się ustalanie kryteriów
dopuszczalności ryzyka zawodowego z uwzględnieniem opinii ekspertów z dziedziny bezpieczeństwa i
higieny pracy, własnych doświadczeń oraz opinii pracowników.
Rys. 4. Szacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej według PN-N-18002 na podstawie wartości
dopuszczalnych (NDS lub NDN) i zmierzonych (krotność NDS lub NDN) czynników szkodliwych w środowisku
pracy
REALIZACJA PLANU DZIAA
AC

Przed realizacją planu działań zaleca się dokonać jego przeglądu w celu stwierdzenia:
Czy proponowane działania doprowadzą do wymaganego ograniczenia ryzyka zawodowego?
Czy w wyniku realizacji planu nie powstaną nowe zagro\
enia?
Czy mo\
na wybrać inne, bardziej skuteczne działania?
Co sądzą pracownicy o potrzebie realizacji i skuteczności planowanych działań?
PRZEBIEG OCENY RYZYKA ZWODOWEGO
6 z 10 2009-07-2 11:15
Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku http://www.gdansk.oip.pl/64.html
OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO
W SKALI TRÓJSTOPNIOWEJ
CI
śKOŚĆ NAST
PSTW
PRAWDOPODOBIEC
STWO
MAA
A ŚREDNIA DUśA
MAA
O MAA
E MAA
E ŚREDNIE
PRAWDOPODOBNE 1 1 2
MAA
E ŚREDNIE DUśE
PRAWDOPODOBNE
1 2 3
WYSOCE ŚREDNIE DUśE DUśE
PRAWDOPODOBNE 2 3 3
Rys. 5. Szacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej, według PN-N-18002
Metody oceny ryzyka zawodowego
Metody oceny ryzyka zawodowego są ró\
nie opisywane w literaturze. Wydaje się, \
e najlepiej mo\
na by było
zastosować podział na:
1. Metody indukcyjne. Wnioski ogólne wynikają z przesłanek będących ich szczególnymi przypadkami. Po
przeprowadzeniu obserwacji i ewentualnych eksperymentów stosuje się uogólnienia i formułuje
hipotezy. Zasady, które mo\
na zastosować w innych przypadkach tworzy się po weryfikacji uogólnień i
hipotez. Do tego typu metod mo\
na zaliczyć, np. wstępną analizę zagro\
eń (PHA), matrycę ryzyka 5
(wg normy IEC 300-3-9).
PRZEBIEG OCENY RYZYKA ZWODOWEGO
OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO
W SKALI PI
CIOSTOPNIOWEJ
CI
śKOŚĆ NAST
PSTW
PRAWDOPODOBIEC
STWO
MAA
A ŚREDNIA DUśA
MAA
O BARDZO MAA
E MAA
E ŚREDNIE
PRAWDOPODOBNE 1 2 3
MAA
E ŚREDNIE DUśE
PRAWDOPODOBNE
2 3 4
WYSOCE ŚREDNIE DUśE BARDZO DUśE
PRAWDOPODOBNE 3 4 5
Rys. 6. Szacowanie ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej, według PN-N-18002
2. Metody dedukcyjne. Analizy dokonuje się zgodnie z zasadą wynikania logicznego, czyli ka\
de następne
stwierdzenie wynika z poprzedniego. Metoda znana jest jako metoda "od ogółu do szczegółu".
3. Metody ilościowe. Metody wykorzystujące rachunek prawdopodobieństwa. Szacowania dokonuje się
przy zało\
eniu pełnego dostępu do niezbędnych danych statystycznych, np. dotyczących ilości i rodzajów
wypadków przy pracy i innych zdarzeń niebezpiecznych (potencjalnie wypadkowych), chorób
7 z 10 2009-07-2 11:15
Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku http://www.gdansk.oip.pl/64.html
zawodowych, czynników szkodliwych w środowisku pracy, czasu nara\
enia na czynniki środowiska
pracy, liczby zatrudnionych itd.
Metody ilościowe noszące te\
nazwę "metod precyzyjnych" znalazły zastosowanie do szacowania:
1. ilości zdarzeń występujących w określonym przedziale czasowym,
2. prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń,
3. skutków,
4. prawdopodobieństwa występowania skutków,
5. wartościowania ryzyka,
podczas ró\
nych wypadków i awarii mogących wystąpić w przedsiębiorstwie, a tak\
e mogących mieć
istotne znaczenie oraz wpływ na zatrudnionych pracowników i/lub na społeczeństwo.
4. Metody jakościowe. Metody te stosuje się najczęściej wówczas gdy brak jest dostępu do danych (np.
opisanych powy\
ej - w ust. 3), które pozwalają na wiarygodne ilościowe szacowanie ryzyka lub gdy nie
jest wskazane stosowanie skomplikowanych metod ilościowych. Do tego typu metod mo\
na zaliczyć
metody typu: graf ryzyka i wskaz
nikowa, np. graf ryzyka 1, wskaz
nik ryzyka (Risk Score), wskaz
nik
ryzyka 2, pięć kroków do oceny ryzyka (Pięć Kroków) itd.
PRZYKA
ADOWE METODY OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
WST
PNA ANALIZA ZAGROśEC
- PRELIMINARY HAZARD ANALYSIS (PHA)
Jest metodą indukcyjną pozwalająca na jakościowe oszacowanie ryzyka i obejmuje 4 etapy:
1. Określenie granic obiektu (charakterystyki stanowiska pracy), dla którego wykonywana jest ocena
ryzyka,
2. Sporządzenie listy zidentyfikowanych zagro\
eń,
3. Oszacowanie ryzyka, tzn. określenie mo\
liwych strat poprzez stopień szkód S i prawdopodobieństwo
zdarzenia P z jakim szkody mogą wystąpić,
4. Wartościowanie ryzyka wyra\
one poprzez wskaz
nik ryzyka W określony wzorem:
W = S x P
S - stopień szkód,
P - prawdopodobieństwo szkód zdarzenia.
Stopień szkód - S
Poziom, Charakterystyka
1. Znikome urazy, lekkie szkody
2. Lekkie obra\
enia, wymierne szkody
3. Cię\
kie obra\
enia, znaczne szkody
4. Pojedyncze wypadki śmiertelne, cię\
kie szkody
5. Zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na bardzo du\
ą skalę na terenie zakładu
6. Zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na du\
ą skalę poza terenem zakładu
Prawdopodobieństwo szkód - P
Poziom, Charakterystyka
1. Bardzo nieprawdopodobne
2. Mało prawdopodobne, zdarzające się raz na 10 lat
3. Doraz
ne wydarzenia, zdarzające się raz w roku
4. Dosyć częste wydarzenia, zdarzające się raz w miesiącu
5. Częste, regularne wydarzenia, zdarzające się raz w tygodniu
6. Du\
e prawdopodobieństwo wydarzenia
Matryca wartościowania ryzyka
P - prawdopodobieństwo szkód
Poziom 1 2 3 4 5 6
1 1 2 3 4 5 6
2 2 4 6 8 10 12
S
3 3 6 9 12 15 18
- stopień
4 4 8 12 16 2 24
szkód
5 5 10 15 20 25 30
6 6 12 18 24 30 36
8 z 10 2009-07-2 11:15
Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku http://www.gdansk.oip.pl/64.html
1 - 3 - ryzyko akceptowalne,
4 - 9 - dopuszczalna akceptacja ryzyka po ocenie ryzyka,
10 - 25 (36) - ryzyko niedopuszczalne - wymagane zmniejszenie ryzyka.
RISK SCORE
Jest metodą jakościową, wskaz
nikową w której wartościowanie ryzyka opisuje wyra\
enie:
R = S x E x P
gdzie: R - ryzyko
Parametry ryzyka
S - potencjalne skutki zagro\
enia
E - ekspozycja na zagro\
enie
P - prawdopodobieństwo wystąpienia zagro\
enia
Tabela oceny parametru S - potencjalne skutki zagro\
enia
Opis
Wartość
Strata
S
Straty ludzkie Straty materialne
100 Powa\
na katastrofa Wiele ofiar śmiertelnych Powy\
ej 30 mln zł
40 Katastrofa Kilka ofiar śmiertelnych 3-30 mln zł
15 Bardzo du\
a Ofiara śmiertelna 0,3-3 mln zł
7 Du\
a Cię\
kie uszkodzenia ciała 30-300 tys zł
3 Średnia Absencja 3-30 tys zł
1 Mała Udzielenie pierwszej pomocy do 3 tys zł
Tabela oceny parametru E -
ekspozycja
Wartość Opis
10 Stała
6 Częsta (codziennie)
3 Sporadyczna (raz na tydzień)
2 Okazjonalna (raz na miesiąc)
1 Minimalna (kilka razy w roku)
0,5 Znikoma (raz na rok)
Tabela oceny parametru P - prawdopodobieństwo
Wartość Opis Szansa w %
10 Bardzo prawdopodobne 50
6 Całkiem mo\
liwe 10
3 Mało prawdopodobne, ale mo\
liwe 1
1 Tylko sporadycznie mo\
liwe
10-3
0,5 Mo\
liwe do pomyślenia
10-4
0,2 Praktycznie niemo\
liwe
10-5
0,1 Tylko teoretycznie mozliwe
10-6
Orientacyjna jakościowa ocena
ryzyka dla metody
Wartość Opis
Zaniedbywalne Poni\
ej 1,5
Akceptowalne 1,5-48
Średnie 48-270
Powa\
ne 270-1440
Nieakceptowalne Powy\
ej 1440
Kategorie ryzyka zawodowego
Ryzyko zaniedbywalne
9 z 10 2009-07-2 11:15
Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku http://www.gdansk.oip.pl/64.html
śadne działanie nie jest potrzebne
Ryzyko akceptowalne
Działania profilaktyczne nie są potrzebne
Ryzyko średnie
Działania profilaktyczne są wskazane, ale nale\
y wziąć pod uwagę koszty i uzyskane efekty (powinno
zostać ograniczone w przeciągu 3-6 miesięcy)
Ryzyko powa\
ne
W tej sytuacji praca nie mo\
e zostać rozpoczęta. W przypadku prac ju\
wykonywanych ryzyko powinno
zostać zredukowane w okresie 1-3 miesięcy w zale\
ności od liczby osób nara\
onych
Ryzyko nieakceptowalne
Praca nie mo\
e zostać rozpoczęta ani kontynuowana dopóki ryzyko nie zostanie zredukowane do
poziomu akceptowalnego.
LITERATURA
1. Ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (Tekst jednolity Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz.94 z póz
niejszymi
zmianami).
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy (Tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z póz
niejszymi
zmianami).
3. Iwona Romanowska-Słomka, Adam Słomka. Zarządzanie ryzykiem zawodowym. Tarnobus Sp. z o.o.
Tarnobrzeg 2001 r.
4. Bogdan Rączkowski "BHP w praktyce" ODDK Gdańsk 2005 r.
5. Polska Norma PN-N-18001:1999. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.
6. Polska Norma PN-N-18002:2000. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne
wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.
7. Polska Norma PN-N-18004:2001. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne.
8. Polska Norma PN-N-18004:2001/Ap1:2002 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.
Wytyczne.
9. Polska Norma PN-80/Z-08052. Ochrona pracy. Niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące w
procesie pracy. Klasyfikacja.
Opracowanie i aktualizacja: Henryk Batarowski
Publikacja 23.01.2006, 20.07.2006, 22.09.2008: Hubert Bogusławski
OIP Gdańsk
OIP Gdańsk 80-264 Gdańsk, ul. Dmowskiego 12 tel.: [phone] faks: (0-58) 520 18 24
10 z 10 2009-07-2 11:15