Przewodnik dla rolników
 zarządzanie ryzykiem w miejscu pracy
Dokument ten został przetłumaczony i zaadoptowany za zgodą Occupational Safety and Health Service,
z oryginału opublikowanego przez ww. instytucję i dostępnego na stronie internetowej
http://www.osh.dol.govt.nz/order/catalogue/pdf/farmerscf.pdf
Tłumaczenia dokonano uwzględniając uwarunkowania krajowe, należy się jednak upewnić, czy odpowiednie
polskie prawodawstwo, normy i wymagania zostały w pełni uwzględnione.
Przytaczanie informacji zawartych w dokumencie jest dozwolone pod warunkiem powołania się na tłumaczenie
i oryginał.
Autorzy zarówno oryginalnego dokumentu, jak i tłumaczenia, nie ponoszą odpowiedzialności za wykorzystanie
informacji w nim zawartych.
Zarządzanie czynnikami krytycznymi w miejscu pracy
Niniejsza lista i pytania związane są tak zaprojektowane, aby pomóc w kontrolowaniu ryzyka
w prowadzonych pracach rolniczych  ryzyka, które może być przyczyną śmierci lub ciężkich
urazów doznanych przez ciebie, członków twojej rodziny, pracowników i inne osoby.
LISTA KONTROLNA CZYNNIKÓW KRYTYCZNYCH
Krok 1 Krok 2 Krok 3
Zidentyfikować Dobrać czynniki krytyczne, które odnoszą Odnieść do
działalność zawodową się do czynności zawodowych. odpowiednich
o potencjalnie Ocenić kodowane kolorem pytania dokumentów
wysokim ryzyku. związane dla każdego czynnika związanych
krytycznego w celu określenia, czy z zarządzaniem
występują znaczące zagrożenia. ryzykiem.
Pojazdy rolnicze Ocena poziomu umiejętności obsługi pojazdów Wprowadzić
1. Ciągniki rolnicze Ograniczenia dotyczące pojazdu w odniesieniu odpowiednie poziomy
do wykonania przewidzianych zadań kontroli i pomiarów
2. Rolnicze pojazdy Urządzenia doczepiane do pojazdów i ich wpływ (aktualne normy
terenowe na pojazd przemysłowe).
Warunki środowiskowe
3. Motorowery i rowery Teren
Poziom obsługi technicznej pojazdu Monitorować
Rolnicze pojazdy terenowe/pasażer działalność
motoroweru, roweru zawodową, aby
Wiek rowerzysty, motocyklisty/kierowcy zapewnić, że przyjęte
ciągnika rolniczego poziomy kontroli są
Ramy bezpieczeństwa/pasy efektywne.
bezpieczeństwa/osłony
Maszyny Nieosłonięte pasy klinowe i wielokrążki, Śledzić wypadki
(urazy ciała lub
4. Maszyny poruszające łańcuchy i koła łańcuchowe napędzane
się i stacjonarne Nieosłonięte wały i niebezpieczne części sytuacje potencjalnie
Wały napędowe wypadkowe) w celu
określenia, jakie
Inwentarz żywy Typ/rodzaj inwentarza
dodatkowe poziomy
5. Hodowla inwentarza Dostosowanie obejścia
kontroli są
żywego Metody hodowli inwentarza
1
Zagrożenia zdrowia Etykietowanie/informacje zawarte w kartach wymagane.
6. Rolnicze środki charakterystyk substancji niebezpiecznych
chemiczne Metody postępowania
Wymagany poziom ochrony
7. Leptospirosis Przechowywanie i usuwanie
Monitorowanie zdrowia
8. Melanoma y
ródła infekcji
(nowotwory skóry) Narażenie na infekcje
Szczepienia
Poziom narażenia
JAK KORZYSTAĆ Z LISTY CZYNNIKÓW KRYTYCZNYCH?
Krok 1 Krok 2 Krok 3
Zidentyfikować czynności Wybrać czynniki krytyczne, które Jeżeli odpowiedz
na
zawodowe o potencjalnie mają zastosowanie do czynności jakiekolwiek pytanie związane
wysokim ryzyku (według zawodowej. brzmi  nie , to należy podjąć
listy kontrolnej). Ocenić kodowane kolorem pytanie odpowiednie działania
związane dotyczące każdego kontrolne.
wybranego czynnika krytycznego.
Odpowiedz na każde pytanie
związane  tak lub  nie .
PYTANIA ZWI
ZANE  POJAZDY ROLNICZE: 1. Ciągniki rolnicze,
2. Rolnicze pojazdy terenowe, 3. Rowery i motorowery
OCENA POZIOMU UMIEJ
TNOŚCI OPERATORA
" Czy poziom doświadczenia operatora jest odpowiedni do zadań przewidzianych do
wykonania?
" Czy operator ma wiedzę dotyczącą procedur bezpieczeństwa obsługi (dobre
praktyki)?
" Czy poziom umiejętności operatora jest odpowiedni do pracy na terenie pochyłym
i w warunkach terenu o wysokim ryzyku?
" Czy operator jest w stanie rozpoznać sytuacje o potencjalnie wysokim ryzyku?
" Czy zweryfikowałeś aktualny poziom umiejętności operatora w praktyce?
OGRANICZENIA DOTYCZ
CE POJAZDU W ODNIESIENIU DO PRZEWIDZIANYCH
ZADAC

" Czy są przestrzegane zalecenia projektantów i producentów dotyczące zakresu
stosowania/użytkowania pojazdu?
" Czy ustalono, że pojazd jest odpowiedni do typu warunków terenu?
" Czy ustalono maksymalne bezpieczne nachylenie pojazdu?
" Czy ustalono maksymalną wielkość narzędzi (maszyn doczepianych) do pojazdu?
" Czy ustalono maksymalną prędkość poruszania się pojazdem podczas wykonywania
prac?
" Czy znane są ograniczenia dotyczące maksymalnej masy i rozkładu ładunku
w pojez
dzie?
2
UŻYTKOWANIE NARZ
DZI (MASZYN DOCZEPIANYCH DO POJAZDU) I ICH
WPA
YW NA POJAZD
" Czy zapewnione jest bezpieczne użycie pojazdu z narzędziami (maszynami
doczepionymi do pojazdu)?
" Czy ustalono masę i rozkład ładunku dla narzędzi (maszyn doczepionych do
pojazdu)?
" Czy zidentyfikowano i zaspokojono inne potrzeby i wymagania dotyczące
dodatkowych umiejętności operatora?
" Czy zidentyfikowano sytuacje potencjalnego ryzyka związane z narzędziami
(maszynami doczepionymi do pojazdu)?
WARUNKI ŚRODOWISKOWE
" Czy znane są wpływy pogody na warunki podłoża?
" Czy zidentyfikowano jakiekolwiek warunki podłoża, które mogą oddziaływać na
użytkowanie pojazdu?
" Czy zidentyfikowano miejsca o wysokim ryzyku związanym z pogodą i warunkami
nawierzchni?
TEREN
" Czy na terenie gospodarstwa są obszary, na które nie można wjechać pojazdami
i narzędziami (maszynami doczepionymi do pojazdu)?
" Czy są obszary, na które nie można wjechać przy pewnych warunkach pogodowych
i podłoża?
" Czy zidentyfikowano obszary o wysokim ryzyku w odniesieniu do warunków
podłoża?
" Czy zidentyfikowano wpływ pochyłości terenu na obsługę pojazdu?
" Czy zidentyfikowano jakiekolwiek przeszkody na pochyłym terenie?
OBSA
UGA TECHNICZNA POJAZDU
" Czy są przestrzegane zalecenia serwisowe dostawcy (regularne przeglądy
techniczne)?
" Czy codziennie są sprawdzane hamulce, opony, układ kierowniczy, urządzenia
kontrolne pojazdu?
" Czy ustalono procedurę odnotowywania uszkodzeń pojazdu?
PASAŻEROWIE ROWERÓW, MOTOROWERÓW I ROLNICZYCH POJAZDÓW
TERENOWYCH
" Czy oceniono ograniczenia działania pojazdu z pasażerem?
" Czy oceniono bezpieczeństwo pasażera w danych warunkach terenowych?
" Czy wzięto pod uwagę ocenę umiejętności operatora związanych z przewożeniem
pasażerów?
3
WIEK MOTOCYKLISTY, ROWERZYSTY I KIEROWCY
" Czy sprawdzono wiek operatora pojazdu w odniesieniu do ograniczeń wynikających
z przepisów?
" Czy młoda osoba jest świadoma potencjalnego ryzyka związanego z pojazdem?
" Czy oceniono zdolność młodej osoby do bezpiecznego sterowania/kontrolowania
pojazdu?
" Czy ustalono system oceny poziomu nadzoru i poziomu wymaganego szkolenia?
RAMY BEZPIECZEC
STWA, PASY BEZPIECZEC
STWA I OSA
ONY
" Czy zamocowana do pojazdu rama ochronna jest w dobrym stanie?
" Czy wały z bezpośrednim dostępem są osłonięte?
" Czy pojazd jest wyposażony w pasy bezpieczeństwa?
" Czy zaopatrzono się w ochrony przeciw hałasowi, promieniowaniu słonecznemu UV
i warunkom pogodowym?
PYTANIA ZWI
ZANE  MASZYNY: 4. OSA
ONY BEZPIECZEC
STWA
MASZYN ROLNICZYCH
OSA
ONY  PRZENIESIENIA NAP
DÓW, CZ
ŚCI NIEBEZPIECZNYCH I WAA
ÓW
NAP
DOWYCH
" Czy wszystkie pasy klinowe, łańcuchy i koła łańcuchowe, wały z bezpośrednim
dostępem, końcówki napędowe i niebezpieczne elementy są sprawdzone w celu
upewnienia się, że zostały odpowiednio osłonięte lub zabezpieczone w odpowiedniej
pozycji (sprawdzić pompy przelewowe, pompy do mleka, maszyny, urządzenia,
narzędzia, pojazdy)?
PYTANIA ZWI
ZANE  5. HODOWLA INWENTARZA ŻYWEGO
TYP HODOWANEGO INWENTARZA
" Czy przeprowadzono ocenę rodzaju lub rasy inwentarza, który ma być hodowany
(należy być świadomym różnych cech i różnic w zachowaniu się zwierząt)?
" Czy zidentyfikowano zwierzęta stwarzające potencjalnie wysokie ryzyko, mogące
spowodować urazy ciała (wpływ na zachowanie się zwierząt: cykli sezonowych,
cielenia się, okresu godowego, itp.)?
DOSTOSOWANIE OBEJŚCIA
" Czy projekt obejścia jest odpowiedni do zadań, które mają być realizowane?
" Czy projekt obejścia jest praktyczny i czy eliminuje niepotrzebne przenoszenia?
" Czy obejście jest regularnie sprawdzane i odpowiednio utrzymane?
" Czy obejście jest zaprojektowane do hodowli zwierząt o różnych typach
zachowania?
" Czy został zapewniony pracownikom dostęp dookoła zagród i do dróg ucieczki?
4
" Czy projekt obejścia ułatwia swobodne przemieszczanie żywego inwentarza?
METODY HODOWLI INWENTARZA
" Czy zidentyfikowano i usunięto przeszkody, które mogą powodować, że inwentarz
stanie się niespokojny?
" Czy prowadzono ocenę ogólnych umiejętności hodowców inwentarza, ich wiedzy
i doświadczenia?
PYTANIA ZWI
ZANE  ASPEKTY ZDROWOTNE:
6. ROLNICZE ŚRODKI CHEMICZNE
ETYKIETOWNANIE/INFORMACJE ZAWARTE W KARTACH CHARAKTERYSTYK
SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNYCH (KChSN)
" Czy uzyskano informacje od dostawcy produktów chemicznych (KChSN lub
informacje z etykiet)?
" Czy uzyskane informacje dotyczą bezpieczeństwa przenoszenia, środków
ochronnych, procedur awaryjnych, bezpiecznego przechowywania i usuwania?
" Czy przeczytałeś i zrozumiałeś, jakie zabezpieczenia/ochrony są wymagane przed
użyciem i podczas używania środka chemicznego?
Uwaga: jeśli dostarczona informacja jest niejasna, wymagaj wyjaśnień od
dostawcy. Jeśli nie masz odpowiedniej informacji o produkcie chemicznym, nie
używaj go.
METODY POST
POWANIA
" Czy odniosłeś się do informacji dostawcy w celu określenia metody postępowania,
która zapewni najniższy poziom ryzyka?
" Czy niezbędne jest kontrolowanie i monitorowanie narażenia na środki chemiczne
podczas ich przenoszenia?
" Czy poziom ochrony jest odpowiedni podczas postępowania ze skoncentrowanymi
środkami chemicznymi (tzn. podczas przelewania, mieszania)?
WYMAGANY POZIOM OCHRONY
" Czy odniosłeś się do informacji dostawcy w celu określenia poziomu ochrony
wymaganego do bezpiecznego postępowania ze środkami chemicznymi?
" Czy upewniłeś się podczas zakupu środków ochronnych, że jest to odpowiedni
rodzaj w odniesieniu do używanych środków chemicznych?
" Czy otrzymałeś zalecenia dotyczące poprawnego użytkowania i przechowywania
środków ochrony?
PRZECHOWYWANIE I USUWANIE
" Czy masz informacje dostawcy dotyczące szczegółowych warunków
przechowywania i współoddziaływania z innymi substancjami?
" Czy masz informacje dotyczące właściwych metod usuwania środków chemicznych?
5
MONITOROWANIE ZDROWIA
" Czy jesteś świadomy następstw zdrowotnych i objawów wywoływanych przez środki
chemiczne, z którymi pracujesz (zazwyczaj informacje te są dostarczane przez
dostawcę)?
" Czy jesteś świadomy wymagań dotyczących monitorowania zdrowia pracowników
narażonych na działanie substancji chemicznych znacząco zagrażających zdrowiu
(porady dostępne w CIOP-PIB)?
PYTANIA ZWI
ZANE  ASPEKTY ZDROWOTNE: 7. LEPTOSPIROSIS
y
RÓDA
A INFEKCJI
" Czy oceniłeś prawdopodobne z
ródła infekcji bakteryjnej, zazwyczaj znajdujące się
w moczu i nerkach bydła, świń, szczurów?
NARAŻENIE NA INFEKCJE
" Czy oceniłeś prawdopodobieństwo nastąpienia infekcji poprzez zainfekowany mocz,
kontakt z zainfekowanymi nerkami lub kąpiel w zainfekowanej wodzie
(przedostawanie się do ciała następuje poprzez układ pokarmowy, układ
oddechowy, oczy, rany i obtarcia na skórze)?
SZCZEPIENIA
" Czy twój żywy inwentarz jest zaszczepiony przeciwko leptospirosis?
WYMAGANY POZIOM OCHRONY
" Jeżeli istnieje ryzyko narażenia na infekcje, to na jakiej podstawie określono
odpowiedni poziom ochrony stosowanych środków ochrony?
MONITOROWANIE ZDROWIA
" Jeśli istnieje ryzyko narażenia na infekcje, to czy zdrowie pracowników jest
monitorowane?
PYTANIA ZWI
ZANE  ASPEKTY ZDROWOTNE: 8. MELANOMA
POZIOM NARAŻENIA
" Czy oceniłeś okresy narażenia na ultrafioletowe promieniowanie słoneczne?
WYMAGANY POZIOM OCHRONY
" Czy określiłeś odpowiedni poziom ochrony?
MONITOROWANIE ZDROWIA
" Czy pracownicy są regularnie poddawani badaniom kontrolnym pod kątem
nowotworów skóry?
6
Listy kontrolne czynników krytycznych, pytania związane i biuletyny rolnicze stanowią
przewodnik umożliwiający podjęcie praktycznych kroków przez każdego rolnika podczas
oceny i planowania czynności zawodowych. Wspomagają one również rolników
w stosowaniu obowiązujących przepisów. Rolnicy, którzy zatrudniają pracowników, mają
dodatkowe obowiązki jako pracodawcy, wynikające z prawa pracy, takie jak:
" zapewnienie bezpiecznego miejsca pracy
1)
P
" zastosowanie kryteriów zarządzania ryzykiem zgodnie z HSEA 1992P
" dostarczenie informacji pracownikom w zakresie nagłych wypadków i zagrożeń
" zapewnienie szkoleń i nadzoru nad pracownikami
" odnotowywanie i śledzenie wypadków oraz składanie raportów dotyczących ciężkich
2)
P
urazów pracowników do OSHP
3)
P
Dalsze porady i informacje dotyczące pracodawcy można otrzymać w OSH (CIOP-PIB)P .
1)
P P
W Polsce zgodnie z zaleceniami Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego lub Centralnego Instytutu
Ochrony Pracy  Państwowego Instytutu Badawczego.
2)
P P
W Polsce do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i/lub Państwowej Inspekcji Pracy.
3)
P P
W Polsce w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy  Państwowym Instytucie Badawczym lub ośrodkach
doradztwa rolniczego.
PRAKTYCZNY PRZYKA
AD UŻYCIA LISTY KONTROLNEJ
CZYNNIKÓW KRYTYCZNYCH
SCENARIUSZ PRACY
Doświadczony pracownik rolny, o 18-letnim stażu pracy, ma w okresie zimowym
przewiez
ć ładunek siana na szczyt stromego padoku, za pomocą rolniczego pojazdu
terenowego o napędzie na dwa koła, z dołączoną przyczepą.
KROK 1: Zidentyfikować działalność zawodową o potencjalnie wysokim ryzyku
Pojazdy rolnicze  rolnicze pojazdy terenowe z doczepionymi maszynami.
KROK 2: Wybrać czynniki krytyczne, które odnoszą się do czynności zawodowej.
" ocena poziomu umiejętności: wiedza, doświadczenie, technika jazdy,
umiejętności użycia maszyn do danego zadania i warunków, teren
" ograniczenia dotyczące pojazdu w odniesieniu do wykonania
przewidzianych zadań: moc silnika odpowiednia do wciągnięcia ładunku, napęd
na cztery koła, napęd na dwa koła, zaprojektowanie do użycia z doczepionymi
maszynami
7
" maszyny i ich wpływ na pojazd: rozłożenie masy ładunku, wpływ na jazdę
i prowadzenie
" warunki środowiskowe: wilgotno i ślisko, błoto, oddziaływanie lodu na jazdę itp.
" teren: teren falisty, przechodzący w tarasowy
" poziom obsługi technicznej pojazdu: hamulce, zawieszenie, przepustnica,
ciśnienie w oponach, stan ogólny.
Uwaga: w tym przypadku dla pojazdów zastosowano tylko 6 z 9 czynników krytycznych.
Ocenić kodowane kolorem pytania związane dla każdego z czynników
krytycznych służących do stwierdzenia, czy istnieje znaczące zagrożenie.
OCENA
" pracownik rolniczy z 18-letnim stażem ma wystarczające doświadczenie
i umiejętności do nienadzorowanego wykonania zadania
" terenowy pojazd rolniczy jest odpowiedniej wielkości do pociągnięcia przyczepy
z ładunkiem i jest w dobrym stanie technicznym
" jest ślisko i mokro, a teren jest tarasowy.
DECYZJA
Wykorzystana będzie alternatywna droga na szczyt padoku  wytyczenie drogi poprzez
gospodarstwo.
Pracownikowi zostanie przekazana informacja o wyniku oceny zagrożenia, to znaczy
droga, jaką należy wybrać zależnie od warunków i zagrożeń, już istniejących bądz

mogących zaistnieć.
KROK 3: Panuj nad znaczącymi zagrożeniami przez podjęcie czynności
kontrolnych i monitorujących.
Regularnie przeglądaj zadania i procedury oraz badaj wypadki oraz sytuacje potencjalnie
wypadkowe w celu ustalenia, jakie dodatkowe kroki kontrolne są niezbędne.
Dokument oryginalny:
A Guide for Farmers to Manage Hazards in the Workplace
http://www.osh.dol.govt.nz/order/catalogue/pdf/farmerscf.pdf
Tłumaczenie z języka angielskiego:
Krzysztof Makowski
[e-mail]
8