E. Królicka, D. Łazuchiewicz, B. Rakowiecka,
W. Jędrzejczyk, K. Okraszewski
Wymagania edukacyjne
wynikające
z realizowanych programów
nauczania:
Propozycja Przedmiotowego
DKW-4014-224/99
4
Systemu Oceniania (PSO)
DKW-4014-129/00
4
pewnej zaradnoSci, np. dotyczącej zastąpienia (odtwo-
1. Cele edukacji ogólnotechnicznej
rzenia) częSci wykonanej fabrycznie własnoręcznie wy-
konaną częScią, często o innej budowie, ale spełniającą
Jeszcze nie tak dawno, kiedy mySleliSmy o praktycz-
funkcję przypisaną zniszczonemu elementowi.
nych zastosowaniach techniki, jako pierwsze skojarze-
nie jawiła nam się masowa produkcja, praca armii ro- Aby nabyć umiejętnoSć trzecią, czyli wymySlania,
4
botników nastawionych na kopiowanie, naSladownic- proponowania, opisywania własnych, oryginalnych
two, ograniczających swoje kompetencje do odcinka
rozwiązań problemów technicznych, niezbędne jest
taSmy produkcyjnej. Obecnie, w cywilizowanym Swie- opanowanie dwóch pierwszych, a poza tym dodatko-
cie technika to aktywnoSć intelektualna, wymagająca
wo wymaga ona udziału naszej wyobraxni, pomysło-
coraz większego zaangażowania wiedzy technicznej
woSci i przedsiębiorczoSci. UmiejętnoSć ta jest osiągal-
w parze z wyobraxnią, intuicją i pomysłowoScią.
na dla przeciętnie zdolnego człowieka, oczywiScie pod
Współczesny przemysł aby się mógł rozwijać po- warunkiem, że jego umysł, zwłaszcza w okresie dora-
trzebuje pracowników wykazujących takie właSnie ce- stania, będzie w odpowiedni sposób ćwiczony. Ćwicze-
chy. Profesor Witold Dobrołowicz podobnie jak inni
nia inwencji technicznej stanowią jeden z elementów
naukowcy zajmujący się twórczoScią techniczną uży- rozwijania kompetencji technicznych uczniów.
wa nawet okreSlenia przemysł twórczy (przeciwstawia-
System oceniania uczniów gimnazjum w zakresie
4
jąc je pojęciu tradycyjnego przemysłu produkcji).
techniki powinien w poważnym stopniu wynikać z opi-
Współczesny stechnicyzowany Swiat wymaga ele- sanej wyżej trójstopniowej skali korzystania z wiedzy
4
mentarnej wiedzy technicznej nie tylko od pracowni- technicznej.
ków zakładów przemysłowych. Wszyscy członkowie
cywilizowanych społecznoSci czy chcą, czy nie żyją
w otoczeniu techniki na co dzień. Dobrze jest, gdy po-
2. Znaczenie i cele oceniania
trafimy korzystać z usług komputerów i innych elek-
tronicznych i mechanicznych urządzeń, dobrze i prak-
Z oceną stykamy się od momentu naszych narodzin
tycznie gdy umiemy naprawić zepsuty a prosty me-
ładny, brzydki, grzeczny, niegrzeczny, zdolny, niezdol-
chanizm według znanego pierwowzoru. Bardzo dobrze
ny itp. Spotykamy gesty, słowa aprobaty i dezaprobaty,
i bardzo korzystnie jest, gdy nasza intuicja i wyobrax-
różnego rodzaju komentarze. Oceniają nas najpierw
nia same próbują sięgnąć po całkiem nową ideę roz-
rodzice, sąsiedzi, koledzy, póxniej nauczyciele, praco-
wiązania konstrukcyjnego.
dawcy. Kiedy ocena jest konstruktywna, przyczynia się
UmiejętnoSć pierwsza, tj. Swiadome, prawidłowe
4 do naszego rozwoju. Kiedy jest destrukcyjna ograni-
i bezpieczne korzystanie ze współczesnego sprzętu
cza nas, onieSmiela, zniechęca. Czasami zupełnie nie-
przeznaczonego do domowego użytku lub rozrywki,
Swiadomie stosujemy wypowiedzi oceniające: osądza-
jak robot kuchenny, pralka, telefon, telewizor, kompu- my i krytykujemy (jesteS leniwy), oSmieszamy (jesz jak
ter osobisty, magnetowid, kamera filmowa itd., jest
Swinka), orzekamy (nic nie umiesz, bo nie chce ci się
niezbędna do życia w otoczeniu technicznym i stanowi
uczyć), grozimy i ostrzegamy (jak tak dalej będzie, to
podstawowy warunek normalnego uczestnictwa w ży- nie zdasz do następnej klasy), moralizujemy (w tym
ciu społecznym.
wieku powinieneS wiedzieć, co wypada, a co nie).
UmiejętnoSć druga polega na Swiadomym naSladow- Na podstawie ocen wypowiadanych przez nauczy-
4
4
nictwie istniejącego rozwiązania i wymaga umiejętnoSci
cieli, rodziców czy kolegów, młody człowiek tworzy
wykonywania podstawowych manualnych prac z wy- swój własny obraz, poczucie własnej wartoSci, przeko-
korzystaniem prostego zestawu narzędzi i podstawowej
nanie o swoich możliwoSciach, własnych kompeten-
wiedzy o właSciwoSciach materiałów i o stosowanych
cjach i wreszcie swoich ograniczeniach. Dlatego ocena
technikach wytwarzania częSci urządzeń. Wymaga ona
pracy i postępów ucznia w szkole powinna stanowić
72
bardzo ważną fazę w każdej sytuacji edukacyjnej. Na- czać poza opublikowany program nauczania przez wy-
uczyciel, oceniając uczniów, powinien zdawać sobie korzystanie okazyjnych xródeł wiedzy i nadarzających
sprawę z odpowiedzialnoSci za ich proces uczenia się. się możliwoSci indywidualnych ćwiczeń.
Ocena powinna zawierać opis tego, co uczeń potrafi, Biorąc pod uwagę aktualną skalę ocen, wydaje się, że
4 4
a co jeszcze pozostało do poprawienia. Uczeń musi wie- ocena dopuszczająca powinna mieScić się w wymaga-
dzieć, za co otrzymuje taką, a nie inną ocenę. Nauczy- niach podstawowych i obejmować wiadomoSci i umie-
ciel powinien stosować ocenę indywidualną każdego jętnoSci niezbędne w życiu, i te które warunkują zdo-
ucznia, za pomocą odrębnych kryteriów, oraz ocenę bywanie ich na wyższym poziomie.
wszystkich uczniów według tych samych kryteriów (jak
Spełnienie wymagań podstawowych uprawnia ucznia
4
to ma miejsce podczas stosowania testów).
do oceny dostatecznej. Wymagania podstawowe i roz-
Ocena indywidualna jest konieczna, bowiem ucznio- szerzające stanowią łącznie wymagania na ocenę dobrą.
4
wie różnią się od siebie temperamentem, zdolnoSciami, Spełnienie wymagań podstawowych, rozszerzających
doSwiadczeniem. A przecież, jak ktoS mądry kiedyS po- oraz dopełniających uprawnia ucznia do uzyskania oce-
wiedział nie ma nic wielkiego w byciu lepszym od in- ny bardzo dobrej. Ocenę celującą powinni otrzymać
nych, wielkim jest bycie lepszym od siebie samego uczniowie, którzy spełniają wymagania na ocenę
w minionym czasie . bardzo dobrą, a ponadto wykazują się wiadomoSciami
i umiejętnoSciami ponadprogramowymi.
Ocena uczniów według tych samych kryteriów po-
4
winna być ukierunkowana na standardy wymagań eg- 4
O wystawieniu ocen powinien decydować nauczyciel,
zaminacyjnych, które wprawdzie mają charakter po- zgodnie ze swoją wiedzą o uczniu i jego wysiłku wkła-
nadprzedmiotowy, ale w swojej treSci odwołują się do danym w proces uczenia się. Pamiętać również trzeba,
posługiwania się przez młodzież podstawowymi kate- że zdefiniowane wymagania mogą potwierdzić się w ca-
goriami i terminologią charakterystyczną dla poszcze- łoSci lub tylko w częSci, w zależnoSci od celów i mate-
gólnych przedmiotów. Aby ocena spełniła swoje zada- riału nauczania.
nie, musi motywować do dalszej pracy i dawać satys-
Oceniając ucznia należy wziąć również pod uwagę
4
fakcję z wykonanej.
Rozporządzenie MENiS z 21 marca 2001 r. W sprawie
Przygotowując się do oceniania uczniów nauczyciel warunków i sposobu oceniania..., wg którego Przy
4
powinien ustalić wymagania programowe na poziomie ustalaniu oceny z wychowania fizycznego, techniki,
podstawowym, rozszerzającym i dopełniającym oraz za- sztuki (plastyki, muzyki) jeżeli nie są one zajęciami
stosowanie tych wymagań w ocenie osiągnięć uczniów. kierunkowymi należy w szczególnoSci brać pod uwa-
gę wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się
Zacytujemy tutaj okreSlenia wymagań podstawo-
4
z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć.
wych, rozszerzających i dopełniających według Bole-
sława Niemierko:
Najważniejszymi celami oceniania jest:
4 Wymagania podstawowe obejmują wiadomoSci
Diagnoza wiadomoSci i umiejętnoSci ucznia, prze-
4
i umiejętnoSci, które są: a) stosunkowo łatwe do opa-
znaczona dla:
nowania; b) najpewniejsze i najdonioSlejsze naukowo;
4 by motywować go do dalszej pracy;
ucznia
c) całkowicie niezbędne w dalszej nauce; d) bezpoSred-
4 rodziców by zdawali sobie sprawę z postępów lub
nio użyteczne w życiu pozaszkolnym i ewentualnej pra-
ewentualnych trudnoSci swego dziecka;
cy zawodowej. Są wyznaczone przez główne cele i cen-
4 nauczyciela by na tej podstawie mógł dokonać
tralne elementy materiału nauczania, ale nie wyczerpu-
zmian lub udoskonaleń w swoich metodach nauczania
ją osiągnięć związanych z tymi celami i materiałem.
i wychowania, w tym również zróżnicowania podejScia
do poszczególnych uczniów.
4 Wymagania rozszerzające obejmują wiadomoSci
i umiejętnoSci, które są: a) umiarkowanie trudne do
Diagnoza efektów nauczania, przeznaczona dla
4
opanowania; b) w pewnym stopniu hipotetyczne;
szkoły i nauczyciela by umożliwić ocenę pracy na-
c) przydatne, ale nie niezbędne w dalszej nauce; d) po-
uczyciela i motywować go do dalszej pracy.
Srednio użyteczne w życiu pozaszkolnym i ewentualnej
pracy zawodowej. Stanowią pogłębienie i poszerzenie
wymagań podstawowych, a ich opanowanie jest uza- 3. Tematyka żywieniowa i wymagania
leżnione od opanowania wymagań podstawowych.
na poszczególne oceny
4 Wymagania dopełniające obejmują wiadomoSci
i umiejętnoSci, które są: a) trudne do opanowania; Ogólnym celem nauczania techniki w gimnazjum jest
b) twórcze naukowo; c) wyspecjalizowane ponad po- przygotowanie do życia w stale rozwijającej się cywili-
trzeby głównego kierunku dalszej nauki szkolnej; zacji technicznej. Na ten cel składa się cały szereg ce-
d) z dala od bezpoSredniej użytecznoSci w życiu po- lów szczegółowych z różnych obszarów wiedzy. Jed-
zaszkolnym i ewentualnej pracy zawodowej. Stanowią nym z takich obszarów, potrzebnych w życiu codzien-
rozwinięcie wymagań rozszerzających i mogą wykra- nym, jest problematyka żywnoSci i żywienia.
www.wsip.com.pl 73
Historia sztuki kulinarnej Swiata Żywienie a zdrowie
i polskie obyczaje kulinarne
Doprowadzenie uczniów do Swiadomej potrzeby
4
praktycznego stosowania zasad racjonalnego żywienia,
Historia sztuki kulinarnej jest tak długa, jak istnienie
a tym samym do zmiany niewłaSciwych nawyków ży-
człowieka. Jej lepsze poznanie rozszerzy wiedzę uczniów
o życiu i zwyczajach naszych przodków i o wpływie roz- wieniowych w znacznym stopniu zależy od zaangażo-
woju techniki na sposób odżywiania się człowieka. Po- wania nauczyciela, który może wyzwolić w nich bar-
znanie polskich obyczajów kulinarnych i sztuki kulinar- dzo silną motywację do pracy nad sobą. Ważny jest wy-
nej innych narodów to rozumienie znaczenia tradycji, na- bór takich metod nauczania i ćwiczeń, które dobrze
służą rozwijaniu umiejętnoSci, kształtowaniu nawyków
wyków i wiedzy w żywieniu oraz rozszerzenie wiedzy
o kulturze danego narodu sztuka kulinarna stanowi bo- i utrwalaniu potrzebnej do tego wiedzy.
wiem cząstkę kultury narodowej i włączona została do
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną
4
wymiany kulturalnej między narodami. Są to wystarcza-
(wymagania podstawowe), uczeń powinien umieć:
jące powody, aby zainteresować uczniów tą tematyką.
4 nazwać składniki odżywcze;
4 wymienić produkty zawierające białka;
W istniejących warunkach czasowych i warsztato-
4
4 wymienić produkty zawierające tłuszcze;
wych w szkole proponujemy do realizacji tej tematyki,
4 wymienić produkty zawierające węglowodany;
jako główną metodę nauczania, metodę projektów, któ-
4 wymienić witaminy rozpuszczalne w wodzie i roz-
ra dodatkowo pozwoli na kształtowanie u uczniów
puszczalne w tłuszczach;
wielu umiejętnoSci bardzo potrzebnych w dorosłym ży-
4 wymienić warzywa i owoce zawierające najwięcej wi-
ciu. Metodę projektów można stosować w sposób róż-
taminy C;
norodny tak, aby ujawnić zainteresowania ucznia, łą-
4 podać przykłady składników mineralnych z grup:
czyć wiedzę z różnych przedmiotów szkolnych, wiązać
makroelementów i mikroelementów;
nauczanie z życiem ucznia w Srodowisku.
4 zdefiniować pojęcie xródła składnika odżywczego;
Dla ucznia praca w zespole, podejmowanie szeregu
4 porównać swoją masę ciała z normami i wyciągnąć
działań, od planowania przez realizację, prezentację
właSciwe wnioski; ułożyć jadłospis.
i ocenę, to okazja do poznania swoich mocnych i sła-
bych stron. JednoczeSnie metoda ta pozwala na posze- Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzające),
4
rzenie zakresu wiedzy wszystkich uczniów, ponieważ
uczeń powinien dodatkowo umieć:
każdy zespół lub pojedynczy uczniowie mogą opraco- 4 wyjaSnić, jaką rolę w organizmie pełnią białka;
wać w tym samym czasie różne tematy i zaprezentować 4 rozróżnić tłuszcze, jako grupę produktów spożyw-
je na forum całej klasy.
czych i jako grupę składników odżywczych;
4 rozpoznać produkty zawierające węglowodany zło-
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną
4
żone oraz produkty zawierające cukry proste;
(wymagania podstawowe), uczeń powinien umieć:
4 wyjaSnić rolę witamin w organizmie;
4 opisać, jak odżywiał się człowiek pierwotny;
4 scharakteryzować błonnik i wymienić produkty, któ-
4 opowiedzieć, jak utrwalano żywnoSć w czasach pre-
re są jego xródłem;
historycznych;
4 obliczyć swoje całodzienne zapotrzebowanie energe-
4 wymienić tradycyjne polskie potrawy wigilijne i wiel-
tyczne i podzielić je na poszczególne posiłki;
kanocne.
4 porównać wartoSci odżywcze poszczególnych grup
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
4
produktów spożywczych;
ce), uczeń powinien dodatkowo umieć:
4 obliczyć, korzystając z tabel, potrzeby pokarmowe
4 ocenić znaczenie odkrycia ognia w życiu człowieka;
w zależnoSci od wieku, płci i aktywnoSci fizycznej;
4 przedstawić samodzielnie nabyte informacje, o tym
4 uzasadnić potrzebę planowania jadłospisów;
kto, kiedy i gdzie wprowadził metodę termicznego
4 zaproponować, jak dbać o właSciwą masę ciała.
utrwalania żywnoSci lub inną;
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
4 zdobyć informacje związane ze sztuką kulinarną wy-
pełniające), uczeń powinien dodatkowo jeszcze umieć:
branego kraju europejskiego i przedstawić je w klasie;
4 rozróżniać produkty zawierające tłuszcze;
4 zwyczaje żywieniowe swojego regionu.
4 wyjaSnić, jakie mogą być konsekwencje niedoboru
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do- składników odżywczych w organizmie;
4
4
pełniające), uczeń powinien dodatkowo jeszcze umieć: opisać skutki niedoboru składników mineralnych
4 przygotować i zaprezentować na forum klasy samo- i błonnika w organizmie;
dzielnie wybrany temat związany ze zwyczajami żywie- 4 wyjaSnić, na czym polega oznaczanie wartoSci ener-
niowymi człowieka, np. kiedy zaczęto uprawiać zboże getycznej pokarmu;
4
i hodować zwierzęta lub najnowsze metody utrwalania wyjaSnić, czym grozi zbyt duża, a czym zbyt mała ma-
żywnoSci, lub inne; sa ciała;
4 objaSnić dietę Sródziemnomorską i popularną u nas przekonać o potrzebie spożywania pokarmów zgod-
4
piramidę żywieniową. nie z potrzebami organizmu.
74
Planowanie, zakupy, przechowywanie
4. Tematy z zakresu elektrotechniki
i obróbka produktów spożywczych
i wymagania na poszczególne oceny
To, czego uczeń dowiedział się o zasadach prawidłowe-
Elektrotechnika jest działem nauki i techniki zajmują-
go żywienia, ma pomóc mu we właSciwym wyborze
cym się podstawami teoretycznymi i zastosowaniami
produktów spożywczych na bogatym obecnie rynku
żywnoSciowym. Aby wiedzieć, jak szukać i wybrać od- zjawisk elektrycznych i magnetycznych do celów prak-
powiednie produkty, potrzebna jest jeszcze pełna i rze- tycznych, takich jak: budowa maszyn elektrycznych,
wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej, oSwie-
telna informacja o nabywanym towarze. Następnie
warto uSwiadomić uczniom, co zyskuje się przez plano- tlenie i ogrzewanie elektryczne, telekomunikacja itp.
wanie posiłków. PodkreSlić należy, że dzięki planowa-
niu łatwiej jest: przestrzegać zasad prawidłowego od-
Wytwarzanie energii elektrycznej
żywiania, dokonywać zakupu właSciwych produktów,
uwzględniać sezonowoSć występowania Swieżych wa- Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy-
rzyw i owoców, uwzględniać różnorodne przepisy ku- magania podstawowe), uczeń powinien umieć:
4
linarne, planować zakupy żywnoSci, zapobiegać mar- wymienić 3 rodzaje przewodników i 3 rodzaje izola-
cji stosowanych w urządzeniach elektrycznych;
notrawstwu, organizować i przygotowywać codzienne
4 rozpoznać 2 rodzaje przewodników prądu elektrycz-
posiłki.
nego i 3 rodzaje izolatorów oraz wymienić urządzenia
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy-
4
elektryczne, w których są stosowane;
magania podstawowe), uczeń powinien umieć:
4 opisać najprostszą prądnicę;
4 wymienić informacje zamieszczane na opakowaniach
4 wyjaSnić zasadę wytwarzania prądu elektrycznego
produktów spożywczych, które mają szczególnie istot-
w prądnicy;
ne znaczenie dla zdrowia człowieka;
4 opisać budowę ogniwa galwanicznego Volty;
4 planować, a potem robić zakupy żywnoSciowe;
4 rozpoznać ogniwo galwaniczne;
4 wymienić kolejne czynnoSci przy obróbce wstępnej,
4 opisać budowę akumulatora;
np. warzyw;
4 odczytać dane znamionowe akumulatora;
4 uwzględnić sezonowoSć występowania Swieżych wa-
4 podać przykłady zastosowania baterii słonecznej;
rzyw i owoców;
4 opisać budowę ogniwa termoelektrycznego;
4 planować pracę podczas obróbki produktów spożyw-
4 narysować symbole ogniwa elektrycznego i baterii;
czych i sporządzania posiłków;
4 wykonać rysunek poglądowy ogniw połączonych
4 wymienić zasady przechowywania żywnoSci.
szeregowo i równolegle.
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzające),
4
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzające),
4
uczeń powinien dodatkowo umieć:
uczeń powinien dodatkowo umieć:
4 wymienić informacje, które są najczęSciej zamieszcza-
4 zastosować w okreSlonym celu materiały izolacyjne
ne na opakowaniach produktów spożywczych;
w sytuacji praktycznej;
4 analizować informacje na opakowaniach produktów
4 wymienić parametry wybranych przewodników elek-
spożywczych;
trycznoSci;
4 dokonywać właSciwych wyborów produktów spo-
4 wymienić rodzaje prądnic i opisać, czym się różnią;
żywczych;
4 połączyć ogniwa galwaniczne w baterie o okreSlo-
4 zidentyfikować informacje zawarte na paragonie
nym napięciu znamionowym;
otrzymanym przy okazji robienia zakupów;
4 naładować akumulator;
4 uzasadnić potrzebę planowania zakupów żywnoSci;
4 wykonać model ogniwa termoelektrycznego;
4 postępować z produktami spożywczymi w trakcie ich
4 rozpoznać urządzenie zasilane baterią słoneczną;
obróbki tak, aby w jak najmniejszym stopniu traciły
4 wykonać rysunek poglądowy prądnicy z wirującą
składniki odżywcze.
magneSnicą;
4 narysować symbol transformatora;
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
4 rozpoznać transformator.
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
4 wyjaSnić pojęcie i rolę tzw. informacji żywieniowej;
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
4 dowieSć korzySci z czytania informacji zawartych na
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
etykietach opakowań produktów; 4 dokonać klasyfikacji materiałów izolacyjnych i przed-
4 wyszczególnić, jak postępować z żywnoScią w czasie
stawić je na planszy;
jej kupowania, przenoszenia do domu, przechowywa- 4 opisać zagrożenia wynikające z niewłaSciwego użyt-
nia i sporządzania potraw;
kowania izolacji;
4 zaproponować, jak zapobiegać marnotrawstwu żyw- 4 dokonać pomiarów poSrednich (obliczeń) rezystancji
noSci w gospodarstwie domowym;
(opornoSci), np. przewodu miedzianego i przewodu
4 przedstawić problem niedożywienia i głodu, zwłasz- z nikieliny o długoSci 10 m;
cza dzieci na Swiecie. 4 omówić zagrożenia porażeniem prądem;
www.wsip.com.pl 75
4 zmontować model minielektrowni do zasilania lamp- 4 narysować schemat dowolnego najprostszego układu
ki diodowej lub żarówkowej; elektrycznego;
4 dobrać odpowiednio ogniwa do zasilania, np. latarki; zmontować według schematu instalację dzwonka
4
4 sprawdzić stan zużycia baterii wg własnego pomysłu; elektrycznego;
4 zachować zasady ekologii i bhp podczas korzystania zaprojektować (ewentualnie wykonać) czujnik ruchu
4
z chemicznych xródeł prądu. do instalacji dzwonka elektrycznego;
4 obliczyć natężenie prądu w obwodzie, gdy znane są:
rezystancja i spadek napięcia.
Odbiorniki energii elektrycznej
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
4
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy-
ce), uczeń powinien dodatkowo umieć:
magania podstawowe), uczeń powinien umieć:
4 rozmieScić symbole schematu budowy lampki bate-
4 wymienić rodzaje odbiorników energii elektrycznej;
ryjnej tak, by był on jak najbardziej czytelny;
4 okreSlić podstawowe parametry wybranego odbior-
4 dodać do tego schematu jeszcze jeden symbol żarów-
nika energii elektrycznej;
ki oraz zaprojektować sposób wyłączania oddzielnie
4 obliczyć moc, np. żaróweczki lampy rowerowej;
jednej z żarówek;
4 opisać budowę wybranego urządzenia grzejnego;
4 obliczyć natężenie prądu elektrycznego płynącego
4 wymienić rodzaje silników elektrycznych;
przez żarówkę sieciową o mocy 100 W;
4 opisać budowę wybranego silnika elektrycznego;
4 zaprojektować układ elektryczny;
4 podać nazwę urządzenia napędzanego silnikiem ko-
4 zmierzyć spadek napięcia elektrycznego w żarówce,
mutatorowym;
gdy jest ona połączona z bateryjką, wyciągnąć wnioski
4 okreSlić moc urządzeń elektrycznych, np. wszystkich
z wyników tego pomiaru.
znajdujących się w domu;
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
4 opisać budowę regulatora temperatury żelazka.
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
4
4 narysować schemat lampki bateryjnej, której włącza-
ce), uczeń powinien dodatkowo umieć:
nie jest sterowane przekaxnikiem;
4 wymienić rodzaje energii, na które można zamienić
4 zaprojektować schemat układu lampki bateryjnej po-
energię elektryczną i wyróżnić zamianę, która jest naj-
zwalającej na Sciemnianie Swiatła żarówki;
łatwiejsza do praktycznego realizowania;
4 zmierzyć rezystancję żarówki sieciowej, np. 25 W i ob-
4 okreSlić, które odbiorniki w domu ucznia mają na-
liczyć tę rezystancję korzystając z parametrów podanych
większą moc, a które najmniejszą;
na bańce żarówki. Porównać wyniki pomiaru bezpo-
4 zaprojektować różne sposoby oszczędzania energii
Sredniego z wynikami pomiaru poSredniego (obliczeń)
elektrycznej w domu;
i wyciągnąć wnioski z tego porównania;
4 wykonać bimetal i sprawdzić jego działanie;
4 zaprojektować programator uruchamiający np. sil-
4 rozpoznać częSci silniczka elektrycznego;
nik, żarówkę, sygnalizator.
4 dokonać porównania silnika indukcyjnego z komuta-
torowym;
4 okreSlić rodzaj silników elektrycznych w samocho-
Domowe urządzenia elektryczne,
dzie i ewentualnie ich liczbę;
diagnozowanie uszkodzeń,
4 podać nazwę urządzeń elektrycznych, które mają re-
oszczędzanie energii
gulatory obrotów silnika oraz ocenić przydatnoSć regu-
latorów w tych urządzeniach. Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy-
magania podstawowe), uczeń powinien umieć:
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
4 opisać wybrane urządzenie elektryczne;
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
4 odczytać informacje podane w instrukcji obsługi;
4 obliczyć parametr bezpiecznika (natężenie prądu
4 okreSlić zagrożenia występujące podczas obsługi
w amperach) potrzebnego do zabezpieczenia pracy od-
elektrycznych urządzeń;
biornika, np. o parametrach 230 V, 1000 W;
4 obsługiwać wybrane urządzenia elektryczne;
4 zaprojektować (ewentualnie wykonać) wyłącznik
4 wykryć uszkodzenie, np. w latarce bateryjnej;
elektryczny sterowany bimetalem;
4 zaproponować sposób oszczędzania energii we wła-
4 opracować zasady bezpiecznego posługiwania się
snym domu.
przez członków swojej rodziny sprzętem domowym;
4 obliczyć oszczędnoSci energii elektrycznej, jakie moż- 4
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzające),
na osiągnąć po wymianie tradycyjnych żarówek na uczeń powinien dodatkowo umieć:
lampy jarzeniowe. 4 rozpoznać, jakim rodzajem silnika są napędzane do-
mowe urządzenia elektryczne;
4 okreSlić sposoby regulacji obrotów urządzeń elek-
Rysunek, pomiary elektryczne i montaż
trycznych;
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy- 4 odczytać informacje z tabliczki znamionowej dowol-
magania podstawowe), uczeń powinien umieć: nego urządzenia elektrycznego;
76
4 ocenić przydatnoSć (gotowoSć) urządzenia do wyko- 4 próżniową, zajmującą się lampami elektronowymi
nania okreSlonej operacji; (próżniowymi i gazowymi) oraz takimi próżniowymi
4 wykryć uszkodzenie, np. w zabawce z napędem elek- urządzeniami elektronicznymi, jak: mikroskopy elek-
trycznym; tronowe, akceleratory cząstek naładowanych itp.;
4 ustalić, które urządzenia elektryczne najbardziej ob- 4 półprzewodnikową ciała stałego, zajmującą się ob-
ciążają budżet domowy i co należałoby zmienić z po- wodami scalonymi oraz takimi przyrządami półprze-
wodu oszczędnoSci. wodnikowymi, jak: diody, tranzystory, termistory, ko-
mórki fotoelektryczne, hallotrony i inne.
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
W latach pięćdziesiątych XX wieku wyodrębniła się
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
elektronika kwantowa (molekularna) podlegająca pra-
4 okreSlić, jakie są największe zagrożenia dla zdrowia
wom mechaniki kwantowej.
w gospodarstwie domowym i jak można by przeciw-
działać tym zagrożeniom;
4 ustalić kryteria, którymi należy się kierować przy za-
Elementy stosowane w urządzeniach elek-
kupie domowych urządzeń elektrycznych;
tronicznych
4 zaproponować zmiany w naszej cywilizacji prowa-
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy-
4
dzące do zmniejszenia zapotrzebowania na energię.
magania podstawowe), uczeń powinien umieć:
4 podać rodzaje elementów biernych stosowanych
w elektronice;
Projektowanie i wykonanie
4 podać rodzaje elementów czynnych;
nieskomplikowanych układów elektrycznych
4 opisać budowę elementów biernych;
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy-
4
4 opisać budowę zewnętrzną wybranych elementów
magania podstawowe), uczeń powinien umieć:
elektronicznych;
4 rozpoznawać i opisywać potrzeby;
4 rozpoznać różne rodzaje elementów biernych;
4 ustalać realny cel działania technicznego;
4 odczytać parametry rezystorów;
4 szukać xródeł informacji związanych z zarysowanym
4 narysować schemat dowolnego nieskomplikowanego
problemem (książki, rozmowy, badania laboratoryjne,
układu elektronicznego.
własna wiedza i inne);
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
4
4 zarejestrować pomysły słownie, rysunkiem, modelem;
ce), uczeń powinien dodatkowo umieć:
4 ustalić kryteria wyboru opisanego pomysłu;
4 wyjaSnić zasadę działania wybranych elementów
4 wybrać pomysł;
biernych;
4 opracować plan, rysunki robocze i tok pracy;
4 zaprojektować i ewentualnie wykonać np. zamek do
4 przygotować materiały i narzędzia;
drzwi z zastosowaniem solenoidu;
4 sprawdzić i ocenić wykonane zadanie;
4 zaprojektować i ewentualnie wykonać regulator re-
4 wyciągnąć wnioski z wykonanego zadania i przedsta-
zystorowy do lampki bateryjnej;
wić je zespołowi uczniowskiemu w formie pisemnej,
4 opisać budowę elementów czynnych;
rysunkowej, gotowego modelu.
4 rozpoznać rodzaje elementów czynnych;
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
4
4 wyjaSnić zasadę działania wybranych elementów
ce), uczeń musi wyróżniać się dużą samodzielnoScią
elektronicznych w uproszczony sposób;
w kolejnych etapach pracy.
4 zaprojektować schemat układu elektronicznego
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania dopeł- z diodą LED.
4
niające), uczeń musi wykazać się dużą innowacyjnoScią.
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
4 podać wady i zalety elementów elektronicznych
próżniowych (lampy elektronowe) i półprzewodniko-
5. Tematy z zakresu elektroniki
wych (diody, tranzystory, układy scalone);
4 zaprojektować i wykonać plansze przedstawiające
i wymagania na poszczególne
rozwój elektroniki.
oceny
Projektowanie i montowanie
Elektronika jest dziedziną nauki i techniki zajmującą
nieskomplikowanych układów
się praktycznym zastosowaniem skutków zjawisk ru-
elektronicznych
chów swobodnych elektronów w próżni, gazach i cia-
łach stałych. Zjawiska te znalazły zastosowanie przede
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy-
wszystkim w lampach elektronowych i przyrządach
magania podstawowe), uczeń powinien umieć:
półprzewodnikowych. Elektronika obejmuje głównie 4 narysować schemat prostego układu elektronicznego;
teorię, technologię i konstrukcję tych przyrządów. Ze 4 okreSlić funkcje poszczególnych elementów układu;
względu na oSrodki, w których odbywa się ruch elek- 4 wykonać układ wg schematu i dokonać pomiarów;
tronów, elektronikę dzieli się na: 4 zaprojektować wprowadzenie zmian w układzie.
www.wsip.com.pl 77
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
4
6. Tematy nauczania elementów
ce), uczeń powinien dodatkowo umieć:
mechaniki i wymagania
4 zaprojektować nieskomplikowany układ elektronicz-
na poszczególne oceny
ny, np. prostownik;
4 dobrać elementy do zaprojektowanego układu;
4 zamontować układ laboratoryjnie;
Rola techniki we współczesnym Swiecie
4 dokonać prostych pomiarów układu.
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do- Tematyka: dziedziny zastosowania rozwiązań technicz-
4
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
nych, potrzeby indywidualne i społeczne jako proble-
my do rozwiązania, pozytywne i negatywne skutki roz-
4 zaprojektować układ elektroniczny ze wzmacniaczem
wiązywania problemów technicznych, wytwarzanie,
tranzystorowym, np. Swiatłomierz;
Srodki niezbędne do wytwarzania wyrobów, ogranicze-
4 dobrać odpowiednie elementy do tego układu;
nia, uwarunkowania wytwarzania, pojęcia: technika,
4 sprawdzić parametry elementów;
humanizacja techniki, postęp techniczny, komputer, In-
4 zmontować układ laboratoryjnie;
ternet, przewidywane kierunki postępu technicznego,
4 sprawdzić działanie układu;
ochrona własnoSci intelektualnej, wielkie wynalazki
4 wykonać go w formie użytkowej;
zmieniające oblicze techniki, polski wkład w rozwój
4 zastosować praktycznie, np. do pomiarów stanu
techniki Swiatowej.
oSwietlenia stanowisk uczniowskich;
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy-
4 wykorzystać dane z pomiarów do raportu o warun- 4
magania podstawowe), uczeń powinien umieć:
kach pracy uczniów.
4 wymienić w swym najbliższym otoczeniu dziedziny
życia, w których znajdują zastosowania rozwiązania
Urządzenia elektroniczne
techniczne;
4
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy- wymienić różne rodzaje potrzeb adresowanych do
techniki zarówno przez indywidualne osoby (np. po-
magania podstawowe), uczeń powinien umieć:
trzeba wykonania podjazdu dla osoby niepełnospraw-
4 wymienić urządzenia audio i wideo będące w po-
nej), jak i przez całe społecznoSci (np. potrzeba elimi-
wszechnym użytku;
nacji niebezpieczeństwa deformacji szyn kolejowych
4 opisać budowę zewnętrzną wybranego urządzenia
pod wpływem temperatury);
audio lub wideo;
4 wyjaSnić pojęcie problemu do rozwiązania;
4 omówić zasadę działania wybranych urządzeń audio
4 wymienić zasoby (ludzkie i materialne) niezbędne do
i wideo;
rozwiązania problemu technicznego;
4 wyjaSnić zasadę zapisu i odczytu dxwięku na płycie
4 omówić rozwiązanie problemu technicznego wy-
i taSmie;
mienić pozytywne i możliwe negatywne (ekologiczne,
4 korzystać z instrukcji obsługi sprzętu audio;
ekonomiczne, etyczne, ergonomiczne itp.) skutki roz-
4 okreSlić różnicę między sygnałem cyfrowym i analo-
wiązania problemu;
gowym.
4 wymienić etapy powstawania wyrobu;
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają- 4
4 omówić zagrożenia dla Srodowiska związane z pro-
ce), uczeń powinien dodatkowo umieć:
dukcją wyrobu, jego eksploatacją oraz zagospodarowa-
niem wyrobu po okresie jego eksploatacji (na przykła-
4 wyjaSnić zasadę zapisu obrazu na taSmie i płycie;
dzie konkretnego wyrobu, np. samochodu);
4 korzystać z instrukcji obsługi sprzętu wideo;
4 wymienić wyroby regionalne;
4 opisać budowę płyty z zapisem cyfrowym;
4 wymienić najważniejsze Srodki transportu poruszają-
4 przedstawić rozwój urządzeń wideo;
ce się na lądzie, w wodzie i w powietrzu;
4 opisać wygląd zewnętrzny i wewnętrzny prostego
4 okreSlić prawdopodobne kierunki postępu technicz-
urządzenia cyfrowego;
nego w komunikacji i telekomunikacji;
4 zapisywać liczby w systemie binarnym;
4 wyjaSnić pojęcie humanizacji techniki;
4 wykonać wySwietlacz liczb binarnych.
4 wyjaSnić zasadę ochrony własnoSci przemysłowej;
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
4 omówić rolę Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
Polskiej;
4 opracować (dla dzieci uproszczoną, np. obrazkową) omówić prawo ochrony znaku firmowego przedsię-
4
instrukcję obsługi wybranego sprzętu audio i wideo ze biorstwa, zaprojektować logo dla najbliżej położonego
zwróceniem uwagi na ochronę zdrowia i bezpieczeń- zakładu przemysłowego;
stwo korzystania; 4 wymienić co najmniej dwadzieScia wielkich wynalaz-
4 zaprojektować wySwietlacz liczb binarnych; ków, które w znaczący sposób wpłynęły na dalszy kie-
4 zaprojektować gazetkę, planszę, film itp., przedsta- runek rozwoju technicznego (np. wynalazek druku,
wiające rozwój sprzętu audio i wideo. maszyny parowej, żarówki, tranzystora, komputera);
78
4 wymienić kilka nazwisk polskich wynalazców i od-
Rozwiązywanie problemów technicznych
krywców;
Tematyka: formułowanie istoty problemu techniczne-
4 wymienić instytucje, stowarzyszenia i wydawnictwa
go jako potrzeby wprowadzenia nowego wyrobu lub
popierające działalnoSć wynalazczą i innowacyjną.
udoskonalenia funkcjonowania jakiegoS istniejącego
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
4
wyrobu, aktualnie używanego, np. parasolki czy sanek,
ce), uczeń powinien dodatkowo umieć:
diagnoza skutecznoSci istniejącego rozwiązania, zbiera-
4 wymienić zastosowania techniki w życiu codziennym
nie informacji dotyczących rozwiązywanego problemu,
i w szkole;
generowanie tworzenie pomysłów zmierzających do
4 podać przykłady problemów do rozwiązania tech-
rozwiązania problemu, wybór rozwiązania optymalne-
nicznych i nietechnicznych (np. jak zwalczać dealerów
go, zaprojektowanie urządzenia, tj. przyjęcie rozwiąza-
narkotyków);
nia konstrukcyjnego i technologicznego, wykonanie
4 wymienić możliwe ujemne skutki produkcji, na przy-
dokumentacji technicznej, wybór technologii, cechy
kładzie konkretnego wyrobu (np. nowego typu apara-
dobrze zaprojektowanego wyrobu.
tu znacząco zwiększającego słyszalnoSć), które trudno
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy-
jest z góry przewidzieć; 4
magania podstawowe), uczeń powinien umieć:
4 wymienić kilkanaScie najpopularniejszych Srodków
transportu i uszeregować je według osiąganej maksy- 4 opisywać dostrzeżone potrzeby techniczne jednostek
lub grup społecznych (zapotrzebowanie na wyrób tech-
malnej prędkoSci;
4 okreSlić prawdopodobne kierunki postępu technicz- niczny wywołane konkretną uciążliwoScią, zagroże-
nego w inżynierii materiałowej (nanomateriały, kom- niem zdrowia lub brakiem komfortu);
4 zbierać informacje o tym, w jaki sposób problem ten
pozyty), wyjaSnić pojęcie nanotechnologii;
4 wyjaSnić cel wprowadzenia ochrony własnoSci prze- próbowano rozwiązywać w przeszłoSci;
4 prezentować pomysły innego rozwiązania problemu
mysłowej;
4 wymienić co najmniej dwadzieScia wielkich wynalaz- (tj. np. wyprodukowania okreSlonego nowego wyrobu
ków, które w znaczący sposób wpłynęły na dalszy kie- wychodzącego naprzeciw oczekiwaniom odbiorców
lub udoskonalenia wyrobu istniejącego);
runek rozwoju technicznego oraz okreSlić przybliżony
4 okreSlić kryteria wyboru najlepszego pomysłu;
czas ich powstania i wymienić nazwiska wynalazców;
4 wymienić kilka nazwisk polskich wynalazców współ- 4 okreSlić ogólnie technikę wytwarzania zaprojektowa-
czesnych, nagradzanych na Swiatowych wystawach wy- nego wyrobu;
4 wykonać proste szkice dotyczące wybranych frag-
nalazczoSci.
mentów rozwiązania konstrukcyjnego;
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
4 wymienić cechy dobrze zaprojektowanego wyrobu
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
(funkcjonalnoSć wyrobu; jego technologicznoSć, czyli
4 wymienić zastosowania rozwiązań techniki w różnych
łatwoSć wykonania; spełnianie wymagań ergonomicz-
dziedzinach nauki, w tym także w dziedzinach niezwią-
nych, czyli dostosowanie wyrobu do potrzeb zdrowot-
zanych z techniką;
nych człowieka; spełnianie warunków ekologicznych,
4 wymienić szczegółowo uwarunkowania procesu wy-
czyli zachowanie warunku jak najmniejszej szkodliwo-
twarzania okreSlonego wyrobu;
Sci dla Srodowiska zarówno podczas produkcji wyrobu,
4 wymienić pozytywne i negatywne skutki wynalezie-
jak i jego eksploatacji oraz póxniejszego zagospodaro-
nia, wyprodukowania i rozpowszechnienia komputera
wania po okresie eksploatacji; zgodnoSć z normami
oraz zastosowania sieci Internetu;
i przepisami; odpornoSć na korozję; estetyka, jakoSć
4 wymienić kilka najważniejszych Srodków transportu
i trwałoSć).
pasażerskiego i opisać rodzaje możliwych zagrożeń, ja-
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
kie stwarzają one wobec pasażerów; 4
4 okreSlić prawdopodobne kierunki postępu technicz- ce), uczeń powinien dodatkowo umieć:
4 analizować szczegółowo cechy aktualnie używanych
nego w zakresie urządzeń informatycznych;
wyrobów, okreSlać ich niedoskonałoSci;
4 omówić ochronę własnoSci intelektualnej prawo
4 omówić zasadę działania proponowanego (projekto-
autorskie, własnoSć przemysłową i porównać je;
wanego) wyrobu, porównać ją z rozwiązaniem wyrobu
4 wyjaSnić szczegółowe zasady ochrony własnoSci
aktualnie użytkowanego;
przemysłowej;
4 wymienić co najmniej dwadzieScia wielkich wynalaz- 4 wartoSciować projektowany wyrób pod różnymi
ków, które w znaczący sposób wpłynęły na dalszy kie- względami, np. jak pogodzić dążenie do niskich kosz-
runek rozwoju technicznego Swiata; wymienić wyna- tów i równoczeSnie dużej trwałoSci lub wysokiej este-
tyki wyrobu (dylematy projektanta);
lazki poprzedzające, stanowiące podstawę dokonania
tych wielkich wynalazków oraz możliwe następne, sta- 4 opracować rysunek techniczny wybranej częSci pro-
jektowanego wyrobu lub wykonać jego makietę;
nowiące kontynuację;
4 omówić wybrany wynalazek współczesnego polskie- 4 okreSlić ogólnie materiały potrzebne do wykonania
zaprojektowanego wyrobu.
go wynalazcy.
www.wsip.com.pl 79
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do- 4 okreSlić czas trwania kolejnych operacji;
4
4 opracować (na podstawie podręcznika oraz xródeł
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
pochodzących z Internetu) informację o wybranych
4 formułować w przygotowanym wystąpieniu listę
cech dotyczących funkcjonowania wyrobu, który po- metalach i ich stopach;
winien być zaprojektowany oraz wskazywać możli- 4 omówić rodzaje drewna stosowane w technice oraz
woSć zastosowania rozwiązań oryginalnych, np. całko- sposoby łączenia elementów drewnianych (poSrednie
i bezpoSrednie);
wicie nowej zasady działania wyrobu;
4 omówić dobór materiałów konstrukcyjnych na kon-
4 zasięgać opinii autorytetów w okreSlonej dziedzinie;
4 opracować prezentację porównawczą kilku rozwią- kretne wyroby z uwzględnieniem ich właSciwoSci tech-
nicznych (jak: twardoSć, odpornoSć na korozję, wy-
zań problemu;
trzymałoSć mechaniczna, przewodnoSć elektryczna
4 opracować uzasadnienie wyboru rozwiązania oraz
wykazać (na forum klasy) innowacyjnoSć lub oryginal- itp.) oraz aspektu ekonomicznego (materiały drogie,
deficytowe).
noSć wybranego rozwiązania;
4 opracować wykaz materiałów potrzebnych do wyko-
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
nania wyrobu;
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
4 opracować rysunki kilku częSci lub wykonać makietę
4 opisywać sposoby wytwarzania metodami obróbki
wyrobu.
ręcznej oraz z wykorzystaniem maszyn;
4 wykonywać szkice operacji obróbkowych (np. tocze-
nie, wiercenie, frezowanie) z zaznaczeniem ruchu
Techniki wytwarzania, materiały i surowce
przedmiotu obrabianego i narzędzia;
Tematyka: proces produkcyjny, proces technologiczny,
4 opracować informację techniczną na temat konkret-
wizyta w zakładzie produkcyjnym, materiały najczę-
nego stanowiska pracy w zwiedzanym zakładzie pro-
Sciej stosowane w wyrobach mechanicznych.
dukcyjnym (wymienić elementy procesu technologicz-
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy- nego na konkretnym stanowisku pracy);
4
4 dokonywać porównania różnych materiałów prze-
magania podstawowe), uczeń powinien umieć:
4 omówić pojęcie technologii jako techniki wytwarza- znaczonych do produkcji tego samego wyrobu (np. ra-
my rowerowej) pod względem gęstoSci materiału, od-
nia wyrobów;
pornoSci na korozję itp.;
4 wymienić częSci składowe procesu produkcyjnego
4 rozpoznawać podstawowe rodzaje tworzyw sztucz-
i procesu technologicznego;
nych na podstawie próbek lub gotowych wyrobów
4 wymienić nazwy typowych częSci maszyn i urządzeń
(pleksiglas, poli(chlorek winylu), styropian), omawiać
(wałek, koło, tuleja, tarcza, korpus, dxwignia);
4 scharakteryzować poznany zakład przemysłowy: opi- ich zastosowanie w technice;
sać rodzaj produktu (usługi), okreSlić program produk- 4 ogólnie omówić nowoczesne materiały stosowane
w technice (np. kompozyty).
cyjny iloSciowo (produkcja jednostkowa, seryjna,
masowa) oraz asortymentowo; opisać wyposażenie
w maszyny oraz charakterystykę załogi (specjalnoSci,
kwalifikacje) i zagadnienia bhp oraz socjalne (specyfika
CzęSci i zespoły mechaniczne maszyn
danego zakładu pracy w zakresie bezpieczeństwa pra-
i urządzeń
cy, higieny i uprawnień socjalnych pracowników); wy-
mienić stosowane materiały i półfabrykaty (zabezpie- Tematyka: zespoły złączne elementy montażowe,
czenie materiałowe produkcji) oraz xródła zaopatrze- sposoby łączenia częSci, typowe częSci i zespoły, stano-
wisko montażu, bezpieczeństwo obsługi wytworów
nia w energię (woda, sprężone powietrze, gaz, paliwa,
współczesnej techniki, instrukcja obsługi maszyny lub
energia elektryczna); okreSlić zagrożenia ekologiczne
związane z rodzajem produkcji oraz Srodki zabezpie- urządzenia.
czania Srodowiska przed tymi zagrożeniami i system
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy-
4
zapewnienia jakoSci (pomiary, kontrola zgodnoSci
magania podstawowe), uczeń powinien umieć:
z obowiązującymi normami systemu ISO i dyrektywa-
4 podać przykłady częSci maszyn i urządzeń (Sruby, na-
mi); opisać procesy montażowe;
krętki, tuleje, koła, wałki) i zespołów (łożyska, sprzę-
4 omówić cechy charakterystyczne metali;
gła, hamulce, przekładnie mechaniczne) oraz omówić
4 wymienić najczęSciej stosowane w technice metale
ogólnie ich działanie;
i ich stopy oraz inne materiały;
4 wymienić oraz ogólnie omówić najczęSciej stosowane
4 omówić wybrane pomiary wielkoSci mechanicznych.
rodzaje połączeń: rozłączne (Srubowe), nierozłączne
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają- (spawane, nitowane, klejone);
4
4 wymienić nazwy łączników Srubowych i elementów
ce), uczeń powinien dodatkowo umieć:
4 omówić podstawowe techniki wytwarzania w prze- dodatkowych (Sruby, rodzaje łbów, wkręty, nakrętki
mySle metalowym kształtowanie wyrobów metoda- kształty, podkładki) oraz wskazać je wSród zgromadzo-
mi: odlewania, obróbki plastycznej (np. kucia) i obrób- nych eksponatów;
4 omówić założenia projektowe stanowiska dydak-
ki skrawaniem oraz procesy technologiczne łączenia;
tycznego Slusarsko-montażowego, sporządzić wykaz
4 opisać cykl produkcyjny konkretnego wyrobu;
80
narzędzi potrzebnych do montażu i demontażu proste- projektowanie konstruowanie; wytwarzanie pro-
go połączenia Srubowego; dukcja; eksploatacja serwis; zagospodarowywanie
4 wykonywać prace związane z kompletowaniem wy- poeksploatacyjne utylizacja, recykling lub unieszko-
posażenia monterskiego (z zasobów szkolnych, domo- dliwianie odpadów);
wych, z zakładu rzemieSlniczego); 4 zebrać materiały na temat funkcjonujących w regio-
4 opracować na podstawie fabrycznej instrukcji ob- nie szkół ponadgimnazjalnych o wyraxnie technicznym
sługi któregoS z urządzeń gospodarstwa domowego nachyleniu oraz takich, w których występuje blok za-
(pralka, robot kuchenny) własną wersję instrukcji, gadnień technicznych.
napisaną bardzo prostym językiem, w pierwszej lub
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
drugiej osobie liczby pojedynczej, z położeniem szcze-
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
gólnego nacisku na opis czynnoSci niebezpiecznych dla
4 opracować (na podstawie informacji zaczerpniętych
osoby obsługującej lub samego urządzenia.
z ASO autoryzowanej stacji obsługi samochodów)
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają- charakterystykę zawodową (wiadomoSci, umiejętnoSci,
4
ce), uczeń powinien dodatkowo umieć: wykształcenie, predyspozycje psychiczne): 1) osoby za-
4 wykonać założenia do wykonania stanowiska poglą- trudnionej na stanowisku montera w zakładzie monta-
dowego opracować wykaz najczęSciej stosowanych żu zespołu silnika lub 2) inżyniera mechanika zatrud-
częSci i zespołów maszyn i urządzeń (plansza rysunko- nionego na stanowisku projektanta konstruktora w za-
wa lub z fotografiami) albo przygotować gablotę z eks- kładzie przemysłu metalowego mechanicznego, znaj-
ponatami; dującego się w okolicy szkoły;
4 omówić poszczególne rodzaje połączeń; 4 opracować szczegółową informację o przedmiotach
4 podać przykłady połączeń Srubowych, omówić ich nauczania występujących w wybranych dwóch szko-
zastosowanie, wykonać szkice; łach ponadgimnazjalnych funkcjonujących w regionie.
4 wykonać zestawienie (wraz z opisem) prac możli-
wych do wykonania na projektowanym stanowisku
7. Tematy zajęć wychowania
monterskim, gromadzić narzędzia do montażu (klucze,
wkrętaki, szczypce, młotki, imadło, stół Slusarski, ko-
komunikacyjnego i wymagania
wadło, suwmiarka, mikrometr, rysik do trasowania).
na poszczególne oceny
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
pełniające), uczeń powinien dodatkowo umieć:
Wychowanie komunikacyjne obejmuje następujące za-
4 omówić zastosowania poszczególnych częSci i zespo-
gadnienia:
łów, opisać główne zespoły na przykładzie wybranego
4 przygotowanie do zdobycia karty rowerowej bądx
pojazdu mechanicznego i omówić ich wpływ na bez-
motorowerowej;
pieczeństwo uczestników ruchu drogowego;
4 przygotowanie do szeroko rozumianego, Swiadome-
4 omówić przypadki stosowania poszczególnych ro-
go, bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym.
dzajów połączeń;
Wychowanie komunikacyjne to nie tylko nauka
4
4 omówić zasadę działania podnoSnika Srubowego;
przepisów ruchu drogowego, ale przede wszystkim na-
4 wykonać zestawienie przewidywanych zagrożeń
uka tolerancji i życzliwoSci wobec innych uczestników
związanych z pracą na zaprojektowanym stanowisku
ruchu drogowego. To nauka odpowiedzialnoSci za sie-
montażowym, opracować instrukcję bhp.
bie i innych, a także wskazówki, jak postępować, aby
zapobiegać degradacji Srodowiska, w którym żyjemy.
Działania dydaktyczno-wychowawcze nauczyciela
Elementy orientacji zawodowej 4
powinny skupiać się na:
4 wyposażeniu uczniów w niezbędne wiadomoSci, któ-
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną
4
rych poznanie jest konieczne do zrozumienia zasad
(wymagania podstawowe), uczeń powinien umieć:
Swiadomego uczestnictwa w ruchu drogowym;
4 wymienić różne rodzaje zakładów mechanicznych
produkcyjnych i usługowych działających w gospodar- 4 kształtowaniu umiejętnoSci obserwacji i oceny sytu-
acji na drodze oraz podejmowania właSciwej decyzji;
ce krajowej (w obrębie przemysłu motoryzacyjnego,
maszyn rolniczych, przemysłu stoczniowego, lotnic- 4 kształtowaniu postawy szacunku dla wszystkich
twa, budownictwa itp.) ze szczególnym uwzględnie- uczestników ruchu drogowego,
4 uSwiadomieniu zagrożenia degradacji Srodowiska
niem zakładów charakterystycznych dla gospodarki
wynikającego z rozwoju motoryzacji i szukaniu sposo-
własnego regionu;
4 wymienić znajdujące się w okolicy szkoły ponadgim- bów jego ograniczenia;
4 szukaniu sposobów zapobiegania pogarszającemu się
nazjalne i ogólnie je scharakteryzować.
stanowi bezpieczeństwa na drogach.
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
4
Ocenianie wiadomoSci, umiejętnoSci, a także prezen-
ce), uczeń powinien dodatkowo umieć: 4
4 dokonać podziału tych zakładów w zależnoSci od te- towanych postaw na zajęciach wychowania komunika-
cyjnego jest niezmiernie trudne. Powinno przebiegać
go, jaki etap (albo etapy) powstawania lub eksploatacji
dwustopniowo.
wytworu jest w nich realizowany (uwzględnić etapy:
www.wsip.com.pl 81
1. Ocena znajomoSci przepisów ruchu drogowego Wiedzę uczniów w zakresie bezpieczeństwa ruchu dro-
i umiejętnoSci bezpiecznego wykonywania manewrów. gowego można sprawdzić stosując dostępne nam na-
rzędzia. Nie zawsze jednak idzie ona w parze z rzeczy-
2. Ocena umiejętnoSci mySlenia przyczynowo-skut-
wistymi poglądami.
kowego, wyciągania właSciwych wniosków i postępo-
Ocena poglądów i rzeczywistych, a nie prezentowa-
wania w ruchu drogowym zgodnego z wymogami bez-
nych, postaw drugiego człowieka jest bardzo trudna
pieczeństwa i kultury.
a one przecież powinny być podstawą oceny ucznia.
ad 1. Ocena znajomoSci przepisów ruchu drogowego
Obserwację zachowań uczniów w ruchu drogowym
(w zakresie niezbędnym dla rowerzysty bądx motoro-
umożliwiają wszelkiego rodzaju wycieczki i stosowanie
werzysty) i umiejętnoSci bezpiecznego wykonywania
na lekcjach metod aktywizujących, między innymi
manewrów:
technik dramowych. Kiedy uczeń sam decyduje, jak
a) ocena umiejętnoSci dostrzegania związków przyczy-
powinien postąpić, co powiedzieć, niewiele odbiega to
nowo-skutkowych między niewłaSciwym zachowa-
od normalnych jego reakcji.
niem w ruchu drogowym a przyczynami powstawania
Niepożądanych, nagannych zachowań nie wolno na-
niebezpiecznych sytuacji i wypadków drogowych;
uczycielowi pozostawić bez komentarza, ale nie może-
b) ocena prezentowanych postaw odnoSnie uczestnic-
my też moralizować ani krytykować. Należy wskazy-
twa w ruchu drogowym.
wać na nieprawidłowoSci i uzasadniać swoje zdanie.
Przedstawione wymagania odnoszą się do wszystkich
Bardzo często nauczyciele ograniczają się do oceny
4
uczniów. Ponieważ wychowanie komunikacyjne reali-
znajomoSci przepisów ruchu drogowego i umiejętnoSci
zowane jest w ramach techniki stąd wymagania doty-
bezpiecznego wykonywania manewrów. Jest to łatwiej-
czące obsługi i konserwacji jednoSladów. Uczniowie
sze, bardziej wymierne. WiadomoSci możemy spraw-
ubiegający się o kartę rowerową lub motorowerową
dzić odpytując ucznia lub stosując różnego rodzaju te-
powinni dodatkowo wykazać się znajomoScią przepi-
sty. W ich konstruowaniu pomocą mogą być pytania
sów ruchu drogowego i umiejętnoScią bezpiecznego
zawarte w podręczniku do gimnazjum Bogumiły Bo-
wykonywania manewrów.
gackiej-Osińskiej i Ewy Królickiej Karta motorowero-
wa Bądx bezpieczny na drodze, w rozdziale Repetyto-
rium z przepisów.
Repetytorium z przepisów
Trudniej jest sprawdzić umiejętnoSci ucznia w zakre-
4
Tematyka: rady dla początkującego motorowerzysty,
sie bezpiecznego korzystania z dróg. Organizowanie
postępowanie wobec pieszych, co wiesz o manewrach,
sprawdzianu umiejętnoSci w rzeczywistym ruchu dro-
o znakach i sygnałach drogowych, rozstrzyganie pierw-
gowym jest niezwykle ryzykowne i wymaga dużego
szeństwa przejazdu.
wysiłku organizacyjnego ze strony nauczyciela. Nie za-
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną
4
wsze inicjatywa nauczyciela spotyka się ze zrozumie-
(wymagania podstawowe), uczeń:
niem ze strony policji i rodziców osób, które w takim
4 powinien znać przepisy dotyczące ruchu pieszych
przedsięwzięciu powinny nauczycielowi pomóc. Pozo-
i stosować je w praktyce.
staje zatem organizowanie sztucznych sytuacji i obser-
wacja zachowania naszych wychowanków.
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
4
ce), uczeń:
Nie każdy uczeń musi jednak ubiegać się o kartę ro-
4
4 powinien znać przepisy dotyczące ruchu pieszych,
werową bądx motorowerową, a zatem nie każdy musi
stosować je w praktyce i umieć wyjaSnić potrzebę ich
znać przepisy dotyczące rowerzysty i motorowerzysty.
przestrzegania.
Nie każdy musi umieć jexdzić na rowerze bądx moto-
rowerze; ten element wiedzy i umiejętnoSci nie powi-
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
nien zatem decydować o pozytywnej ocenie z wycho-
pełniające), uczeń:
wania komunikacyjnego.
4 powinien znać przepisy dotyczące ruchu pieszych,
stosować je w praktyce, umieć wyjaSnić potrzebę prze-
Pozytywną oceną znajomoSci przepisów ruchu dro-
4
strzegania ich i prawidłowo reagować na łamanie prze-
gowego i umiejętnoSci właSciwego, bezpiecznego wy-
pisów przez młodszych kolegów.
konywania manewrów jest wydanie karty rowerowej
lub motorowerowej. Negatywną oceną jest odmówie-
nie wydania wspomnianej karty.
Drogi
ad. 2. O ocenie z zajęć wychowania komunikacyjnego
Tematyka: jak powstawały, rodzaje dróg, rodzaje na-
w dużej mierze powinien decydować drugi punkt. Każ-
wierzchni.
dy bowiem jest uczestnikiem ruchu drogowego jako
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy-
4
pieszy i jako pasażer.
magania podstawowe), uczeń:
Od tego, jak nauczyciel będzie w stanie wpłynąć (po-
4 powinien wiedzieć, na których drogach zabroniony
przez dostarczanie odpowiedniego materiału do dys-
jest ruch pieszych i umieć wyjaSnić, dlaczego.
kusji i własnych przemySleń) na prezentowane przez
uczniów postawy, zależy bezpieczeństwo nas wszyst- 4
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
kich teraz i w przyszłoSci. ce), uczeń:
82
4 powinien wiedzieć, na których drogach zabroniony powinien dodatkowo umieć wyjaSnić, jaki wpływ ma-
4
jest ruch pieszych i umieć uzasadnić potrzebę wprowa- ją poszczególne układy pojazdu na bezpieczeństwo ru-
dzania takich ograniczeń. chu drogowego, w tym na drogę hamowania pojazdu.
Ponadto musi wiedzieć, jaki wpływ na drogę hamowa-
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
nia pojazdu ma rodzaj nawierzchni jezdni.
pełniające), uczeń:
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do- 4 powinien dodatkowo umieć wyjaSnić, jaki wpływ na
4
pełniające), uczeń: poziom degradacji Srodowiska ma wadliwe działanie
4 powinien wiedzieć, na których drogach zabroniony poszczególnych układów pojazdu, potrafić przeprowa-
jest ruch pieszych i umieć uzasadnić potrzebę wprowa- dzić obsługę i konserwację jednoSladu zgodnie z zale-
dzania takich ograniczeń. ceniami zawartymi w instrukcji obsługi (w ramach
Ponadto musi umieć wyjaSnić, jaki wpływ na drogę ha- techniki).
mowania pojazdu ma rodzaj nawierzchni jezdni oraz
okreSlić cechy dobrej i złej nawierzchni jezdni.
Komunikacja a ekologia
Tematyka: wpływ hałasu na zdrowie, spaliny a Srodo-
Powstawanie wypadków drogowych
wisko, urządzenia redukujące niekorzystny wpływ mo-
toryzacji na Srodowisko.
Tematyka: działanie Srodków uzależniających, wpływ
alkoholu na sprawnoSć człowieka, choroby a zdolnoSć Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną
4
kierowania pojazdem, wpływ stanu zdrowia na bezpie- (wymagania podstawowe), uczeń:
4
czeństwo ruchu drogowego, niepełnosprawni, dzieci powinien wiedzieć, jaki wpływ na stan zdrowia ma
na drodze. hałas i zanieczyszczenie powietrza spalinami.
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy- 4
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
4
magania podstawowe), uczeń: ce), uczeń:
4 powinien umieć wyjaSnić, w jaki sposób organizm powinien dodatkowo umieć okreSlić korzySci i zagro-
4
człowieka reaguje na alkohol i jaki wpływ ma to na żenia, jakie niesie ze sobą rozwój motoryzacji.
bezpieczeństwo ruchu drogowego.
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzające), pełniające), uczeń:
4
uczeń: 4 powinien dodatkowo umieć zaproponować i prze-
4 powinien umieć wyjaSnić, w jakim stopniu cechy psy- prowadzić kampanię propagującą, wSród uczestników
chofizyczne człowieka mają wpływ na jego zachowanie ruchu drogowego, działania proekologiczne.
w ruchu drogowym i jakie czynniki wpływają na stęże-
nie alkoholu we krwi. Powinien umieć wyciągać odpo-
Bezpieczeństwo
wiednie wnioski z analizy wypadków drogowych. Da-
wać dobry przykład młodszym kolegom. Tematyka: mierniki radarowe jako Srodek prewencji na
drogach, widocznoSć, czynniki mające wpływ na bez-
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
pieczeństwo na drogach, hełm ochronny.
pełniające), uczeń:
4 powinien dodatkowo rozumieć potrzeby i problemy Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną
4
różnych grup ludzi niepełnosprawnych, związane z ru- (wymagania podstawowe), uczeń:
chem drogowym. Umieć wyjaSnić związki przyczyno- 4 powinien umieć wyjaSnić, w jaki sposób kolor ubra-
wo-skutkowe między wpływem Srodków masowego nia wpływa na bezpieczeństwo uczestników ruchu dro-
przekazu a kształtowaniem odpowiednich postaw. gowego i w jakich warunkach dzieci zobowiązane są do
Umieć zaplanować działania mające na celu uczenie noszenia elementów odblaskowych.
młodszych dzieci właSciwego zachowania w ruchu dro-
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
4
gowym.
ce), uczeń:
4 powinien umieć dodatkowo wyjaSnić, dlaczego dzie-
ci do 15. roku życia zobowiązane są nosić elementy od-
Motorower i motocykl
blaskowe; jak należy umieScić bagaż w pojexdzie, aby
Tematyka: silnik, układ paliwowy i wydechowy, insta-
nie stwarzał zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogo-
lacja elektryczna, układ napędowy i jezdny, obsługa
wego; do kogo odnosi się powiedzenie bądx widocz-
techniczna motoroweru.
ny na drodze .
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną (wy-
4
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
magania podstawowe), uczeń:
pełniające), uczeń:
4 powinien wiedzieć, jakie jest obowiązkowe wyposa-
4 powinien dodatkowo umieć zaproponować i prze-
żenie jednoSladów, umieć wyjaSnić jego znaczenie dla
prowadzić kampanię propagującą, wSród uczestników
bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego.
ruchu drogowego, potrzebę noszenia na drodze kolo-
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają- rowego stroju, elementów odblaskowych, odpowied-
4
ce), uczeń: nich ochraniaczy itp.
www.wsip.com.pl 83
Postępowanie na miejscu wypadku Elementy pomocy przedmedycznej
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną
4
Aby uzyskać ocenę dopuszczającą dostateczną
4
(wymagania podstawowe), uczeń:
(wymagania podstawowe), uczeń:
4 powinien umieć prawidłowo wezwać pomoc, prze-
4 powinien rozumieć potrzebę udzielania pomocy
strzegać zasady nieprzeszkadzania osobom udzielają-
przedlekarskiej i potrzebę nawiązania kontaktu z oso-
cym pomocy.
bami poszkodowanymi; powinien umieć ułożyć po-
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają- szkodowanego w pozycji bocznej.
4
ce), uczeń:
Aby uzyskać ocenę dobrą (wymagania rozszerzają-
4
4 powinien dodatkowo umieć zabezpieczyć miejsce
ce), uczeń:
wypadku.
4 powinien dodatkowo umieć wyjaSnić, jak zatamować
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do- krwotok z kończyn dolnych i górnych w sposób bez-
4
pełniające), uczeń: pieczny dla poszkodowanego i ratującego.
4 powinien dodatkowo umieć ocenić stan poszkodo-
Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (wymagania do-
4
wanych.
pełniające), uczeń:
4 powinien dodatkowo umieć wyjaSnić, jak przepro-
wadzić sztuczne oddychanie w sposób bezpieczny dla
poszkodowanego i ratującego.
84
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
gim leksyka nauka i technikaPSO Bllizej technikiLinkin Park Wszystko jest hybrydą Whitaker Bradtechnikiplan nauczania technik informatyk wersja 1Lo27 Mogę WszystkoDebugowanie NET Zaawansowane techniki diagnostyczne?bnetwięcej podobnych podstron