9576709623

pawodbtMB jśurcr gorćkt mnaląfąc) )n$rś mofą krwią moOm wrraktrm i

Fragment len przrpMalem ipccyalmr dla tych. którzy — być mott — o« nMKM. czym jeat dU Otta pobyt poza krajem, poza kawiarniami. dworcami Wanot n — jei*h irzcba to mów* — autor jcat bicdtwejszy oa emigracji nil kioś. kio BK munaJ do Rzymu dochodzić przez Izrael Autor )Cai oby wale km ugo jednego. J*dy«ngo język* ł to • lego • eraji kolokwialnej.

Na pociechę zostaje mu tylko to, zr tom wydany w Izraelu wydany jeat oa lepazym papierze ud (pora łubek kia) tomy pohkje

Pozostaje p) taoac jak oaaawiaay tomik aa nę do poprzednich kajtek ugol autora. Częściowo odpowiadałem oa to wcześniej Akkmodcr aągte notuje to co słyszy Podział i» tomy jeat cxę«o przypadkowy, to w którym bmjcii włam nę zwąjdować zakalalo od cenzury czy autocenzury atl od świadomego wyboru dokonanego według określonych zatad estetycznych Autor ogfaoKzaJ »ę do notowana lego. co w języku funkcjonuje, był raczej medium świadomości I podiw.adomości ihrotowej ni autorem w klaaycznym rorumiewiu tego iłowa Zawsze jednak — równocześnie — było » lycb wwrczach rporo krylu osobistej W przypadku Tam ftfcie mm* mit ma bryka oaobiita zdecydowanie dominuje Bez cenzury tomik je*¹ grzeczny wobec apraw świata zewnętrznego Pojawił nę — bodaj nowy — nastrój wyrozumie kści Mole uk muaimy poety Alek ca odra Rozenfelda kochać — pozostawmy to jego Muzom - nic lub* aę jednak me da Mole to kwestia odległości w przccirzrm. ak zaaueawiam cię - kio mak złapw za rgkę oa Krak owakim Przed męki u w Lub* me. w Warszawie. gdziekolwiek w Polecę. L nukajgc laską. iaua do słuchania. gromkim głosem odczyimgc i-oye wiersze-notatki¹

Pi lałem kilkakrotne Ole*. Akkmndcr — to lei charakteryzuje omawianego autora był z połową ludności Polaki .na ty". Lwaga końcowa na odurroCK karty tytułowej omawiano knążki widmcgc informacja — .Kaiąikę uydaoo przy wyłącznej pomocy Agencji Żydów akie) w Izraelu. Mtmrtermiwa Absorpcji. Funduszu Td Auv d/s Rozwoju Kultury I Sztuki — tą drogą auloi pragnie ałoźyć wyrazy podziękowania"

.ino*

«. o,

kjwaai

JERZY KLTMK

DLACZEGO ALEKS PORTNOY?

Ukazanie nę Kmmpirkn For ornym w 19U roku moźwa by skwitować tradycyjnym jnl poniekąd .Itpwj późno tał wcak". bowiem od wydama tej aśawno niesławnej powieści Phikpa Roi ha w Stanach Zjednoczonych minęło juź kilkanaście laL Z penpektywy tych kilkunastu lat nadal uznaje nę ją za jedno « wybitniejszych osiągnięć rcakzmu psychologicznego w powojenne] Hera turze amerykańskiej mimo licznych konirouersp. pkse potraktowanie tematyki Żydowskiej I erotycznej hdnłn I nadal budzi wśród krytyków i czytelników Ne pnddająr ssę jednak malkontenckim nastrojom doby kryzysu, można chyba zaryzykować iwtcrdrcn*. tt pod pewnymi uzględami opóźuicnie w udostępnieniu Komplrkm Formo)* polskim cryielmkom wpłynęło kołrycin* na odteór KJ książki. Z jedne I strony erotyczne ckaceay I ekstrawagancje Aleksa nk dziwią i bulwersują yuź dziś nikogo, kto na tnciąco Uedn rodzimą I obcą Llera tur* wipółczeaną (a takie i dawniejszą). jaka znalazła nę w katalogach naszych wydawców aa pmst/aesu ostatnich lat. Z drugwj strony lala owemdzteną* przyniósł) wzrost laioKruaowania tematyką żydowdą. a co za tym alzac takie wzrost wiedzy czytdmków na ten temat Tak wtęc biorąc dztsmj do fą*t powieść Rot ha możemy, jnk to robi większość połskick recenzentów, ber zbędne] ekscytacji poświęcić wątkowi erotycznej zainwresowan*. na jak* z pewnością zasługuje Sukon pisarza w tym zakrene wydaje się połegać n* na tym. że oa ptasi powieść psychoanalityczną, kcz Że stworzył tragikomiczny ponret cdowu*a. który za wszelką ernę chce wyyaśo* swoje obaeije erotyczne za pomocą freudowskie) psych oanabry. Zauważmy, że to wlało* A leki wyjaśnia, a przynajmniej ingeruje

atypriey eh*akie* swych stosunków z matką I ojcam podczas gdy jego paychoan.iltyk cMy czaa mikay. Mamy zresztą podstawy podejraewać. Ze rnkrnae to Me jml wynikiem ^h*^anq    bowiem kodcowa kwestia doktora Spfełuogda sugernye. Zr podczas

tpowiede Akkm sagi sofcie drnrmkę aJbo myiial o oSetseakkh ngdaiach W jego słowach mwaH Roth najkrótszą, ak być mohe i oajoeimeiuą. ocenę prychoanahry Na szczęśck pkón* ogrnmera «K tytto do rozwalam, archetypów paychołogsomyeb. jakach w twym iyoorydc chce doszukać mą Akka. lecz połwiąca zaacreą część swej uwagi przestawienia mermych awarwakowad ryiaacjl twego bohatera. KmmpirŁi Fortmora jest róuaiti me tyk. czy mośe asc tylko, powieścią żydowską io morwa aj *j kategorii za chwilę), co powieścią traktatącą o typowym dla spośacrcdstwa amerykadsk tego tderzzam wartości reprezentowanych przez kulturowe tradycji mniejszości etnicznych Na prrykiudrw łoeów Akkm i jego redfiay praedetawia aaa rcprazretaiywac procesy, i których Pcw aaia kall nr a amerykadaka. będąca twotnym 1 aicpow tarzała ym drścdric-twem narodowych kabur różnych ludów Europy I świata Wśród akh miejsce kulimy lydowekiei jem mrwąóśac i parado*talar praktycznie rmwcsoaa z powtersebm Starego Kontynentu w wyniku Sugwę wojny światowej. odegrała oaa wyjątkową rolę w proce a* wyrrjlwji i a w aa ta mmryinśr.l etnicznych w Stanach Zjadaoczaaych w dwudziestym unlccm. W tym ta* sewwc kaloria żydów w Ameryce stanowi swoisty przypadek kkaiczny. który mośe być rozpatrywany w podobnych kategoriach co prrypmłe* Akkm EWiaoya jako jednostki Bowiem w wymiarze aacjołogkzao-k alt arowym lor emigrantów żydowskich w USA jrai tak mmo typowy dU więkaośa grap etnicznych, które m*szaty ■f w -rmerykadakim tygla^- aa pnearrwni rtako. jak w kategoriach psychologicznych rry psychów®, hi yczn jeb. przypadek Podwoja jeat typowy dk więkooka męfezyrw. czy raeaąy. by ak być oskarżonym jak Roth o aaiyfemmizm. powiokaem    po

praala. ładzi

Szczególność rok Żydów w procewe aeaerykaaćeacp tzw dragk] tak engrantów Ipmrwazą talę. maki    <*« Wojny Secesyjnej, rtaaoanłi główek osadnicy poeboeftzenk

sag lot ak reąo. ery. szarzej bicnąc. germańskiego) polega główek aa ostrośd (wigor karykatmaiacf nieraz, jak pokazuje Rotb). z ja*ą w kb przypadku występowały wtzyslkk qa«ttka zwtąraac z tym ęsocesem kb sytsmeja wyjściowa w Ameryce była tylko nteo kpna od sytuacji Murzynów, a oęalo gorsza od sytuacji .aryjskich^- emigrantów z Earopy Siodłowej. Wachodatcj i Południowej Żydzi byk bowiem Mc tylko nacją akgermadaką ak również, w przamwseduwic do na przykład Polaków, nśecbmeścoaśaką.

• aniyacmiiyzm był zawsze znacznie głębiej zakonemosy %kód doeknejących w Ameryce Anglomaów niż aotylaioócyrm. chociażby z lego wzgłędn. he c^ść aagkuwshwh cmi grantów stanowik katolkcy Szkoci i Irlandczycy Parwłotmłuae jednak czynnik refcfijay. choć z jednej wrony powodował upołłedzrsk żydów I był praerzkodą w kb asymilacji. z drugiej strony dawał im praktyczną przewagę nad chrześcijanami z •Kegarmaerkic] Emopy. gdyż kb rrhpa i tałmudyczac rasady moralne, podobme jak lo ■mało miejsce a purytanów i innych sekt proces ta ack ich kładły szczególny nacisk aa rolę pracy I wiedzy Oprócz wpajanej od pokoleń etyki pracy, żydowski emigrant przy woni m *°bą do Ameryki szacunek dla nauki i wartości duchowych, czy tntHcśtuałaycb Chociaż *V mudal zwykk zaczynać wspinanie się w hierarchii społecznej od samego dołu. ‘■^łe*6*ność pisania i czytania pozwalała mu aa szybszy awans ad to Mało mkyme w przypadku pracowitego, ak akpdcmeaaego. chłopa z OaMcji czy Sycyli

niaicgo leż jaż w okrene międzywojennym, kiedy jeszcze nastroje antyżydowskie I antykatolickie były dość akt. taki aa przykład Jak* Portnoy mógł uzyskać posadę agenta uhezpłeoeamwtgo podczas gdy aasz rodak nada) był górnikiem w A pę* lach ach czy hutajkiem w Chicago Zawód egea Alc*m ak został ircsrią wybrany przez Rocha P^r,YPńdkowo. bowiem ma oa symbobczną wyaaowę i posłużył pisarzowi do Wwormeia ⁿ"°*aiego archrtypa rodnny żydowskiej we wezcsoodwwdrkstowicczarj Ameryce Otóż Jskc Portaoy sprtedąje w tmarolu — jakże by łaaczsj? — Towarzystwa tbczpieawś aa Bowon i Okrąg Północno-Wschodni (gniazdo słynnych boalodakicb .bsaaataów^-. Potomków -Picłgr rymów^- « stada .Mayflowtr". którym do Aaacryki przy byk pierw.

z A ag ha) poi wy ubczpacczemowa — komuż by inaczej? — Murzynom ae aamaów Przemysłowego getta Środkowego Wybrzeża, jakim było w tym ce.sk enasto Newark I eowojorska kon libacja Jakc nKnawuto swego pracodawcy i _sej cakę bandy szajgeców z ^M*““^»sBe<ts". ak po*oraic godzi dę me tylko ze swoim Stalinem pośrednika rtpfszemiujgoego mtermy bogatych Aryjczyków wohac innej, jeszcze hsidziej dysk/ymłno