9733773990

a wybranymi czynnikami środowiskowymi, których intensywność oddziaływania wyrażono w skali porządkowej na podstawie map oraz własnych obserwacji terenowych (ryc. 83—92). Następnie obliczono współczynniki korelacji rang Spearmana, których wartości obrazują natężenie i kierunek badanych zależności (tabela 20). Na podstawie analizy uzyskanych rezultatów stwierdzono, jak zmienia się skład Hory jednostek kartogramu w zależności od intensywności oddziaływania rozpatrywanycłi czynników środowiskowych.

5.5.1. Wysokość nad poziomem morza

Wysokość nad poziomem morza jest jednym z ważniejszych czynników środowiskowych, które mają wpływ na rozmieszczenie roślin naczyniowych na danym obszarze (Heikkinen i in. 1998; Vogiatzakis i in. 2003). Niektóre gatunki wyraźnie preferują tereny nizinne (lowland species), podczas gdy stanowiska innych gatunków częściej koncentrują się na wyżynach. Nie zawsze są to jednak gatunki górskie; często nazywa się je gatunkami wyżynnymi — upland species — które unikają zarówno terenów nizinnych, jak i górskich. Są to najczęściej gatunki ciepłolubne, występujące na siedliskach otwartych (murawy, łąki), a jedynie nieliczne z nich, których siedliskiem są głównie lasy, są w większym stopniu wilgocio- i cieniolubne. Grupa gatunków wyżynnych (tabela 21) nie była do tej pory wyróżniana. a tym bardziej analizowana na terenie naszego kraju. Wydaje się, że podstawowym powodem. dla którego gatunki te nie występują w górach, jest ich światło- i ciepłolubność. Z kolei na terenach nizinnych, które charakteryzują się obecnością licznych gatunków wilgocio-lubnych, również brak jest gatunków należących do tej grupy, ze względu na ich przystosowanie do oszczędnej gospodarki wodnej.

Największe zmiany charakteru szaty roślinnej obserwujemy dopiero na znacznie większych wysokościach niż te, które spotykamy na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, gdzie najwyższe wzniesienia mają niewiele ponad 500 m n.p.m. i nie występuje lak wyraźny układ piętrowy roślinności, jak w górach. Mimo to na podstawie analizy wartości współczynników korelacji stwierdzono statystycznie istotne zależności 92 między wzrostem wysokości n.p.m. a liczbą gatunków należących do niektórych grup roślin (tabela 20). Dodatnia korelacja wystąpiła w przypadku galunków ciepłolubnych i gatunków wskaźnikowych starych lasów, a ujemna — dla gatunków bardzo rzadkich i ustępujących.

5.5.2. Warunki hydrograficzne

Zasobność danego obszaru w wodę jest niewątpliwie jednym z najważniejszych czynników decydujących o charakterze jego szaty roślinnej. Gatunkom, które występują na obszarach wodno-błotnych (wetland species), poświęcono wiele publikacji (Houlahan, Findlay 2004; McIntyre i in. 1988; Reed, Porier 1988).

Warunki hydrograficzne są w dużym stopniu związane z omawianym poprzednio czynnikiem, tzn. wysokością n.p.m. — gdyż z reguły wraz z jej wzrostem maleje zasobność terenu w wodę. W związku z tym znaki korelacji wyznaczonych między natężeniem tego czynnika na badanym obszarze a liczbami gatunków należących do wybranych grup roślin są w zasadzie przeciwstawne tym, które obserwowano w przypadku wysokości nad poziomem morza. Dodatnie wartości współczynnika korelacji stwierdzono dla 8 grup gatunków, a ujemne — dla jednej grupy (tabela 20). Zaobserwowano, że w obrębie jednostek kartogramu charakteryzujących się dobrymi warunkami hydrograficznymi występuje większa liczba gatunków. Wyższe są również liczby gatunków bardzo rzadkich, ustępujących, inwazyjnych, charakterystycznych dla Okręgu Krakowskiego oraz należących do natyfitów, apolitów i kenofitów. Natomiast znacznie rzadziej występują tu gatunki ciepłolubne.

5.5.3. Rodzaj podłoża (gleby)

.Skład chemiczny podłoża ma niewątpliwie duży wpływ na rozmieszczenie poszczególnych gatunków roślin. Jednocześnie czynnik ten może być bardzo zmienny nawet na niewielkim obszarze. Z tego względu niezwykle trudne jest przedstawienie charakteru jego oddziaływania w poszczególnych polach badawczych. Można jedynie w przybliżeniu podać dominujący w danym kwadracie typ gleby, natomiast bez szcze-