9965379469

ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI POZNAŃSKIEJ

Nr 7

Budowa Maszyn i Zarządzanie Produkcją

2007

PRZEMYSŁAW CIESZKOWSKI, MACIEJ KUPCZYK, PRZEMYSŁAW LIBUDA, PIOTR SIWAK

WPŁYW PODŁOŻA NA WYNIKI BADAŃ PODATNOŚCI NA KRUCHE PĘKANIE CIENKIEJ POWŁOKI PRZECIWZUŻYCIOWEJ CrN

Biorąc pod uwagę niezwykle istotny wpływ kruchości na trwałość materiałów powłokowych osadzonych na ostrzach skrawających pracujących w warunkach pracy uderzeniowej, podjęto się przeprowadzenia badań podatności powłok na kruche pękanie, a więc określenia ich przydatności do ochrony ostrza skrawającego pracującego w tych warunkach. W pracy ukazano wpływ podłoża na wyniki badań podatności na kniche pękanie powłoki CrN.

Słowa kluczowe: pow łoki przeciwzużyciowe. metoda łukowo-plazmowa, podatność na kruche pękanie, praca pękania

1. WPROWADZENIE

Odporność materiałów na ścieranie jest na ogól tym większa, im większa jest ich twardość [1*4, 9], Stąd też na ostrza skrawające stosuje się powszechnie bardzo twarde materiały podłożowe i powłokowe.

Twarde lub supertwarde powłoki osadzone na ostrzach narzędzi skrawających w zależności od warunków skrawania podlegają w większym lub mniejszym stopniu typowemu zużyciu ściernemu. Jak wykazały wcześniejsze badania [4*6], proces zużycia powłok w warunkach pracy uderzeniowej (np. dłutowania obwiedniowego) następuje przede wszystkim poprzez ich pękanie, rozdrobnienie i odpadanie mikroplatków powłoki, a tylko w ograniczonym stopniu przez typowe zużycie ścierne.

Rozdrobnienie powłoki jest związane z jej odpornością na inicjację i rozprzestrzenianie się pęknięć. Destrukcyjny wpływ powstałej szczeliny (pęknięcia) jest szczególnie groźny w materiałach kmchych z uwagi na znaczną prędkość jej propagacji. Pęknięcie kruche przebiega bowiem przy minimalnej dyssypacji energii wskutek braku odkształceń plastycznych. W materiałach