Ćwiczenie 4
Pomiar strumienia objętości gazu gazomierzami zwężkowymi
I. Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z budową i zasadą działania
gazomierzy zwężkowych kryzowych oraz z metodyką przeprowadzania pomiarów
za ich pomocÄ….
II. Ogólna zasada pomiaru objętości gazów
Objętość gazu jest funkcją ciśnienia i temperatury, dlatego podając objętość gazu
należy ściśle określić wymienione parametry. Zwykle objętość zmierzoną redukuje się
do normalnych warunków fizycznych 273,15 [K] i 101325 [Pa], podając jej wielkości w
postaci V , [m3], (znak n przy V oznacza, że objętość jest zredukowana do warunków
n
normalnych). Jeśli objętość oznaczoną przez pomiar w temperaturze T [K], i przy
1
ciśnieniu p [Pa], oznaczamy przez V , [m3], to objętość gazu w warunkach normalnych
1 1
wyniesie:
p1 273,15
3
îÅ‚ Å‚Å‚
Vn = V1 ;
101325 T1 ðÅ‚mn ûÅ‚
Pomiar objętości gazu w zasadzie sprowadza się do oznaczenia objętości
zbiornika, w którym znajduje się gaz. Jeśli można łatwo i dokładnie określić wymiary
zbiornika, np. objętość skokową silnika sprężarki tłokowej, to objętość tę oblicza się ze
wzorów dla brył geometrycznych. Jeśli ścianki zbiornika są powierzchniami o zawiłych
kształtach, to objętość taką oznacza się najdokładniej przez wypełnienie ich cieczą (olej,
woda).
Określanie objętości bardzo dużych zbiorników wykonuje się stosując metodę
dodatkowego zbiornika. Do dużego zbiornika o nieznanej objętości V , napełnionego np.
1
powietrzem, przyłącza się przez zamykany, szczelny przewód mały zbiorniczek o
dokładnie oznaczonej objętości V , również napełniony powietrzem. Jeśli parametry:
2
p T i p T określają ciśnienie i temperaturę odpowiednio w dużym i małym zbiorniku,
1 1 2 2
to masy gazów wypełniających zbiorniki wynoszą:
p1V1 p2V2
m1 = ; m2 = ;
RT1 RT2
1
Po otwarciu zaworu na przewodzie Å‚Ä…czÄ…cym oba zbiorniki ustali siÄ™ inny stan
gazu określony parametrami p T . Można więc napisać:
3 3
p3(V1 + V2) =(m1 + m2)RT3 ;
Podstawiając zamiast m i m poprzednie wyrażenia i porządkując, otrzyma się
1 2
zależność:
(p3T2 - p2T3)T1
V1 = V2 ;
(p1T3 - p3T1)T2
Zwykle oznaczenie objętości odbywa się w temperaturze otoczenia, wtedy:
p3 - p2
V1 = V2 ;
p1 - p3
W celu uniknięcia zbyt dużych błędów, objętość dodatkowego zbiornika nie może
być zbyt mała, ciśnienie p powinno być możliwie jak największe, a pomiary p , p , p i
2 1 2 3
V możliwie dokładne.
2
Jeśli duży zbiornik pracuje w zmiennej temperaturze zewnętrznej, to należy
podać temperaturę, w jakiej zbiornik był wzorcowany, w celu uwzględnienia zmiany
jego objętości spowodowanej zmianą temperatury.
III. Zwężkowe gazomierze kryzowe  budowa zestawu pomiarowego
Zwężkowy gazomierz kryzowy to gazomierz z urządzeniem dławiącym, w
postaci kryzy pomiarowej, umieszczonym w walcowym rurociągu, które na skutek
przepływu gazu powoduje powstanie różnicy ciśnień. Różnica ciśnień, właściwości gazu
określane przez urządzenie wtórne oraz geometria tego układu umożliwia obliczenie
strumienia objętości i masy przepływającego gazu.
W skład zestawu montażowego zwężkowego gazomierza kryzowego wchodzi:
a) prosty odcinek rurociągu po stronie dopływowej (przed kryzą),
b) zespół obudowy kryzy,
2
c) kryza,
d) prosty odcinek rurociągu po stronie odpływowej (za kryzą).
Rys.4.1. Zestaw montażowy gazomierza zwężkowego kryzowego
1  prosty odcinek rurociągu po stronie dopływowej (przed kryzą) o długości L , 2  prosty
1
odcinek rurociągu po stronie odpływowej (za kryzą) o długości L , k  kryza, ok  obudowa
2
kryzy, t i t  gniazda termometryczne
k
Ad a) Prosty odcinek rurociągu po stronie dopływowej kryzy jest odcinkiem łączącym
obudowę kryzy z pierwszym elementem zakłócającym przepływ np. armaturą lub
kształtką umieszczoną przed kryzą. Część prostego odcinka rurociągu po stronie
dopływowej, przyległą bezpośrednio do kryzy, stanowi odcinek pomiarowy. Długość
odcinka pomiarowego mierzona od płaszczyzny czołowej kryzy do jego wlotu powinna
wynosić co najmniej 10 średnic wewnętrznych D rurociągu. Prosty odcinek rurociągu po
stronie dopływowej i przyłączany do obudowy kryzy w zwężkowych gazomierzach
kryzowych z przytarczowym odbiorem ciśnienia zakończony jest zwykle kołnierzem,
natomiast w przypadku gazomierza kryzowego z kołnierzowym odbiorem ciśnienia
odcinek ten jest najczęściej przyspawany do korpusu obudowy kryzy. W zależności od
elementów zakłócających, długość L prostego odcinka rurociągu po stronie
1
dopływowej przed kryzą powinna wynosić nie mniej niż krotność D określona przez
normę dla każdego przypadku. W ramach rozwiązań konstrukcyjnych długość prostego
odcinka rurociągu po stronie dopływowej może ulec zwiększeniu. Fakt ten tylko
polepsza warunki przepływu. Armatura wbudowana w prosty odcinek powinna być
pełnoprzelotowa i wyposażona we wskaz
nik otwarcia oraz ogranicznik pełnego
otwarcia i zamknięcia.
3
Ad b) Obudowa kryzy jest to korpus jednolity lub dzielony bÄ…dz
pierścienie z otworami
impulsowymi umieszczone między kołnierzami. Obudowy kryz dzielą się na obudowy z
przytarczowym i na obudowy z kołnierzowym odbiorem ciśnienia różnicowego.
Przytarczowy odbiór ciśnienia różnicowego może być szczelinowy lub punktowy.
Szczególnym rodzajem obudowy kryzy z kołnierzowym odbiorem ciśnienia
różnicowego jest obudowa wyposażona w mechanizm wymiany kryzy.
Zespół obudowy kryzy powinien się składać z tzw. obudowy  plusowej po
stronie dopływowej i tzw. obudowy  minusowej po stronie odpływowej. Obudowy
powinny być wyposażone w króćce impulsowe i spustowe oraz zawory spustowe. Kąt
rozstawienia króćców i średnica zewnętrzna obudowy kryzy zależne są od kształtu i
powierzchni uszczelniajÄ…cych, a uregulowane sÄ… normÄ….
Obudowa kryzy z przytarczowym odbiorem ciśnienia różnicowego
Obudowa tego typu może być wykonana z jednego lub dwóch osobnych
pierścieni i stanowić całość z elementem dławiącym lub stanowić część rurociągu albo
kołnierzy. Na rysunku 4.2 pokazano obudowę ze szczelinowym przytarczowym
odbiorem ciśnienia różnicowego.
Rys.4.2. Obudowa ze szczelinowym przytarczowym odbiorem ciśnienia różnicowego
Pm  pierścień mocujący, K  kryza, c  szerokość pierścienia dopływowego, c  szerokość
pierścienia odpływowego, D  średnica utwierdzenia kryzy, D  średnica wewnętrzna
u
pierścienia, D  średnica zewnętrzna obudowy, a  szerokość szczeliny pierścieniowej,
o
Ćj  średnica otworów impulsowych, g " h  komora szczelinowa
4
Średnica wewnętrzna D pierścieni mocujących powinna być większa od średnicy D wg
u
zależności:
D < D d" 1,04 D;
u
a pierścienie nie mogą wchodzić do wnętrza rurociągu. W obudowie kryzy powinny
znajdować się otwory impulsowe dla szczelinowego lub punktowego odbioru ciśnienia
różnicowego. Średnice otworów impulsowych Ćj łączących komory pierścieniowe z
wtórnymi przyrządami pomiarowymi powinny wynosić 4 mm d" Ćj d" 10 mm.
Szczeliny mogą być wykonane jako ciągłe lub przerywane. Szczelin przerywanych
powinno być, co najmniej cztery z każdej strony zwężki, powinny one być równomiernie
rozstawione na obwodzie, a powierzchnia każdej winna wynosić, co najmniej 12 mm2.
Szerokość szczeliny pierścieniowej  a powinna być określona wg zależności:
0,005D d" a d" 0,03D;
Powierzchnia przekroju poprzecznego komory pierścieniowej (iloczyn wymiarów g i h)
powinna być większa niż połowa całkowitej powierzchni otworów łączących komorę z
wnętrzem rurociągu.
Rys.4.3. Obudowa z punktowym przytarczowym odbiorem ciśnienia różnicowego
K  kryza, D  średnica wewnętrznej rurociągu, D  średnica wewnętrzna obudowy,
u
d  średnica otworu kryzy, Ćj  średnica otworu impulsowego
Obudowę z punktowym przytarczowym odbiorem ciśnienia różnicowego
pokazano na rysunku 4.3. Otwory impulsowe po stronie dopływowej i odpływowej wg
5
rysunku 4.3 powinny mieć taką samą średnicę. Średnica otworów impulsowych
powinna być mniejsza od 0,03D i określona wg zależności: 1,5 mm d" Ćj d" 10 mm.
Długość otworów impulsowych mierzona od ściany wewnętrznej rurociągu powinna
stanowić co najmniej iloczyn 2,5 razy ich średnica. Krawędzie otworów impulsowych
powinny być styczne do powierzchni czołowej i odpływowej kryzy.
Obudowa z kołnierzowym odbiorem ciśnienia różnicowego
Obudowę z kołnierzowym odbiorem ciśnienia przedstawiono na rysunku 4.4.
Otwory impulsowe powinny mieć kształt kołowy i zachować swoją średnicę co najmniej
na długości 2,5Ćj mierząc od punktu, w którym otwór przecina się z powierzchnią
wewnętrzną rurociągu. Oś otworu impulsowego powinna przecinać się z osią rurociągu
pod kątem prostym, a średnica otworów impulsowych powinna być mniejsza od 0,13D i
wynosić 6,5 mm d" Ćj d" 13 mm.
Rys.4.4. Obudowa z kołnierzowym odbiorem ciśnienia różnicowego
typ A  kryza umieszczona bezpośrednio między kołnierzami, typ B  kryza umieszczona w
obudowie między kołnierzami, l , l  odległość osi otworów impulsowych od kryzy, Ćj 
1 2
średnica otworu impulsowego
Ad c) Kryza powinna mieć kształt kołowy i jej oś powinna być usytuowana współosiowo
z osią rurociągu. Powierzchnie kryzy powinny być płaskie i wzajemnie równoległe.
Przekrój poprzeczny kryzy wbudowanej w rurociąg przedstawiono na rysunku 4.5.
6
Rys.4.5. Kryza
A  powierzchnia dopływowa, B  powierzchnia odpływowa, F  kąt sfazowania, E 
grubość kryzy, e  długość części walcowej, H i I  krawędzie odpływowe, G  krawędz

prostokÄ…tna,
D  średnica wewnętrzna rurociągu, d  średnica otworu kryzy, D  średnica zewnętrzna
z
kryzy
Przy projektowaniu i montażu kryzy należy zwracać uwagę, aby w warunkach
roboczych zapewniona była taka wytrzymałość na działanie ciśnienia różnicowego lub
innych naprężeń, by odkształcenie plastyczne i sprężyste nie spowodowały nachylenia
w stosunku do płaszczyzny prostopadłej do osi gazociągu przekraczającego 1%. Otwór
kryzy powinien mieć kształt walcowy i powinien być prostopadły do powierzchni
czołowej kryzy. Średnica d kryzy powinna być wykonana w stopniu dokładności nie
gorszym niż ą 0,0005d. Współosiowość otworu kryzy d do jej średnicy zewnętrznej
powinna być równa lub mniejsza niż 0,2 mm.
Ad d) Prosty odcinek rurociągu po stronie odpływowej powinien mieć długość e" 7D i
być wyposażony w osłony termometrów użytkowego i kontrolnego. Średnica tego
odcinka na długości, co najmniej 2D od odbudowy kryzy nie może się różnić o więcej niż
3% od średniej średnicy D prostego odcinka rurociągu po stronie dopływowej. Odcinek
odpływowy po stronie przyłączonej do zespołu obudowy kryzy powinien być
zakończony kołnierzem, a po stronie wylotowej  kołnierzem lub końcówką do
przyspawania. Gniazda termometrów należy umiejscowić w odległości e" 5D i < 9D od
7
powierzchni kryzy. Gniazda te powinny posiadać gwint wewnętrzny, umożliwiający
wkręcenie osłon czujników temperatury bezpośrednio, albo przez zastosowanie
dodatkowych osłon termometrycznych.
IV. Zasada pomiaru strumienia objętości gazomierzami zwężkowymi
Wbudowana w gazociąg kryza wg rysunku 4.6 powoduje, że między jej stroną
dopływową oznaczoną indeksem 1 a stroną odpływową oznaczoną indeksem 2 w
przepływającym gazie powstaje różnica ciśnień statycznych "p. Na podstawie
zmierzonej wartości różnicy ciśnień można wyznaczyć strumień objętości
przepływającego gazu, wykorzystując informację dotyczące własności paliwa gazowego
oraz geometrii kryzy.
Rys.4.6. Przybliżone profile przepływu, ciśnienia i temperatury w układzie pomiarowym
kryzy z kołnierzowym odbiorem ciśnienia różnicowego
1  płaszczyzna odbioru ciśnienia po stronie dopływowej, 2  płaszczyzna odbioru
ciśnienia po stronie odpływowej, 3  płaszczyzna przekroju przewężonego (największej
szybkości), 4  płaszczyzna czujnika temperatury, 5  obszar separacji, 6  gniazdo
termometru, 7  otwory odbioru ciśnienia, 8  rozkład ciśnienia przy ściance, 9  rozkład
temperatur, "p  ciÅ›nienie różnicowe, "É  strata ciÅ›nienia, "T  różnica temperatur
8
 Zakładając, iż kryzy są geometrycznie podobne do kryz, dla których dokonano
badania i wzorcowania, a ich stosowanie odbywa się według odpowiednich norm,
strumień masy lub strumień objętości można obliczyć wg następujących wzorów:
C Ä„d2 Qm
Qm = µ1 2"pÁ1 ; Qv =
;
Á1
1 -²4 4
gdzie:
²  przewężenie (moduÅ‚ zwężki), ² = d/D,
d  średnica otworu kryzy,
D  średnica wewnętrzna rurociągu,
C  współczynnik przepływu,
µ  liczba ekspansji,
1
"p  ciśnienie różnicowe,
Á  gÄ™stość gazu w temperaturze i pod ciÅ›nieniem pomiaru.
1
Współczynnik przepływu C jest to współczynnik określony dla przepływu
płynu nieściśliwego, charakteryzujący zależność między rzeczywistym strumieniem
masy lub strumieniem objętości a teoretycznym strumieniem masy lub strumieniem
objętości, w danej zwężce pomiarowej. Na podstawie wzorcowania znormalizowanych
zwężek pomiarowych za pomocą płynów nieściśliwych (cieczy) stwierdzono, że
współczynnik przepływu C zależy jedynie od liczby Reynoldsa dla danej zwężki
pomiarowej w danej instalacji. Wartość współczynnika przepływu C jest taka sama dla
różnych instalacji, jeżeli instalacje te są sobie geometrycznie podobne i przepływy mają
identyczną liczbę Reynoldsa. Dla obudowy kryzy z przytarczowym odbiorem ciśnienia
różnicowego współczynnik przepływu C możemy obliczyć z następującej zależności:
0,7 0,3
ëÅ‚ öÅ‚ ëÅ‚ öÅ‚
106² 106
C = 0,5961 + 0,0261²2 - 0,216²8 + 0,000521ìÅ‚ ÷Å‚ + 0,0188 + 0,0063A ²3,5 ìÅ‚ ÷Å‚ ;
( )
ReD ReD
íÅ‚ Å‚Å‚ íÅ‚ Å‚Å‚
9
ëÅ‚ öÅ‚
1900²
gdzie: A = ;
ìÅ‚
ReD ÷Å‚
íÅ‚ Å‚Å‚
Liczba ekspansji µ jest współczynnikiem okreÅ›lajÄ…cym Å›ciÅ›liwość pÅ‚ynu. Na
1
podstawie wzorcowania znormalizowanych zwężek pomiarowych za pomocą płynu
ściśliwego (gazu) stwierdzono, iż współczynnik ten zależy zarówno od liczby Reynoldsa,
jak i wartości ciśnienia różnicowego oraz zmian wykładnika izentropy przepływającego
gazu.
LiczbÄ™ ekspansji µ dla przytarczowego i koÅ‚nierzowego odbioru ciÅ›nienia
1
różnicowego można określić za pomocą następującego wzoru empirycznego:
µ1 = 1 - 0,351 + 0,256²4 + 0,93²8 ïÅ‚1 - ;
( )îÅ‚ ëÅ‚ p2 öÅ‚Å‚Å‚
śł
ìÅ‚ ÷Å‚
p1 ûÅ‚
íÅ‚ Å‚Å‚
ðÅ‚
Strata ciÅ›nienia "É jest różnicÄ… ciÅ›nienia statycznego miÄ™dzy ciÅ›nieniem na
ściance rurociągu po stronie dopływowej, w miejscu gdzie można pominąć wpływ
ciśnienia spiętrzenia dochodzącego do kryzy (około odległości D przed kryzą), a
ciśnieniem mierzonym po stronie odpływowej, w miejscu gdzie odzyskanie ciśnienia
statycznego warunkowane ekspansją, traktować można jako odzyskane całkowicie
(okoÅ‚o 6D za kryzÄ…). StratÄ™ ciÅ›nienia "É wylicza siÄ™ za pomocÄ… nastÄ™pujÄ…cego równania:
1 - ²4 1 - C2 - C²2
( )
"É = "p;
1 - ²4 1 - C2 + C²2
( )
InnÄ… przybliżonÄ… wartoÅ›ciÄ… "É jest:
"É = 1 - ²1,9 "p
( )
10
V. Przebieg ćwiczenia
W chwili rozpoczęcia pomiaru odczytujemy:
- wskazania na wyświetlaczu manometru mierzącego wielkość ciśnienia przed zwężką
pomiarowÄ…,
- wskazania na wyświetlaczu elektronicznego przetwornika różnicy ciśnień,
- wskazania na wyświetlaczu przetwornika temperatury,
- wskazania barometru.
Metodyka szacowania strumienia objętości przepływającego gazu
1. Określić wartości poszczególnych parametrów powietrza odniesionych do
warunków pomiarowych:
p1Tn
gÄ™stość - Á1 = Án ;
pnT1K1
W zakresie ciśnień od 0,1 do 100 kPa i temperatury od 10 do 30oC względny
współczynnik ściśliwości dla powietrza przyjmuje wartości z przedziału od 1,00021 do
1,00093.
1,5
0,0849T1
lepkość - µ1 = µn + 0,12Å"10-9 p1 - pn ;
( )
T1 + 110
wykÅ‚adnik izentropy - º1 = º2 + îÅ‚0,0138 p1 - pn 0,276 T1 - Tn Å‚Å‚ Å"10-3 ;
( )- ( )ûÅ‚
ðÅ‚
gdzie ciśnienie p i p podaje się w [kPa], natomiast temperaturę w [K].
1 n
2. Obliczyć przewężenie zwężki pomiarowej (²):
d
² = ;
D
Sprawdzić, czy wartoÅ›ci D, d oraz ² mieszczÄ… siÄ™ w zakresach ustalonych w normie
międzynarodowej dla danego typu zwężki pomiarowej (patrz tabela poniżej).
Przytarczowy odbiór ciśnienia Kołnierzowy odbiór ciśnienia
12,5 d" d
50 d" D d" 1000
0,2 d" ² d" 0,75
D i d są wyrażone w milimetrach
11
4. Podstawowe równanie na obliczenie strumienia masy przepływającego gazu:
C Ä„
qm = µ1 d2 2"pÁ1 ;
1 - ²4 4
5. Założyć wartość liczby Reynoldsa  R = 106.
eD
6. Obliczyć tymczasową wartość współczynnika przepływu (C).
Dla przytarczowego odbioru ciśnienia różnicowego można skorzystać z równania:
0,7 0,3
ëÅ‚ öÅ‚ ëÅ‚ öÅ‚
106² 106
C = 0,5961 + 0,0261²2 - 0,216²8 + 0,000521ìÅ‚ ÷Å‚ + 0,0188 + 0,0063A ²3,5 ìÅ‚ ÷Å‚ ;
( )
ReD ReD
íÅ‚ Å‚Å‚ íÅ‚ Å‚Å‚
ëÅ‚ öÅ‚
1900²
A = ;
ìÅ‚
ReD ÷Å‚
íÅ‚ Å‚Å‚
8. Obliczyć liczbÄ™ ekspansji µ
1
µ1 = 1 - 0,351 + 0,256²4 + 0,93²8 ïÅ‚1 - ;
( )îÅ‚ ëÅ‚ p2 öÅ‚Å‚Å‚
śł
ìÅ‚ ÷Å‚
p1 ûÅ‚
íÅ‚ Å‚Å‚
ðÅ‚
9. Wykorzystując powyższe dane i tymczasową wartość C obliczyć przybliżoną wartość
strumienia objętości wg wzoru z pkt. 4.
10. Na podstawie przybliżonej wartości strumienia obliczyć liczbę Reynoldsa ze wzoru:
4qm
ReD =
;
Ä„µ1D
11. Obliczyć dokładną wartość C wykorzystując wartość R obliczoną w czynności wg
eD
poprzedniego punktu.
12. Obliczyć zrewidowaną wartość strumienia masy (wg wzoru z pkt. 4), który możemy
przeliczyć na strumień objętości wg poniższej zależności:
Qm
Qv =
;
Á1
12
Parametry konstrukcyjne gazomierza zwężkowego
Parametry konstrukcyjne gazomierza zwężkowego
Åšrednica nominalna gazomierza DN 50 D = 54,25 [mm]
Średnica zwężki pomiarowej d = 40,02 [mm]
Chropowatość równoważna powierzchni
wewnętrznej gazociągu k = 0,01 [mm]
Odbiór ciśnienia różnicowego przytarczowy
Własności fizykochemiczne powietrza
Masa molowa M = 28,9626 [kg/kmol]
GÄ™stość normalna rzeczywista Á = 1,292923 [kg/m3]
n
WykÅ‚adnik izentropy º = 1,42
n
Lepkość dynamiczna ź = 17,08 · 10-6 [Pa·s]
n
VI. Bibliografia
[1]. Praca zbiorowa   Pomiary cieplne , Warszawa 1993,
[2]. PN-93/M-53950/01   Pomiar strumienia masy i strumienia objętości płynów za
pomocą zwężek pomiarowych ,
[3]. ZN-G-4006  Pomiary Paliw Gazowych  Zwężkowe gazomierze kryzowe 
Wymagania, badania i instalowanie - Norma Zakładowa Polskiego Górnictwa
Naftowego i Gazownictwa
13
Karta pomiaru strumienia objętości gazu gazomierzami zwężkowymi
ImiÄ™ i nazwisko studenta: 1 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & .
2 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & .
3 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & & & .
4 & & & & & & & & & & & & .& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Rok studiów: & & & & & & & & & & & & & & & Grupa: & & & & & ..& & & & & & & & & & & & &
Data: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .. Godzina: & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Temperatura otoczenia: & & & & & & & & ... Ciśnienie otoczenia: ..& & & & & & & & & & & & & & ..
Rodzaj gazu przepływającego przez gazomierz: powietrze
Tab. Zestawienie wyników pomiaru
Pomiar, nr 1 2 3 4 5 6 7 8
Temperatura gazu
 t [oC]
Ciśnienie przed zwężką
 p [kPa]
Różnica ciśnienia przed i
za zwężką  "p [bar]
Strumień masy
przepływającego gazu
- Q [kg/s]
m
Strumień objętości
przepływającego gazu 
- Q [m3/s]
V
14