1
Szanowni Państwo!
Polska rozpoczęta negocjacje o przystąpienie do Unii Europejskiej. Z chwilą wejścia naszego
kraju do Wspólnot otworzą się dla nas ich rynki, uniwersytety, przedsiębiorstwa, urzędy. Polacy
staną się równoprawnymi obywatelami Unii Europejskiej, uczestniczącymi w swobodnym
przepływie kapitału, osób, towarów i usług.
Przygotowanie do akcesji to nie tylko zadanie Rządu, ale wyzwanie dla każdego z nas. Aby
temu sprostać, potrzebna jest świadomość, co tak naprawdę oznacza wejście Polski do struktur
Wspólnot.
Centrum Informacji Europejskiej Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej to rządowy
ośrodek gromadzący i przekazujący obywatelom w przystępny sposób wiedzę o integracji. Jego
zadaniem jest dostarczanie Państwu wiadomości o Unii Europejskiej, procesie negocjacji i
skutkach przyszłej akcesji. Chcemy dotrzeć do jak najszerszego kręgu odbiorców. W publikacjach
CI
znajdziecie Państwo podstawowe informacje dotyczące problematyki europejskiej.
Zapraszamy do odwiedzenia Centrum i korzystania z naszych materiałów.
Mamy nadzieję, że pomogą one lepiej poznać Unię Europejską i przygotować się do
funkcjonowania w jej strukturach.
Centrum Informacji Europejskiej
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
2
Polska otrzymuje wsparcie w ramach
I. POMOC ZAGRANICZNA
programów pomocy zagranicznej od
1989 roku.
Rozwój gospodarczy poszczególnych
krajów na świecie jest bardzo
zróżnicowany. Chociaż krajów Odpowiednie decyzje o udzieleniu
rozwiniętych i bogatych jest o wiele pomocy Polsce i innym krajom Europy
mniej niż państw rozwijających się, to Środkowej i Wschodniej zostały podjęte
60% całego światowego handlu skupia już w 1989 roku jako odpowiedz
na za-
CO TO JEST POMOC
ta pierwsza grupa. chodzące zmiany w naszym regionie.
ZAGRANICZNA?
Decyzję o wspieraniu reform w tych kra-
jach podjęto w trakcie spotkania 7
Aby pomóc w przeprowadzeniu
Pomoc zagraniczna to przekazanie
najbogatszych państw świata (szczyt G-
niezbędnych reform albo zapewnieniu
określonych zasobów (pieniędzy, wiedzy,
7 w 1989 roku). Jeszcze tego samego
stabilności politycznej i gospodarczej,
towaru, sprzętu wojskowego), które nie
roku do deklaracji tych najbardziej
rządy państw rozwiniętych przekazują
wynikają z działania rynku. Cechą
uprzemysłowionych państw przystąpiły
krajom biedniejszym dodatkowe środki
charakterystyczną takiej pomocy jest jej
finansowe - bezpośrednio (pomoc dwu- pozostałe kraje OECD - G-24.
przepływ międzynarodowy.
Koordynatorem pomocy została
stronna - zwana też bilateralną), albo za
pośrednictwem organizacji międzynaro- Komisja Europejska.
Pomoc dla naszego regionu udzielana
dowych (pomoc wielostronna - zwana
jest w ramach współpracy bilateralnej
też multilateralną). Pewna część pomocy
(np. na mocy porozumień rządowych
udzielana jest także przez zagraniczne
polsko-amerykańskich) lub poprzez
organizacje pozarządowe.
organizacje międzynarodowe (np.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy,
Przekazywanie środków pomocowych
ma sens wtedy, gdy mimo ich przekazy- Grupę Banku Światowego czy
wania dawca sam nie traci, a biorca po- Wspólnoty Europejskie).
trafi je efektywnie spożytkować i dzięki
nim pomnożyć swoje efekty.
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
3
Polska w ciągu dwóch pierwszych lat
wprowadzania reform utraciła swoich
głównych partnerów gospodarczych
związanych umowami wokół Rady
Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. W
tym krótkim okresie nasz kraj musiał
dostosować się szybko do zasad konku-
rencji na rynku światowym.
Udzielona pomoc - w większości w swej
strukturze wielostronna - w znacznej
mierze pozwoliła nam uporać się z tymi
problemami
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
4
KLASYFIKACJA POMOCY Dawcy pomocy dla krajów Europy Środkowej 19980-1996 (kredyty i granty)
ZAGRANICZNEJ
Stany
Według charakteru przekazania
Zjednoczone
pomocy:
13%
a) pomoc bezzwrotna (granty);
b) kredyty preferencyjne (polegają na
Inne
tym, że jeden z trzech warunków ich
8%
udzielenia jest korzystniejszy: stopa
Niemcy
Programy UE
procentowa, okres karencji lub okres
6%
30%
spłaty).
Japonia
3%
Według z
ródła pochodzenia:
a) pomoc dwustronna (rząd jednego
państwa udziela pomocy innemu
państwu);
b) pomoc wielostronna (udzielana przez
organizacje międzynarodowe, np.
Bank Światowy);
c) pomoc pozarządowa (udzielana przez
Międzynarodowe
organizacje pozarządowe podmiotom z
instytucje
innego kraju).
finansowe
40 %
y
ródło: Fundacja Badań i Edukacji nad Pomocą Zagraniczną (PECAT)
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
Dawcy pomocy bezzwrotnej (grantów) dla krajów Europy Środkowej 1990-1996
5
Według formy przekazania
pomocy:
Stany
a) pomoc finansowa (przekazanie
Niemcy
Zjednoczone
funduszy);
7%
23%
b) pomoc rzeczowa (przekazanie
Austria
towarów przemysłowych lub
6%
Inne kraje
rolnych);
członkowskie
c) pomoc techniczna (usługi
UE
doradczo-szkoleniowe; ich
6%
celem jest przekazanie
Inne
umiejętności).
4%
Według swobody
wykorzystania pomocy:
a) pomoc niewiązana (jej odbiorca
ma pełną swobodę co do
spożytkowania środków);
b) pomoc wiązana (dawca określa
zasady, na jakich będzie
Programy UE
realizowana pomoc, np. co do
54 %
celów przeznaczenia pomocy na
konkretną inwestycję i zakupienie
y
ródło: Fundacja Badań i Edukacji nad Pomocą Zagraniczną (PECAT)
odpowiedniego sprzętu w kraju
dawcy).
Ponad połowa całej bezzwrotnej pomocy dla naszego regionu pochodziła z Unii
Europejskiej. Natomiast ponad czterdzieści procent przekazano nam w ramach
pomocy dwustronnej.
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
6
Odbiorcy pomocy bezzwrotnej w Europie Środkowej 1990-1996
Inne kraje
Węgry
10%
11%
Estonia
6%
Litwa
6%
Rumunia
13%
Czechy
6%
Bułgaria
16%
Polska
32%
Polska jest obecnie największym odbiorcą bezzwrotnej pomocy. Największym
programem bezzwrotnej pomocy dla naszego regionu był i jest nadal PHARE.
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
7
II. PROGRAM PHARE bezpośrednio do krajów-beneficjentów i PROGRAM PHARE
zarządzana jest przez administrację Największy program pomocy
Rozpoczął swą działalność w 1990 roku. rządową. Pozostałą częścią (około 10% - bezzwrotnej dla krajów Europy
Początkowo pomoc skierowana była tyl- obecnie ten udział maleje) gospodaruje Środkowej. Do 1996 roku programem
objętych było 14 państw. Obecnie
ko dla Polski i Węgier (stąd powstał Komisja Europejska.
skrót programu: Poland Hungary Assi- program jest dawcą pomocy dla 10 kra-
jów kandydujących oraz 3 innych
stance to Restructuring their Econo- Programy te są przeznaczone dla
państw przechodzących reformy
mies). wszystkich krajów uczestniczących w
PHARE i dlatego nazywane są progra- gospodarcze w naszym regionie
Podstawę prawną programu stanowi de- mami wielonarodowymi (multibenefi- (Albania, Macedonia, Bośnia i
Hercegowina). Warunkiem
cyzja Rady Unii Europejskiej nr ciary). Wszystkie programy mają
otrzymywania pomocy jest realizacja
3906/89 (OJ L 375 z 23.12.1989), gdzie wydłużony czas realizacji w stosunku do
reform ekonomicznych i politycznych
określone są formy pomocy, jak i jej budżetu państwa i trwają nawet kilka lat.
umacniających gospodarkę
terytorialny zasięg. Póz
niej na skutek
wolnorynkową oraz demokratyczne
przemian w regionie Europy Środkowej
rządy prawa.
Unia Europejska postanowiła rozszerzyć
PHARE W POLSCE
zasięg programu o kolejne państwa.
A
ącznie z pomocy skorzystało 17
Od początku funkcjonowania programu
krajów (w tym b. NRD oraz
PHARE Polska jest jego największym
Czechosłowacja).
odbiorcą. W latach 1990 - 1999
otrzymaliśmy około 2 mld EUR (jest to
PHARE jest wydzieloną częścią budżetu
około 26 % całego budżetu PHARE na
UE, którą administruje Komisja
ten okres).
Europejska. Część pieniędzy jest
przekazywana w ramach programów
narodowych i trans-granicznych, na
mocy memorandów finansowych
(umowy międzyrządowe),
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
8
PODZIAA
PHARE
1. Programy narodowe
Procentowy udział poszczególnych państw w rozdziale środków PHARE
Czechy
Są negocjowane corocznie.
Albania B. Czechosłowacja 4%
6%
Poszczególne kraje w porozumieniu z
7%
Bośnia i Hercegowina 3%
Komisją Europejską przygotowują
Litwa 3%
projekty rozdysponowania funduszy. Tak
przygotowane projekty stanowią Bułgaria Słowacja 3%
A
otwa 3%
Krajowy Program Operacyjny, który jest
11%
Jugosławia 2%
podstawą umowy międzyrządowej
(memorandum finansowego) pomiędzy
Słowenia 2%
Estonia 2%
rządem danego kraju a Komisją
Europejską. Następnie programy są
wdrażane przez administrację kraju
Węgry
składającego projekty.
14%
2. Programy transgraniczne
Pojawiły się pierwszy raz w 1994 roku i
Polska
Rumunia
mają na celu wsparcie obszarów przy-
26%
14%
granicznych krajów ubiegających się o
członkostwo w Unii Europejskiej.
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
9
Program PHARE 1990-1999 z podziałem na sektory (w mln EUR) Są wdrażane przez administrację kraju -
Sektory 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 A
ącznie
biorcy pomocy, jednak według zasad
Administracja 9,0 7,5 11,2 27,0 20,5 2,0 0,0 20,68 12,0 52,9 162,78
podobnych do obowiązujących w UE
publiczna
(INTERREG II).
Rolnictwo 95,0 17,0 18,0 30,0 2,5 11,0 9,0 8,0 7,5 25,55 223,55
Edukacja, 2,7 14,5 46,0 45,49 36,0 34,0 32,64 20,0 34,3 12,1 277,73
szkolenia, badania
3. Programy wielonarodowe
Ochrona 21,0 36,33 21,0 0,0 12,0 17,0 3,0 0,0 12,2 26,2 148,73
środowiska,
Celem tych programów jest pogłębienie
bezpieczeństwo
nuklearne współpracy pomiędzy krajami, które
Sektor finansowy 2,0 16,0 4,7 21,0 23,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 5,0
pragną przystąpić do Unii Europejskiej.
Infrastruktura 5,0 10,0 26,88 64,0 90,36 85,12 130,7 83,0 96,15 136,2 727,41
Projekty wykorzystania środków są
Ochrona 0,0 0,0 0,0 5,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 5,0
przygotowywane wspólnie przez kraje
konsumenta
Restrukturyzacja 35,0 56,0 78,5 7,0 8,0 8,0 44,3 15,0 0,0 0,0 251,8 objęte PHARE i przez Komisję
przedsiębiorstw,
Europejską. Wiatach 1995-99 odsetek
sektor prywatny
pomocy kierowanej w ramach programów
Zatrudnienie, 0,0 20,0 9,2 0,0 9,0 0,0 0,0 0,0 30,0 33,0 101,2
wielonarodowych zaczął rosnąć,
rozwój systemu
socjalnego osiągając 10% całego budżetu PHARE (w
Ochrona zdrowia 0,0 20,0 9,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 20,0
latach 2000-2006 będzie on znacznie
Pozaostałe 0,0 3,0 4,0 27,0 0,0 0,0 10,0 1,5 3,0 16,2 64,7
niższy). Środkami zarządza bezpośrednio
A
ącznie 169,7 200,33 219,48 226,49 201,36 157,12 229,64 148,18 195,1 302,1 2049,6
Komisja Europejska.
5 5
y
ródło: Urząd Komitetu Integracji Europejskiej
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
10
nych celów. Zbiór takich projektów, w
MEMORANDA FINANSOWE MECHANIZM DZIAA
ANIA PHARE
postaci Krajowego Programu Operacyj-
nego, był podstawą umowy
Są to umowy dotyczące finansowania z Ponieważ budżet PHARE jest częścią
międzyrządowej (memorandum finanso-
programu PHARE. Podpisywane planowanego corocznie budżetu UE stąd
wego), która kończyła proces programo-
corocznie pomiędzy Komisją Europejską proces planowania programu powtarza
wania pomocy.
reprezentującą Wspólnoty Europejskie a się co roku. Uczestniczą w nim dwie
PHARE w czasie swej realizacji w
krajami partnerskimi, mają charakter strony: kraje objęte programem oraz
Polsce podlegał ciągłym przemianom.
umów międzyrządowych. Są ostatnią Komisja Europejska. Po zatwierdzeniu
Decydujący wpływ na tę ewolucję miało
formalnością przed przyznaniem budżetu Komisja ustala wysokość po-
tempo wprowadzania reform
środków z tego programu. mocy dla kraju. Następnie państwa
gospodarczych. Znaczące postępy
otrzymujące pomoc przygotowują plany
poczyniła również administracja w
Kraj starający się o wsparcie z wykorzystania środków pomoco-wych
zakresie lepszej adaptacji oferowanej
programu PHARE zobowiązuje się do w poszczególnych dziedzinach -tzw.
pomocy do bieżących potrzeb kraju.
realizacji określonych priorytetów program indykatywny.
związanych z rozdysponowaniem
środków. Do 1994 roku takie programy przygo-
towywano corocznie. Powodowało to
wiele utrudnień. Ze względu na per-
spektywę członkostwa w UE, jaka poja-
wiła się w 1993 roku (szczyt w Kope-
nhadze), postanowiono wydłużyć czas
trwania programów. W ten sposób po-
wstały Wieloletnie Programy Indyka-
tywne. Po zaprezentowaniu takiego pro-
gramu odpowiednie resorty państw
objętych wsparciem opracowywały kon-
kretne projekty finansowania wskaza-
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
11
WZMOCNIONA STRATEGIA Wspieranie reform związanych z celami
PHARE W POLSCE
PRZEDCZA
ONKOWSKA zawartymi w Partnerstwie dla
l NOWA ORIENTACJA PHARE członkostwa jest prowadzone w głównej
" 1989-1991
mierze z budżetu państwa. Pozostałą
Głównie pomoc doraz
na
część przekazuje UE. Aby taka pomoc
Rada Europejska na szczycie w (humanitarna).
była lepiej zarządzana unijne fundusze
Luksemburgu (grudzień 1997) podjęła
" 1991-1994
są od 1998 roku integralną częścią
decyzję o rozpoczęciu negocjacji z
Głównie pomoc doradcza i
polskiego systemu finansów
pięcioma krajami Europy Środkowej
szkoleniowa (know-how).
publicznych. Unijne środki gromadzone
(m.in. Polską) oraz Cyprem. W związku
są na specjalnym koncie w NBP i
z tak bliską perspektywą rozszerzenia
" 1994-1997
Unii zdecydowano się udzielić państ- zarządzane zgodnie z nową orientacją
Głównie wsparcie inwestycji.
PHARE przez Pełnomocnika ds.
wom stowarzyszonym praktycznej i
Obsługi Środków Finansowych
finansowej pomocy we wprowadzaniu
" 1998 do momentu
pochodzących z UE.
niezbędnych reform ukierunkowanych
wstąpienia do UE
na integrację z UE (wzmocniona strate-
- wsparcie działań w ramach
gia przedczłonkowska). Polski rząd opracował jednocześnie
rządowych strategii (Narodowy
strategiczny plan przystosowania się do
Program Przygotowania do
Założono, iż dla prawidłowego prze- wejścia w struktury Wspólnot
Członkostwa w Ul Wstępny Narodowy
(Narodowy Program Przygotowania do
biegu procesu rozszerzenia niezbędne
Plan Rozwoju).
Członkostwa w UE), który jest
jest stworzenie ram prawnych i
odpowiedzią na wyzwania jakie
organizacyjnych współpracy pomiędzy
postawiło przed nami Partnerstwo dla
Komisją Europejską a krajami
członkostwa. Środki z UE mają
stowarzyszonymi. Dlatego też
posłużyć realizacji zadań wymienionych
zastąpiono Wieloletni Program
w dokumencie.
Indykatywny programem Partnertwo dla
Członkostwa.
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
12
Postanowiono również, że jakakolwiek w Partnerstwie dla członkostwa i w
PARTNERSTWO DLA
pomoc, która płynie z Unii powinna być Narodowym Programie Przygotowania
CZA
ONKOSTWA
skoordynowana z innymi z
ródłami do Członkostwa w UE. Na jego
wsparcia (np. kredytami z instytucji podstawie są podejmowane decyzje o
Dokument przyjęty przez Komisję
międzynarodowych: Europejskiego wysokości przyznawania dalszej
Europejską 25 marca 1998 roku. Jego
Banku Inwestycyjnego czy z pomocy.
celem jest przedstawienie
Europejskiego Banku Odbudowy i
indywidualnego dla każdego z krajów
Rozwoju).
kandydujących programu działań w
ramach strategii przedczłonkowskiej.
Program ten określa również priorytety INNE PROGRAMY POMOCOWE
polityki gospodarczej w kontekście Aby udzielaną pomoc wykorzystać do Obok PHARE istnieją również inne pro-
integracji z Unią Europejską. Jego najważniejszych działań gramy pomocowe. Program TACIS
podstawowym instrumentem jest (pochłaniających największe środki) skierowany jest do państw wchodzących
Narodowy Program Przyjęcia Dorobku ustalono, że finansowane będą w pier- w skład byłego Związku Radzieckiego
Prawnego Wspólnot (w Polsce nosi on wszym rzędzie projekty duże. Sumy oraz do Mongolii. Beneficjentami
nazwę Narodowy Program które nie zostaną odpowiednio pomocy w ramach programu MEDA są
Przygotowania do Członkostwa w UE - zagospodarowane będą redukowane i państwa regionu Basenu Morza
NPPC). W dokumencie przyjęto również przesuwane do ogólnej puli pieniędzy Śródziemnego.
podstawowe zasady pomocy technicznej przeznaczonej na programy wielonaro-
i finansowej oraz sposoby jej dowe.
monitoringu. Dokument został zaktuali-
zowany w 1999 i 2000 roku. Pod koniec każdego roku Komisja
przedstawia Radzie Europejskiej raport
o realizacji celów określonych
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
13
Najważniejsze obszary wykorzystania środków z programu PHARE
NARODOWY PROGRAM
PRZYGOTOWANIA DO
CZA
ONKOSTWA W UNII
EUROPEJSKIEJ
Rozwój sektora
Infrastruktura
prywatnego Dokument ten wyznacza kierunek
29%
i wsparcie działań dostosowawczych Polski do
dla przedsiębiorstw członkostwa w UE oraz określa
16% harmonogram ich realizacji w latach
Opieka 1998 -2002.
zdrowotna
2% Projekt tego dokumentu został przyjęty
przez Komitet Integracji Europejskiej 29
Rozwój ochrony
kwietnia 1998 roku. W lipcu tego same-
socjalnej i zatrudnienia
go roku zaakceptowała go Rada
3%
Ministrów.
Reforma administracji
Oświata, szkolenia
W 1999 i 2000 roku wniesiono poprawki
publicznej i instytucji
i badania naukowe
i ponownie zatwierdzono.
państwowych
15%
6%
Ochrona
Rolnictwo
środowiska
14%
8%
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
14
III. PROGRAMY zakresie ochrony środowiska, rozwoju
WSPÓLNOTOWE kultury czy też edukacji. Ze środków
17 lipca 1995 roku Polska podpisała tych programów mogą korzystać rządy,
Protokół Dodatkowy do Układu organizacje pozarządowe oraz podmioty
Europejskiego. Dzięki niemu po prywatne. Programy są planowane przez
wniesieniu składki do budżetu Polska Komisję Europejską wspólnie z krajami
może uczestniczyć w niektórych członkowskimi.
programach wspólnotowych na
podobnych zasadach jak kraje
Zarządzają nimi odpowiednie Dyrekcje
członkowskie.
Generalne Komisji (DG), np. progra-
mem LIFE dotyczącym ochrony środo-
Jest to ważny etap na drodze do wiska zarządza DG Środowisko.
integracji Polski z Unią Europejską.
Uczestnictwo w tego typu programach
Programy wspólnotowe uważane są za
przybliża nam Polsce zasady
jedno z największych osiągnięć w dzie-
funkcjonowania w strukturach UE
dzinie integracji krajów
europejskiej. Pozwala również nawiązać
współtworzących Unię Europejską.
i pogłębić kontakty z krajami
członkowskimi.
Unijna pomoc przekazywana w ramach
programów wspólnotowych trafia do
Programy wspólnotowe powstają z
Polski niezależnie od programu
inicjatywy władz Unii Europejskiej.
PHARE. Obecnie Polska uczestniczy w
Przeznaczone są zazwyczaj dla państw
następujących programach wspólnoto-
członkowskich i służą wzmacnianiu ich
wych:
współpracy.
Tematyka programów jest bardzo
" SOKRATES - największy program
zróżnicowana. Wspierają działania w
edukacyjno-młodzieżowy dotyczący
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
15
doskonalenia procesu kształcenia i dnich przedsiębiorstw (MSP) oraz
jednocześnie największy program wzmocnieniu konkurencyjności MSP
wspólnotowy otwarty dla krajów Eu- poprzez nawiązywanie współpracy
ropy Środkowej. Kierowany jest do (targi i sieci informacyjne) i przepływ
młodzieży i dorosłych Polska uczest- innowacji. Z tego programu finan-
niczy w nim od marca 1998. sowana jest min. działalność centrów
Euro-Info. Polska uczestniczy w pro-
" LEONARDO DA VINCI - drugi co do
gramie od początku 1999 roku.
wielkości program edukacyjno-
młodzieżowy. Wspiera i uzupełnia
" V RAMOWY PROGRAM BADAC
,
działania służące poprawie jakości
ROZWOJU TECHNICZNEGO I
kształcenia i szkolenia oraz wprowa-
PREZENTACJI Wspólnoty
dzaniu innowacji dotyczących
Europejskiej -jego zadaniem jest
kształcenia i szkolenia zawodowego
wsparcie badań służących innowacji
Polska uczestniczy w nim od marca
oraz rozwojowi gospodarczo-
1998.
społecznemu. W jego ramach realizu-
" MA
ODZIEŻ 2000 - najmniejszy pro- je się również działalność informa-
gram edukacyjno-młodzieżowy. cyjną o osiągnięciach UE. Polska jest
Wspiera pozaedukacyjne inicjatywy członkiem programu od początku
młodzieżowe oraz współpracę 1999 roku.
młodzieży.
" SAVE II - Polska korzysta z tego pro-
gramu już drugi rok. Z jego budżetu
" III WIELOLETNI PROGRAM DLA
MAA
YCH I ŚREDNICH PRZED- mogą być finansowane działania w
SI
BIORSTW - służy poprawie oto- zakresie rozpowszechniania wiedzy
czenia administracyjnego i prawnego o energooszczędnych rozwiązaniach
dla funkcjonowania małych i śre- i pilotażowe projekty wprowadzające
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
16
w życie innowacyjne metody w tym Środkowej: Kultura 2000 (działania
zakresie. w zakresie kultury), ID
(poprawa
komunikacji między administarcja-
mi), Altener II (propagowanie odnaw-
" FISCALIS - Polska bierze udział w
ialnych z
ródeł energii), Carnot (przy-
programie na dość specyficznych
jazne środowisku wykorzystanie paliw
zasadach; nie płacimy obecnie jeszcze
stałych), Media plus (wsparcie
składki i możemy brać udział jedynie
w działaniach informacyjno-szkole- przemysłu audiowizualnego) oraz do
niowych (np. konferencje) w zakresie programów dotyczących zdrowia
(walka z rakiem, AIDS, uzależnie-
usprawnienia systemów podatków
niami i promocja zdrowia).
pośrednich na rynku wewnętrznym.
Polska złożyła w tym roku wniosek o
przystąpienie do tego programu; po W pierwszych tygodniach czerwca
jego zakceptowaniu będziemy jego 2000 roku Polska otrzymała oficjalne
pełnymi beneficjentami. potwierdzenie udziału w programie
Kultura 2000 (od początku roku 2001).
" CUSTOMS - jest poświęcony ujedno- Najprawdopodobniej projekty do
programu będzie można składać od
liceniu procedur i działań związanych
lata 2000 do póz
nej jesieni. Jeśli
z kontrolą celną. Podobnie jak w
chodzi o pozostałe nie ma jeszcze
FISCALIS Polska ma obecnie status
oficjalnej decyzji.
obserwatora, jednakże nie zamierza na
razie brać pełnego udziału w tym
programie.
Polska w 1999 i 2000 roku wyraziła
również chęć przystąpienia do innych
programów otwartych dla Europy
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
17
10 najbogatszych regionów UE
(wartości PKB na 1 mieszkańca  100=średnia UE)
192
173
171
169
167
160
156
149
140
137
10 najbiedniejszych regionów UE
(wartości PKB na 1 mieszkańca  100=średnia UE)
55 55
54 54
52
50
48
46
44
40
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
18
Polityka strukturalna ma pomóc
CELE POLITYKI IV. POLITYKA STRUKTURALNA
władzom centralnym i regionalnym
STRUKTURALNEJ UE (REGIONALNA) UE
słabiej rozwiniętych regionów w roz-
wiązaniu ich najważniejszych pro-
" CEL 1 - wsparcie regionów Celem polityki strukturalnej jest
blemów gospodarczych.
zwiększenie spójności ekonomicznej i
zapóz
nionych w rozwoju
społecznej w Unii Europejskiej. Poprzez
(podstawowym kryterium jest dochód
PKB na mieszkańca poniżej 75% śred- pomoc słabiej rozwiniętym regionom i Polityka strukturalna realizowana jest
sektorom gospodarek państw według trzech celów (patrz, margines).
niej UE), słabo zaludnionych oraz
 obszarów ultraperyferyjnych członkowskich dąży się do zmniejszenia Zgodnie z zasadą koncentracji niemal
(najbardziej oddalonych) różnic w poziomie rozwoju i w poziomie 70% wszystkich środków funduszy
życia pomiędzy regionami UE. Polityka strukturalnych przeznaczanych jest na
ta zgodnie z unijną zasadą subsy- działania w ramach celu l (cel 2 - 11%,
" CEL 2 - odbudowa terenów silnie
diarności jest jedynie uzupełnieniem cel 3 - 12%).
uzależnionych od upadających gałęzi
działań podejmowanych na poziomie lo-
gospodarki
kalnym, regionalnym lub krajowym.
FUNDUSZE STRUKTURALNE
Wspierane są te przedsięwzięcia, na
" CEL 3 - modernizacja rynku pracy
które brakuje odpowiednich środków.
poprzez szkolenia zawodowe, Fundusze Strukturalne są najważniej-
lokalne inicjatywy w zakresie szym instrumentem polityki struktural-
W skład Unii wchodzą regiony dobrze
zatrudnienia oraz poprawę dostępu nej Unii Europejskiej. Ich zadaniem jest
rozwinięte, takie jak południowa Anglia,
do miejsc pracy wspieranie restrukturyzacji i moderniza-
okolice Paryża czy Belgia oraz te,
cji gospodarek krajów UE. Fundusze te
których poziom rozwoju znacznie od-
kierowane są do tych sektorów gospo-
biega od  średniej europejskiej . Są nimi
darki i regionów, które bez pomocy fi-
Grecja, Irlandia, Hiszpania oraz  re-
nansowej nie są w stanie dorównać do
giony ultraperyferyjne (tereny bardzo
średniego poziomu ekonomicznego w
oddalone od UE, np. departamenty za-
UE.
morskie Francji - patrz wykres s. 16).
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
19
Fundusze Strukturalne pogrupowane są tyw rozwojowych (np. organizacji przy- ZASADY
wokół celów polityki strukturalnej i gotowujących szkolenia z zakresu
POLITYKI STRUKTURALNEJ:
działają według odrębnych zasad. Z ich przedsiębiorczości lub wspierających
budżetu ponad 90% przeznacza się na przepływ innowacji) oraz na wspieraniu
1. Zasada koncentracji:
finansowanie programów krajowych, a rozwoju małych i średnich przed-
środki płynące z Unii Europejskiej są
pozostałą część na inicjatywy siębiorstw (np. ułatwienie dostępu do
przeznaczone dla regionów, które
wspólnotowe. Budżet Funduszy na lata kredytów i ich gwarantowanie lub
znajdują się w najtrudniejszej
2000-2006 wynosi 253 mld EUR. współfinansowanie wybranych działań).
sytuacji ekonomicznej; do tej grupy
kwalifikują się regiony objęte pomocą
w ramach celów polityki
ZADANIA FUNDUSZY Europejski Fundusz Socjalny
strukturalnej.
STRUKTURALNYCH (ESF - European Social Fund)
2. Zasada partnerstwa:
Europejski Fundusz Rozwoju ESF powstał w 1960 roku. Jego
polega na współpracy Komisji
Regionalnego (ERDF - European zadaniem jest przeciwdziałanie
Europejskiej z odpowiednimi władzami
Regional Development Fund) bezrobociu. Pomoc dla określonych grup
krajowymi, regionalnymi i lokalnymi;
społecznych i regionów polega na
dzięki temu środki pomocowe
ERDF powstał w 1975 roku. Ma organizowaniu szkoleń zawodowych
kierowane są do obszarów, które
zmniejszać dysproporcje w rozwoju re- (np. podnoszących kwalifikacje
potrzebują największego wsparcia.
gionów znajdujących się w UE. Pomoc bezrobotnych oraz pracowników z gałęzi
dla regionów polega na inwestycjach zagrożonych bezrobociem, a także ludzi
(np. utrzymanie lub tworzenie stałych młodych, którzy nie mogą znalez
ć
miejsc pracy), rozwijaniu infrastruktury pracy) oraz na wspieraniu rozwoju
(np. budowa dróg, sieci telefonicznych), zatrudnienia (np. przez zachęcanie
wspieraniu lokalnych inicja- przedsiębiorstw do tworzenia miejsc
pracy).
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
20
Europejski Fundusz Orientacji Jednolity Instrument
3. Zasada programowania: i Gwarancji Rolnej (EACCF  Finansowania Rybołówstwa (FIFG
pomoc przeznaczona jest na program European Agriculture Guidance - Financial Instrument for
trwałego rozwiązywania problemów and Guarantee Fund) Fisheries Guidance)
danej gałęzi gospodarki lub danego
EAGGF powstał w 1964 roku. Jego
regionu. FIFG powstał w 1993 roku w famach re-
zadaniem jest wspieranie zmian w
formy funduszy strukturalnych. Finansu-
struktury rolnictwa oraz pomoc w
je inicjatywy służące restrukturyzacji ry-
4. Zasada współfinansowania:
rozwoju obszarów wiejskich. Sekcja
dofinansowanie z UE ma bołówstwa. Pomoc dla tego sektora po-
Orientacji Funduszu zajmuje się
uzupełniać fundusze z budżetu lega przede wszystkim na bezpośredniej
współfinansowaniem celów polityki
krajowego; nie powinno ich więc pomocy np. w modernizacji floty, roz-
strukturalnej w zakresie rolnictwa.
zastępować. woju gospodarstw rybnych, promocji
Pomoc polega na finansowym
produktów. Służy także ochronie
wspieraniu zmian związanych z reformą
określonych obszarów morskich.
rolnictwa i leśnictwa (np. wspomaganie
kapitałowe gospodarstw, pomoc
FUNDUSZ SPÓJNOŚCI
młodym rolnikom, popieranie
(COHESlON FUND)
wspólnego wykorzystywania maszyn,
Jest inaczej nazywany Funduszem
szkolenia zawodowe, udzielanie pomocy
Kohezji lub Europejskim Funduszem
gospodarstwom położonym w obszarach
Kohezji. To czasowe wsparcie
górskich, górzystych lub zacofanych)
finansowe dla krajów Unii Europejskiej,
oraz na umożliwianiu rozwoju regionów
których Produkt Krajowy Brutto na
wiejskich (np. przez pomoc w
mieszkańca nie przekracza 90% średniej
osiągnięciu odpowiedniego poziomu
dla wszystkich krajów członkowskich.
życia rolników, pobudzanie
Fundusz ten nie należy do grupy
świadomości społecznej na terenach
Funduszy Strukturalnych, ze względu na
wiejskich - szczególnie w zakresie
określony czas
ochrony środowiska).
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
21
FUNDUSZE WG CELÓW:
działania. Natomiast ze względu na cel i szkańca nie przekracza 90%. Oznacza
charakter Fundusz Spójności jest instru- to, że będzie nadal otwarty dla krajów,
CEL 1 - ERDF, ESF, FEOGA, FIFG
mentem polityki strukturalnej. które korzystały z niego dotychczas. Jest
CEL 2 - ERDF, ESF, FEOGA, FIFG
Realizacje Funduszu Spójności zaplano- to o tyle istotne, iż trzy z nich (Hi-
CEL 3 - ESF
wano wstępnie na lata 1993-99. Zgodnie szpania, Portugalia i Irlandia) znalazły
z propozycją Komisji Europejskiej się w tzw.  strefie EURO . Jednym z
(Agenda 2000) przedłużono jego działal- celów utworzenia Funduszu było
ność na najbliższe 7 lat (do 2006 roku). właśnie osiągnięcie kryteriów spójności
KRAJE OBJ
TE POMOC
Z
(konieczne do wprowadzenia euro).
FUNDUSZU SPÓJNOŚCI:
Budżet Funduszu Spójności na lata
2000-2006 wynosi 18 mld EUR (wg cen Pomoc w ramach Funduszu Spójności
z 1999 roku). Priorytetami Funduszu są będzie, więc, udzielana z dwoma za- " Hiszpania: 52-58% całości budżetu
poprawa stanu sieci komunikacyjnej i strzeżeniami: " Grecja: 16-20% całości budżetu
ochrona środowiska. Określone " Portugalia: 16-20% całości budżetu
programy z dziedziny transportu muszą 1. w 2003 roku przeprowadzona zosta- " Irlandia: 7-10% całości budżetu
być elementem transeuropejskiej sieci nie weryfikacja czy kraje nadal kwa-
transportowej (tzw. korytarze europej- lifikują się do pomocy (90% średnie-
skie), a z dziedziny ochrony środowiska go PKB na jednego mieszkańca w
muszą spełniać wymogi Wspólnej Poli- UE);
tyki Ochrony Środowiska.
2. pomoc dla krajów  strefy EURO
Zgodnie z decyzją Rady Europejskiej z będzie udzielana pod warunkiem wy-
1999 roku w Berlinie Funduszu pełniania jej wymogów (stabilność
Spójności został uznany za bardzo gospodarcza i wzrost gospodarczy).
ważny i przydatny instrument prowa-
dzonej polityki. Nadal jego odbiorcami
będą państwa, których PKB na mie-
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
22
INICJATYWY
INICJATYWY WSPÓLNOTOWE
WSPÓLNOTOWE
Są trzecim instrumentem polityki struk-
INTERREG
turalnej. Są kierowane do regionów w
- współpraca transgraniczna,
krajach członkowskich Unii Europej-
międzynarodowa i międzyregionalna
skiej. W latach 1994-1999 funkcjono-
(46,7% środków)
wało 13 różnych programów. Dotych-
czas na ich realizację przeznaczano 9%
EQUAL ogółu środków Funduszy Struktural-
- zwalczanie dyskryminacji i nych, czyli około 13, 5 mld ECU.
nierówności na rynku prac (27,3% Obecnie zarówno budżet jak i ilość pro-
środków)
gramów została znacznie ograniczona.
W latach 2000-2006 będą funkcjono-
LEADER + wały jedynie 4 programy, których łączny
- rozwój terenów wiejskich (19,3% budżet nie przekroczy 5 % budżetu
środków) Funduszy Strukturalnych. Niemal
połowa całości środków na inicjatywy
wspólnot przeznaczona jest na program
URBAN
- rewitalizacja miast (6,7% INTERREG.
środków)
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
23
Budżet polityki strukturalnej (w mln EUR)
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Fundusze 29430 28840 28250 27670 27080 27080 26660
strukturalne
Fundusz 2615 2615 2615 2615 2515 2515 2510
spójności
pomoc 3120 3120 3120 3120 3120 3120 3120
przedakcesyjna
pomoc dla 0 0 6450 9030 11610 14200 16780
nowych
członków
ogółem polityka 35165 34575 40435 42435 44325 46915 49175
strukturalna
cały budżet UE 91995 93385 100255 102035 103075 104995 107040
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
24
PERSPEKTYWA DLA POLSKI Gdyby Polska wstąpiła do UE już dziś
terytorium całego kraju klasyfikowałoby
Pomoc ze środków Funduszy Struktural- się do pomocy w ramach celu l (kryte-
rium - PKB na mieszkańca poniżej 75%
nych będzie dla nas dostępna dopiero po
średniego poziomu w UE). Biorąc pod
wstąpieniu do Unii Europejskiej. Jednak
z powodu dużych potrzeb i dystansu, ja- uwagę prognozy wzrostu PKB sytuacja
ta nie zmieni się do czasu naszego
ki dzieli nas od krajów członkowskich
Piętnastki, będziemy otrzymywali po- członkostwa w UE (przy uwzględnieniu,
że to nastąpi do 2006 roku).
moc przedakcesyjną, której wartość
będzie wyższa od dotychczasowej po-
mocy ponaddwukrotnie. Jej charakter
opisujemy w następnym rozdziale. Jedną
z cech tej pomocy będą zasady zbliżone
do tych jakie obowiązują przy realizacji
działań finansowanych przez Fundusze
Strukturalne i Fundusz Spójności. Ucząc
się unijnych procedur, będziemy mogli
uniknąć poważniejszych problemów
związanych z wchłonięciem środków
pomocowych, których wartość po
wstąpieniu do UE będzie stopniowo
wzrastać.
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
Wysokość pomocy dla Polski w latach 1990-2007 (w mln EUR)
25
Prognozy
8500
7090
5660
4290
2910
900 900 900
298
216 225
197 203 199
164 174 148
108
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 20031 2004 2005 2006 2007
1
Rok 2003 przyjęto jako pierwszy rok członkostwa w UE
y
ródło: opracowanie własne (dane 1990-98  UKIE, dane 1999- UKIE prognozy, dane 2000-2007  Komisja Europejska prognozy)
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
26
Od 2000 roku Polska będzie Biorąc pod uwagę wskaz
niki gospodar-
V. FUNDUSZE
otrzymywała pomoc finansową w cze i statystyczne naszego kraju Komi-
PRZEDAKCESYJNE
ramach trzech programów sja Europejska do poszczególnych pro-
przedakcesyjnych: gramów wstępnie zaproponowała
następujące roczne alokacje, czyli kwoty
Pomocą przedakcesyjną są objęte: Pol-
rezerwowane w budżecie UE na pomoc
" PHARE2
ska, Czechy, Węgry, Słowacja, Litwa,
dla Polski:
" ISPA (Instrument for Structural
A
otwa, Estonia, Słowenia, Rumunia i
Policies for Pre-accession -
Bułgaria. Kraje te przez ostatnie dziesięć
" PHARE 2 - ok. 398 min EUR
Przedakcesyjny Instrument
lat uczestniczyły w największym
" ISPA - ok. 312-385 min EUR
Strukturalny)
programie bezzwrotnej pomocy dla kra-
" SAPARD - 168,68 min EUR
" SAPARD (Support for Preaccession
jów Europy Środkowej - PHARE.
Measures for Agriculture and Rural
Funkcjonowanie wszystkich trzech
Development - Przedakcesyjny In- Razem - ok. 878,68 - 951,68 min EUR
programów zaplanowano na lata 2000-
strument Wsparcia dla Rol nictwa i W przypadku programów ISPA i PHA-
2006. Rocznie na realizację tej pomocy
Obszarów Wiejskich) RE 2 wysokość pomocy będzie uza-
Unia Europejska przeznacza 3 120 min
leżniana także od sumy na jaką zostaną
EUR.
zaopiniowane poszczególne projekty.
Udzielana nam pomoc będzie służyła
Dlatego może się ona wahać w po-
realizacji celów wskazanych w
Unia Europejska określa na podstawie
szczególnych latach. Kraj, który
dokumencie Komisji Europejskiej
wskaz
ników ekonomicznych oraz staty-
przystąpi do Unii Europejskiej, straci
 Partnerstwo dla Członkostwa .
stycznych (tj. obszar, gęstość zaludnie-
dostęp do funduszy przedakcesyjnych i
nia) wysokość pomocy przypadającej na
automatycznie zostanie objęty pomocą z
dany kraj. Istotną rolę przy jej określa-
Funduszy Strukturalnych.
niu mają postępy na drodze do członko-
stwa oraz stopień wykorzystania środ-
ków pomocowych.
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
27
Podział pomocy przedakcesyjnej na programy
(w mln EUR rocznie)
Fundusze Przedakcesyjne a
1 040
polityka strukturalna
Specyfiką wszystkich programów
(funduszy) przedakcesyjnych jest ich
podobieństwo do unijnych funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności.
Realizując projekty z programów ISPA,
SAPARD i części PHARE 2 będziemy
mogli powoli uczyć się zasad korzystania z
pomocy w ramach polityki strukturalnej
UE. Działania podejmowane z programu
1 560 520
SAPARD będą przypominały działania
finansowane z Europejskiego Funduszu
Orientacji i Gwarancji Rolnej (FEOGA) i
Instrumentu Wspierania Rybołówstwa
(FIFG). Program ISPA został stworzony
PHARE
na wzór funkcjonującego w U E Funduszu
Spójności. Program PHARE natomiast
SAPARD
pomoże w finansowaniu działań
ISPA
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
28
jakie w UE są finansowane w
Europejski Fundusz Rozwoju
ramach celu 1 polityki strukturalnej.
Regionalnego
[W Unii Europejskiej są wspierane
ERDF
przez Europejski Fundusz Rozwoju
PHARE II
Regionalnego (ERDF) i Europejski
Fundusz Socjalny (ESF)].
Europejski Fundusz
Socjalny
ESF
Europejski Fundusz
Orientacji i Gwarancji Rolnej
FEOGA
SAPARD
Instrument Wspierania
Rybołówstwa
FIFG
Fundusz Spójności ISPA
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
29
PROGRAM PHARE II Rozwój instytucjonalny
Aby stać się członkiem UE Polska musi
Programowanie PHARE będzie oparte
stworzyć podobne do unijnych struktury
(podobnie jak w latach 1998 i 1999) na
dokumentach: Partnerstwo dla Członko- administracji, strategie rozwoju po-
PHARE II
stwa oraz Narodowy Program Przygoto- szczególnych sektorów gospodarki i
wania do Członkostwa. Są one na regionów kraju. Te cele muszą być
Zgodnie z decyzją UE program PHARE
bieżąco aktualizowane. Komisja realizowane przez zespoły specjalistów,
będzie nadal funkcjonował i udzielał
Europejska będzie przeznaczać więcej którzy są niezbędni do wprowadzenia
pomocy krajom kandydującym z Europy
unijnego prawa w życie.
środków na programy narodowe niż
Środkowej. Jednak ze względu na
wielonarodowe.
wprowadzenie nowych instrumentów
W konkretnych projektach środki z
pomocy (SAPARD i ISPA), nie będzie
Przy określaniu sum z jakich będą programu PHARE będą przeznaczone
dotyczył działań przez nie finansowa-
mogły skorzystać poszczególne kraje na wsparcie procesów dostosowawczych
nych.
obowiązują kryteria zbliżone do przyję- polskiego prawa do unijnego oraz
tych dla celu l polityki strukturalnej. przygotowanie do realizacji unijnych
Wyjątkiem jest PHARE/Rozwój
polityk.
Jednak decydujące znaczenie odgrywa
Regionalny, komponent programu
liczba ludności danego kraju. Im więcej
opracowywany przez szczebel
mieszkańców tym więcej środków z Tworzone będą specjalne instytucje,
samorządu regionalnego.
programu. Zgodnie z decyzją Komisji które będą odpowiadać za współpracę z
Utrzymany będzie podział: 30% na
Europejskiej Program PHARE Cross unijnymi instytucjami w zakresie
wsparcie rozwoju instytucjonalnego
Border Cooperation (PHARE CBC) realizacji np. polityki regionalnej czy
oraz 70% na wsparcie inwestycyjne.
będzie nadal funkcjonował i stopniowo kulturalnej.
stanie się częścią polityki rozwoju re-
gionalnego. Wsparcie w ramach tej części PHARE
będą mogły być też kierowane na
działania zmierzające do spełnienia
przez Polskę
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
30
kryteriów politycznych (stabilizacja Drugim kierunkiem wsparcia będzie
instytucji demokratycznych, inwestowanie w projekty, które pomogą
przestrzeganie praw człowieka i zasad osiągać Polsce coraz wyższy poziom
państwa prawa oraz uznanie praw rozwoju i wyrównać istniejące
człowieka). pomiędzy regionami różnice
(PHARE/Rozwój regionalny). Pomoc
Jedna trzecia pieniędzy z puli PHARE taka będzie w głównej mierze
będzie Polsce przekazana głównie w po- planowana na poziomie regionalnym.
staci finansowania współpracy
pomiędzy instytucjami z Polski oraz ich Ze względu na ograniczoną ilość środ-
odpowiednikami w krajach ków pomoc trafi tylko do uzgodnionych
członkowskich UE (projekty z Komisja Europejską regionów. Z
twinningowe). budżetu programu PHARE na rok 2000
realizowane będą projekty w
Wsparcie inwestycyjne województwach: warmińsko-mazur-
skim, podlaskim, lubelskim, podkarpac-
Pomoc inwestycyjna, która pochłonie kim, śląskim. Najprawdopodobniej w
70% całego budżetu PHARE kierowana roku 2001 pomocą będą objęte te same
będzie na dwa cele. Pierwszy z nich województwa co w 2000 i dodatkowo
służy inwestowaniu we wdrażanie unij- planuje się dołączenie trzech kolejnych:
nego prawa. W jego ramach będą reali- świętokrzyskiego, kujawsko-pomor-
zowane takie projekty, które zakładają skiego i łódzkiego.
wprowadzanie w życie unijnych norm i Wsparcie zostanie przeznaczone na
standardów. Zostaną również wzmoc- działalność sektora produkcyjnego
nione instytucje, które posłużą do ich (zróżnicowanie działalności
egzekwowania (np. bezpieczeństwo i gospodarczej, rozwój sektora
higiena pracy, sprawiedliwość, kontrola prywatnego, modernizacja
granic i kontrola weterynaryjna).
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
31
przemysłu) oraz poprawę infrastruktury nerstwo dla Członkostwa i Narodowy
związanej z prowadzeniem działalności Program Przygotowania do
gospodarczej (inwestycje w ochronę Członkostwa w Unii Europejskiej. Ze PRIORYTETY PROGRAMU ISPA
środowiska, transport, przedsięwzięcia względu na charakter realizowanych
polepszające dostęp do miejsc, w przedsięwzięć z dziedziny transportu ochrona środowiska :
których rozwija się przemysł i handel). inicjatywę składania propozycji zwalczanie problemów
finansowania z programu ISPA posiada spowodowanych zanieczy-
głównie Dyrekcja Generalna Dróg szczeniem wód i powietrza
Publicznych i inne rządowe agendy pomoc w zakresie utylizacji
PROGRAM ISPA
zajmujące się transportem. odpadów
wsparcie wdrażania acquis
Program ten ma na celu ujednolicenie
poziomu rozwoju infrastruktury tech- W dziedzinie ochrony środowiska pro- communautaire w zakresie
jekty będą głównie składane przez sa- ochrony środowiska
nicznej w państwach ubiegających się o
morządy lub związki samorządowe, one
członkostwo w UE w zakresie transportu
również będą ich beneficjentami. transport:
i ochrony środowiska. Ma spełniać
rozwój infrastruktury
podobną rolę jak Fundusz Spójności w
transportowej,
Unii Europejskiej i będzie funkcjonował
połączenie systemów ko-
na zbliżonych zasadach.
munikacyjnych z infrastrukturą
krajów członkowskich U E
Realizacja programu ISPA ma się
budowa transeuropejskiej sieci
rozpocząć w roku 2000 i potrwać 7 lat.
transportowej
UE ma przeznaczyć na ten cel 7 mld
euro - około l mld euro rocznie (udział
Polski będzie się wahał na poziomie
312-385 min euro). W szczególności
program służy realizacji celów wy-
szczególnionych w dokumentach Part-
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
32
PROGRAM SAPARD o przyjęty przez Radę Ministrów w
KIERUNKI DZIAA
ANIA W
dniu 6 lipca 1999 roku dokument Spójna
RAMACH SAPARD
Polityka Rozwoju Strukturalnego i Ob-
Program ten ma za zadanie wesprzeć
modernizację rolnictwa i rozwój ob- szarów Wiejskich oraz po konsultacjach
1. Inwestycje w gospodarstwach
szarów wiejskich w krajach kandydenc- regionalnych w Polsce wstępnie wy-
rolnych (15% całości środków):
kich z Europy Środkowej. Będzie finan- odrębniono główne kierunki działania.
sowany przez Europejski Fundusz
" podniesienie jakości produkcji mleka
Orientacji i Gwarancji Rolnej'. Działania Program ma się rozpocząć w 2000 roku i
do standardów UE
w ramach tego programu muszą być potrwać 7 lat. Będzie funkcjonował jak
" modernizacja gospodarstw
zgodne z Narodowym Programem  otwarty fundusz". Co oznacza, że pro-
specjalizujących się w produkcji
Przygotowania do Członkostwa w Unii jekty będzie można składać przez cały
zwierząt rzez
nych
Europejskiej, oraz z podstawowymi czas, aż do wyczerpania środków. Środ-
" dostosowanie gospodarstw rolnych do
zasadami polityk UE. ki na dany projekt zostaną przyznane na
standardów w zakresie ochrony
podstawie przedstawionych faktur do-
środowiska
Na realizację programu w 10 kandy- piero po zrealizowaniu inwestycji lub
dujących krajach Unia Europejska prze- zakupu.
2. Rozwój i poprawa
znaczać będzie 520 min EUR rocznie (z
tury wiejskiej (45% całości
Program SAPARD będzie w całości
tego dla Polski 168,68 min EUR).
środków):
przygotowany i zarządzany przez polską
administrację. Dlatego przed
Z zaproponowanych przez UE działań,
" sieci wodociągowe
rozpoczęciem jego realizacji konieczne
które mogą być finansowane z programu
" uzdatnianie wody (podniesienie jakości
było przygotowanie bardzo
SAPARD, każdy z krajów powinien
do norm istniejących w
szczegółowego programu operacyjnego
wybrać swoje priorytety. W oparciu
przetwórstwie)
" kanalizacja i oczyszczalnie ścieków
1
Jeden z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej; jego zadaniem jest wspieranie
zmian w strukturze rolnictwa oraz pomoc w rozwoju obszarów wiejskich.
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
33
określa on rodzaj inwestycji i zakupów, " gospodarka odpadami stałymi
które mogą być wsparte z progremu, Jednostką odpowiedzialną za koordy- " z
ródła energii
wysokość wsparcia obowiązkowego nację prac nad przygotowaniem progra- " drogi lokalne
wkładu własnego, jak również zawiera mu jest Departament Pomocy Przedak- " infrastruktura telekomunikacyjna
dokładny opis systemu wdrożeniowego i cesyjnej i Funduszy Strukturalnych Mi-
kontroli, wraz z kryteriami, jakie będą nisterstwa Rolnictwa i do obsługi zosta- 3. Zróżnicowanie działalności
obowiązywały przy akceptacji pro- nie powołana agencja wdrożeniowa. We
gospodarczej, które zapewni
jektów. wstępnej propozycji programu operacyj- mieszkańcom alternatywne
nego wyznaczono do tego Agencję Mo- z
ródła dochodu (5% całości
Program operacyjny został przygotowa- dernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa.
środków):
ny w grudniu 1999 roku i po popraw-
kach w marcu 2000 trafił do Komisji " granty na inwestycje w zakresie
Europejskiej, która w ciągu 6 miesięcy działalności gospodarczej poza
ma go zaakceptować. Po jej aprobacie tradycyjnym rolnictwem
SAPARD zacznie być realizowany w " granty na małą infrastrukturę
Polsce. turystyczną
" wspieranie działań promocyjnych i
marketingowych w zakresie
działalności gospodarczej poza
tradycyjnym rolnictwem
(beneficjentami będą mogły zostać
organizacje pozarządowe oraz
samorządy
" projekty pilotażowe w zakresie
zalesiania i ochrony środowiska w
rolnictwie
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
34
Jednostka Finansująco-
4. Poprawa przetwórstwa i VI. ADRESY JEDNOSTEK
marketingu produktów rolnych i WDRAŻAJ
CYCH Kontraktująca
Program PHARE/Budowa Instytucji
rybnych (35% całości środków): PROGRAMY UNII
(Institution Building)
EUROPEJSKIEJ W
Ul. Nowy Świat 6/12
" poprawa jakości produktów POLSCE
tel. [phone]
(mlecznych, mięsnych, rybnych,
faks 022/661 76 13
owocowych i warzywnych)
www.cofund.org.pl
" dostosowanie zakładów przetwórczych
Agencja Restrukturyzacji i
(mleka, mięsa, ryb, owoców i warzyw)
Modernizacji Rolnictwa oraz sieć 16
" zwiększenie efektywności regionalnych agencji wdrożeniowych
funkcjonowania grup producentów i Program SAPARD
ich związków (sektor mleka, mięsa, AL Jana Pawła II 70 Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
ryb, fwoców i warzyw) 00-175 Warszawa tel. [phone] Program SOKRATES
faks 022/860 28 98 AL Szucha 25
00-918 Warszawa
Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr, tel.[phone]
Fundusz Współpracy faks 022/629 24 83
Program LEONARDO DA VINCI www.men.waw.pl
02-008 Warszawa
ul. Koszykowa 79 Program Młodzież
tel. [phone] tel. [phone]
http://www.europa.eu.int/en/comm/dg22 faks 022/622 37 08
/leonardo.html e-mail: [e-mail]
http://www.youth.org.p
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
35
Program TEMPUS Ministerstwo Kultury i Sztuki
tel.[phone] Departament Współpracy z Zagranicą
faks 022/629 24 83 w i Polonią
w w.men. waw.pl Program Kultura 2000 (od 2001 roku)
Ul. Krakowskie Przedmieście 15/17
00-071 Warszawa
tel. [phone]
faks 022/826 19 22
Fundusz Współpracy
http://www.mkis.gov.pl
Program PHARE/Integracja Europejska
Ul. Nowy Świat 6/12
Ministerstwo Transportu
tel. [phone]
Projekty inwestycyjne w zakresie trans-
faks 022/661 76 13 www.cofund.org.pl
portu w ramach PHARE '97, PHARE
'98, oraz PHARE '99, program ISPA.
Ul. Chałubińskiego 4/6 00-928
Warszawa tel. [phone]
Instytut Podstawowych Problemów
faks 022/624 44 59
Techniki Polskiej Akademii Nauk
http://www.mtigm.gov.pl
V Program Ramowy Badań, Rozwoju
Technicznego i Prezentacji Unii Euro-
pejskiej
Polska Fundacja Promocji i Rozwoju
Ul. Świętokrzyska 21
Małych i Średnich Przedsiębiorstw
00-049 Warszawa
Program PHARE/Inicjatywa, PHARE/
tel. [phone]
Inicjatywa II, PHARE/Rozwój
fax [phone]
Regionalny i inne programy dotyczące
http://www.JDDt. gov.pl/oti
małych i średnich przedsiębiorstw,
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
36
INTERNETOWA LISTA wszystkie programy inicjowane przez Narodowy Fundusz Ochrony
WYSYA
KOWA Ministerstwo Gospodarki, III Wieloletni Środowiska i Gospodarki Wodnej
Program dla MSP Projekty inwestycyjne dotyczące
Zainteresowanym tematyką funduszy Al. Jerozolimskie 125/127 infrastruktury ochrony środowiska
UE Centrum Informacji Europejskiej 02-017 Warszawa PHARE '97, PHARE '98, PHARE '99,
UKIE przesyła regularnie informacje tel. [phone] program ISPA.
pocztą elektroniczną. Wystarczy się faks 022/699 70 46 Ul. Konstruktorska 3a
zarejestrować pisząc do nas list www.msp.org.pl 02-673 Warszawa
internetowy (e-mail) na adres: tel. [phone]
fundusze@mail. cie.gov.pl faks 022/849 20 98
www.nfosigw.gov.pl
Korzystanie z tego serwisu jest
Przedstawicielstwo Komisji Europej-
bezpłatne.
skiej w Polsce
Program PHARE/ACCESS (organizacje Władza Wdrażająca Program
pozarządowe) Smali Project Facility Współpracy Przygranicznej
Program Współpracy Przygranicznej
(fundusz małych projektów)
Al. Ujazdowskie 14 PHARE/CBC i PHARE/CBCII
00-478 Warszawa Ul. Krucza 36/Wspólna 6
tel. [phone], 00-175 Warszawa
tel.: [phone] (11)
625 07 70; Fax [phone]
Faks.: (0-22) 695 99 12 (13)
http://www.wwpwp.it.pl
e-mail: [e-mail]
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
37
Spis treści:
I. Pomoc zagraniczna ...............2 V. Fundusze
przedakcesyjne ................... 26
II. Program PHARE ....................7
Program PHARE II................ 29
PHARE w Polsce.....................7
Program ISPA....................... 31
Mechanizm działania
Program SAPARD ................ 32
PHARE ..................................10
Wzmocniona strategia VI. Adresy jednostek
przedczłonkowska i Nowa wdrażających programy Unii
Orientacja PHARE.................11 Europejskiej w Polsce ........ 34
Inne programy pomocowe.....12
III. Programy wspólnotowe ......14
IV. Polityka strukturalna
(regionalna) UE ....................18
Fundusze Strukturalne ..........18
Zadania Funduszy
Strukturalnych........................19
Fundusz Spójności ................20
Inicjatywy Wspólnotowe ........22
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.
38
Przydatne adresy i telefony:
Centrum Informacji Europejskiej UKIE
ul. Krucza 38/42, 00-512 Warszawa
tel. [phone]
fax. [phone]
http://www.cie.gov.pl; www.ukie.gov.pl
e-mail: [e-mail]
Centrum Korespondencyjne Euro-Info
ul. Nowy Świat 6/12, 00-400 Warszawa
tel. [phone]
fax. [phone]
Rzecznik Prasowy UKIE
tel. [phone]
fax. [phone]
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
Aleje Ujazdowskie 14
00-478 Warszawa
tel. [phone]
fax. [phone]
Unia Europejska. Informator o programach pomocowych.