Andrzej Pawluczuk
(Gaweł)
Naprawa płyt głównych
komputerów PC
Białystok, czerwiec 2005
ostatnich czasach coraz częściej zdarza mi się naprawiać pewnego
rodzaju uszkodzenia płyt głównych stacjonarnych komputerów PC. W
W
sumie uszkodzenie nie jest skomplikowane (widać gołym okiem co jest do
wymiany) i naprawa jest prosta, nie wymagająca specjalistycznego osprzętu.
Popatrzmy na uszkodzoną płytę główną (fotografia 1).
Fot. 1. Nieuzbrojonym okiem widać co jest do wymiany
Często występującym uszkodzeniem są spuchnięte kondensatory
elektrolityczne. A
atwo to poznać po wybrzuszeniach w górnej części kondensatora
(jak widać na fotografii 2). Czasem nawet dochodzi do wycieku elektrolitu z
kondensatora (fotografia 3). Normalnie kondensator elektrolityczny powinien mieć
płaskie denko aluminiowej obudowy.
Przyjazny Portal  Elektroniki dla wszystkich
Andrzej Pawluczuk  Naprawa płyt głównych komputera PC -2/9-
Fot. 2. Spuchnięte kondensatory
Typowym objawem zachowania się komputera z tak uszkodzoną płytą główną
jest trudność ze startem komputera. Często zdarza się, że komputery pracują bez
wyłączenia przez długi okres czasu. Do pewnego stopnia nawet spuchnięte
kondensatory nie przeszkadzają. Po wyłączeniu komputera z prądu ponowne jego
włączenie sprawia już problemy. Powodem tego zjawiska są właśnie te
kondensatory. Spełniają one w układzie rolę magazynu energii. Gwałtownie
zwiększone zapotrzebowania na prąd (a tak się dzieje w fazie rozruchowej) są
pokrywane zapasem zgromadzonym w kondensatorach. Co oznacza spuchnięty
kondensator? Taki kondensator oznacza, że magazyn ma popsute regały i na jego
półkach mieści się znacznie mniej towaru aż dojdzie w skrajnym przypadku do
sytuacji, że magazynu już nie ma. Braki zaopatrzeniowe są silnie odczuwane przez
społeczeństwo tranzystorowe wewnątrz procesora i może dojść do strajków i
odmowy pracy (przez tranzystory). Naprawa w gruncie rzeczy sprowadza się do
odbudowy zrujnowanych lub nieistniejących magazynów.
Przyjazny Portal  Elektroniki dla wszystkich
Andrzej Pawluczuk  Naprawa płyt głównych komputera PC -3/9-
Fot. 3. Wyciek elektrolitu z kondensatora
W pierwszej kolejności należy usunąć uszkodzone elementy. Należy to zrobić
w sposób siłowy i brutalny (fotografia 4). Ale zanim to zrobimy warto za pomocą
szczypiec zgnieść górną część kondensatora (to rozszczelni jego obudowę). Często
będzie można usłyszeć takie ciche psss. Ciśnienie wewnątrz kondensatora (w końcu
coś je rozpiera od wewnątrz a z pewnością nie jest to duma) może spowodować przy
wyrywaniu kondensatora, że trochę elektrolitu wycieknie na płytę. Czasem zdarza
się, że już wcześniej wyciekł (często już wysechł). W takim przypadku płytę należy
oczyścić, bo elektrolit chemicznie nie jest obojętny dla ścieżek.
Przyjazny Portal  Elektroniki dla wszystkich
Andrzej Pawluczuk  Naprawa płyt głównych komputera PC -4/9-
Fot. 4. Stare kondensatory usuwamy siłą
Bez zbędnych ceregieli usuwamy kondensatory elektrolityczne. Krajobraz po
bitwie wygląda jak na fotografii 5 oraz na fotografii 6. Ponieważ płyty główne są
produkowane jako wielowarstwowe, praktycznie nie da się go wylutować wcałości
(z resztą i tak kondensator nie nadaje się do użytku). Pojedyncze nóżki po
kondensatorze można wylutować zwykłą lutownicą. Jeżeli lutownica ma regulację
temperatury, to warto podkręcić potencjometr na  głośniej by łatwiej wylutować
nóżki. Kolejny krok, to należy odessać cynę z otworów, czyli użyć zestawu
lutownica plus odsysacz. Powstałe rozpryski cyny trzeba usunąć. Do tego najlepiej
nadają się własne paznokcie. Są na tyle twarde, że z łatwością oderwą z laminatu
małe kuleczki oraz inne  misterne koronki z cyny oraz na tyle miękkie, że nie
porysują lakieru na laminacie.
Przyjazny Portal  Elektroniki dla wszystkich
Andrzej Pawluczuk  Naprawa płyt głównych komputera PC -5/9-
Fot. 5. Wyrwane kondensatory
Fot. 6. Krajobraz po bitwie
Jak już otwory mają ładny prześwit, to można wlutować nowe kondensatory.
Tu należy zwrócić uwagę na jeden szczegół. Nowe kondensatory muszą być
odpowiedniego rodzaju. Nie wystarczy zastąpienie ich innymi o takiej samej
pojemności i napięciu pracy. W płytach głównych zastosowane są kondensatory do
pracy impulsowej (kondensatory o niskiej impedancji) i na takie mają być
wymienione. Można to poznać przykładowo po symbolu EXR  dla kondensatorów
produkowanych przez firmę HITANO (www.hitano.com.tw, obok pojemności jest
taki nadruk na obudowie) lub YXC  dla kondensatorów produkowanych przez firmę
Przyjazny Portal  Elektroniki dla wszystkich
Andrzej Pawluczuk  Naprawa płyt głównych komputera PC -6/9-
RUBYCON (www.rubycon.com). Trudno jest wymienić wszystkie możliwe
oznaczenia używane przez różnych producentów. W przypadku wątpliwości zawsze
pozostaje internet i sprawdzenie sposobu oznaczeń danego producenta. Drugi istotny
element to temperatura pracy. Nowy kondensator powinien być na 105 stopni C. Na
laminacie płyty głównej jest nadruk gdzie i w jaki sposób ma być zamontowany
kondensator. Elektroda ujemna jest oznaczona całkowicie zamalowanym na biało
obrysem kondensatora (czasami zdarza się pole zakratkowane). Lutowanie nowych
kondensatorów należy wykonać dobrze nagrzaną lutownicą i z należytą starannością.
Typowo końcówki są lutowane do ścieżek o dużej powierzchni (często te
powierzchnie są w warstwach wewnętrznych laminatu) a to sprzyja powstawaniu
zimnych lutów.
Z innych praktycznych uwag, to warto kondensatory wymieniać grupami o
identycznej pojemności (nie trzeba wtedy notować na kartce papieru gdzie był jaki
kondensator).
Fot. 7. Po wymianie kondensatorów
Po wymianie kondensatorów, płyta wygląda prawie jak nowa. Te  prawie
wynika z tego, że praktycznie każdy kondensator pochodzi z innej budy. Cóż, nikt
nie kupuje nowych kondensatorów w tysiącach sztuk a jedynie po kilka. Z każdej
naprawy pozostają pojedyncze sztuki, które też znajdują zastosowanie. Pozostało
Przyjazny Portal  Elektroniki dla wszystkich
Andrzej Pawluczuk  Naprawa płyt głównych komputera PC -7/9-
jeszcze badanie końcowe. Z  lekkim niepokojem włączamy komputer po reanimacji
do prądu. No i ... działa, pacjent żyje, i ma się dobrze. Oprócz kondensatorów nic
więcej mu nie dolegało.
Fot. 8. Pacjent po reanimacji ma się dobrze
Przyjazny Portal  Elektroniki dla wszystkich
Andrzej Pawluczuk  Naprawa płyt głównych komputera PC -8/9-
Spis ilustracji
Fot. 1. Nieuzbrojonym okiem widać co jest do wymiany 2
Fot. 2. Spuchnięte kondensatory 3
Fot. 3. Wyciek elektrolitu z kondensatora 4
Fot. 4. Stare kondensatory usuwamy siłą 5
Fot. 5. Wyrwane kondensatory 6
Fot. 6. Krajobraz po bitwie 6
Fot. 7. Po wymianie kondensatorów 7
Fot. 8. Pacjent po reanimacji ma się dobrze 8
Przyjazny Portal  Elektroniki dla wszystkich
Andrzej Pawluczuk  Naprawa płyt głównych komputera PC -9/9-