Program profilaktyczny świetlicy środowiskowej
działającej przy Parafii Rzymsko-Katolickiej
pw. Åšw. Brata Alberta w Jaworznie
Program ten jest rozszerzeniem naszego projektu Pt  To dzieci zaczynajÄ… nasze
życie od początku gdzie zaplanowaliśmy: pomoc w nauce, zabawę, imprezy śródroczne,
wycieczki, ukierunkowujÄ…c siÄ™ na pracÄ™ socjo-terapeutycznÄ… oraz pedagogicznÄ….
Świetlica środowiskowa przy Parafii Św. Brata Alberta jest niepubliczną placówką
opiekuńczo  wychowawczą dziennego wsparcia i swoją działalnością pomaga dzieciom,
młodzieży (tym samym rodzicom) przede wszystkim w pokonywaniu trudności szkolnych
i organizowaniu wolnego czasu oraz realizuje program psychoprofilaktyczny. Wychowanie
w świetlicy środowiskowej opiera się na zasadach etyki oraz norm chrześcijańskich oraz
uniwersalnych wartości, i ma na celu przygotowanie wychowanków i ich rodziców do
właściwego i pełnego udziału w życiu społecznym na miarę ich indywidualnych możliwości.
Zadania wychowawcze realizowane są w oparciu o rodzinę, opiekunów prawnych
wychowanków, szkołę, społeczność lokalną i parafialną. Jak wcześniej zaznaczyliśmy, ważnym
zadaniem naszej świetlicy, niemal priorytetem jest działalność profilaktyczna.
Dopełnieniem naszego projektu jest cykl spotkań dla dzieci i młodzieży, dotyczący
profilaktyki uzależnień z akcentem na odkrywanie własnej wartości i godności osoby ludzkiej.
Jak już wcześniej wspomniałem w projekcie, zadanie to jest kontynuacją rozpoczętej już kilka
lata temu pracy z podopiecznymi w naszej świetlicy. Program ten to działania psychoedukacyjne
podejmowane według określonego scenariusza, których celem jest zapobieganie zachowaniom
ryzykownym wychowanków i szkodom wynikającym z problemów w ich otoczeniu.
Pisząc Program profilaktyczny założyliśmy, że musi on przede wszystkim zapewniać
bezpieczeństwo uczestnikom i nie powodować szkód. W szczególności powinny być przestrzegane
następujące standardy etyczne i zawodowe:
1) respektowanie podmiotowości uczestników programu, poprzez pozyskiwanie ich zgody na
udział w zajęciach,
2) poszanowanie ich godności i indywidualności,
3) ochrona prywatności i zapewnienie dyskrecji,
4) uwzględnianie wieku i poziomu rozwoju uczestników,
5) uwzględnianie ich systemu wartości i stopnia wrażliwości,
6) niestosowanie technik, które naruszają mechanizmy obronne osobowości- terapeutycznych,
psychomanipulacyjnych.
Wiemy przecież jak ważny jest okres dzieciństwa i dojrzewania, który to charakteryzuje duża
dynamika zmian rozwojowych.
Profilaktyka ma przede wszystkim zapobiegać nieprawidłowościom w somatycznym
i psychoruchowym rozwoju dziecka. Nasilenie przejawów patologii społecznej wśród dzieci
i młodzieży powoduje wzrost oczekiwań w stosunku do szkoły, co do podejmowania coraz
trudniejszych działań zapobiegawczych. Współczesny młody człowiek jest bardzo obciążony
zarówno przeładowanymi treściami podręczników szkolnych, jak i dużą ilością informacji
teleinformatycznych oraz płynących z innych mediów. Jego problemy nie kończą się wszakże na
zdobywaniu wiedzy. Dotykają go bardzo często problemy rodzinne, czy konflikty
z rówieśnikami. Wysoki wzrost wymagań i częste sytuacje stresogenne powodują u młodego
człowieka narastanie napięcia emocjonalnego, leku, zachwianie poczucie bezpieczeństwa.
Uczucie zagubienia i utratę pewności siebie zwiększają podatność na zachowania ryzykowne.
Wycofanie, agresja, choroby  oto najczęstsze reakcje na stan obciążenia i frustracji. Wobec
takich problemów bardzo ważnym obszarem działania świetlicy, obok procesu dydaktycznego
staje się nie tylko wychowanie, ale również profilaktyka rozumiana jako postępowanie służące
ochronie przed zagrożeniami.
Nasze zajęcia profilaktyczne odbywać się będą średnio 1 raz w miesiącu, o wyznaczonej
porze, prowadzone przez samego Organizatora  Proboszcza ks. Mariusza Lizończyka, przez
Pedagoga prowadzącego mgr Martę Jędrocha lub wolontariuszkę mgr Katarzynę Lekstan 
Oligofrenopedagoga, w ramach zajęć edukacyjnych. Na każde zajęcia przewidziano ok. 60 -120
minut. Pedagog prowadzący zajęcia kontroluje czas, podaje zawsze krótko cel zajęć. Wspiera
dziecko i dodaje mu odwagi, nie pozwala na Å‚amanie kontraktu. Nagradza dzieci i chwali za to
co było dobrze. Niektóre tematy będą prowadzone przez zaproszonych gości (pedagog szkolny,
Dzielnicowy itp).
Program powstał z myślą o dzieciach przedszkolnych (wymóg czasów), Szkoły
Podstawowej, Gimnazjum oraz Szkół Ponadgimnazjalnych. Program został oparty na
dotychczasowym doświadczeniu zawodowym naszych pracowników a także samego
organizatora  Proboszcza ks. Mariusz Lizończyka  katechety Gimnazjum nr 11 w Jaworznie -
 Jako katecheta miałem okazję realizować przygotowane przez specjalistów programy
profilaktyczne oraz udało mi się wypracować własne metody oddziaływań. Uwzględniłem
również problemy występujące w środowisku oraz potrzeby dzieci uczęszczających na zajęcia
w świetlicy. Pisanie programu zacząłem od identyfikacji trudności: poprzez wyizolowanie,
nazwanie i ukazanie w szerszym kontekście teoretycznych objawów, które wyzwalają niepokój i
sugerują istotne trudności .
Obszarem identyfikacji trudności uzasadniającym podejmowanie działań
profilaktycznych, sÄ… czynniki ryzyka tkwiÄ…ce w otoczeniu dziecka.
Czynnikami sprzyjającymi podejmowaniu zachowań problemowych są:
- czynniki ryzyka zwiÄ…zane z jednostkÄ…
· nieadekwatna ekspresja gniewu
· nadmierna agresywność
· aprobata osób znaczÄ…cych dla zachowaÅ„ problemowych
· podatność na wpÅ‚ywy rówieÅ›nicze
· niska samoocena
- czynniki ryzyka zwiÄ…zane z rodzinÄ…
· brak dojrzaÅ‚ych wiÄ™zi w rodzinie
· niekonsekwentna lub nieskuteczna dyscyplina w rodzinie
· rodzicielskie wzorce zachowaÅ„ dysfunkcjonalnych
- czynniki ryzyka związane z grupa rówieśniczą
· postawy akceptujÄ…ce wobec zachowaÅ„ problemowych
· zorientowanie na rówieÅ›ników
· negatywna presja rówieÅ›nicza
- czynniki ryzyka związane ze szkołą
· brak wiÄ™zi nauczycieli z uczniami
· brak współpracy z rodzicami
· przerzucanie odpowiedzialnoÅ›ci na uczniów
- czynniki ryzyka związane z lokalną społecznością
· kryzys wartoÅ›ci w życiu spoÅ‚ecznym
· bezrobocie
· pasywność obywatelska
· brak wiÄ™zi miÄ™dzyludzkich
Ludzie podejmują zachowania problemowe głównie na skutek trzech zmiennych:
1. stresów  częste i silne stresy sprzyjają dysfunkcjonalności, zaś rzadkie i słabe obniżają
skłonność do zachowań dysfunkcjonalnych.
2. niedostatków w zakresie umiejętności  dysfunkcjonalność sprzyjają niedostatki w zakresie
umiejętności rozwiązywania problemów, porozumiewania się, adekwatnej samooceny oraz
rozumienia i interpretowania doświadczeń życiowych
3. sytuacyjnej presji rówieśniczej  dysfunkcjonalności sprzyja przejawiana w różnych
sytuacjach silna negatywna presja rówieśnicza
Działalność profilaktyczna w naszej świetlicy polega na:
- aktywizowaniu dzieci i młodzieży;
- dostarczaniu pozytywnych przeżyć i wzorców;
- wspieraniu rozwoju posiadanych przez dziecko zdolności i umiejętności;
- kształtowaniu pozytywnych kontaktów i relacji interpersonalnych z innymi ludz
mi;
- prowadzeniu wczesnej interwencji w przypadku dzieci i młodzieży z grup wysokiego ryzyka,
czyli tych, które pochodzą z rodzin patologicznych lub niewydolnych wychowawczo,
opuszczających zajęcia lekcyjne, odrzucanych, nieakceptowanych przez grupę rówieśniczą lub
zespół klasowy, agresywnych i stosujących przemoc wobec innych osób.
Ważne jest, aby w każdej świetlicy wprowadzone zostały takie elementy działań
profilaktycznych, które w danej sytuacji przyniosą najbardziej pożądane skutki.
Cele programu:
lð integracja grupy
lð uwrażliwienie zdolnoÅ›ci dostrzegania swoich uczuć, myÅ›li, obaw i potrzeb
lð pogÅ‚Ä™bianie odpowiedzialnoÅ›ci za siebie
lð umiejÄ™tność podejmowania decyzji
lð dostrzeganie i wyrażanie w sposób asertywny wÅ‚asnych uczuć i potrzeb
lð zyskanie poczucia wÅ‚asnej wartoÅ›ci
lð akceptacja innych poprzez odkrywanie podobieÅ„stw i różnic
lð dostarczenie podstawowych wiadomoÅ›ci o substancjach uzależniajÄ…cych oraz
zagrożeniach związanych z ich zażywaniem
lð wskazanie możliwoÅ›ci unikania zagrożeÅ„ i sposobów radzenia sobie z nimi
lð wprowadzenie norm sprzyjajÄ…cych zdrowemu stylowi życia
lð tworzenie atmosfery zaufania, wzorce rodziny  Moja rodzina  sukcesy i porażki
Spodziewane efekty po zrealizowaniu programu.
Za podstawę działań profilaktyczno-wychowawczych podejmowanych w świetlicy przyjęto
model form alternatywnych i promocji zdrowia oraz edukacji w zakresie umiejętności
życiowych. Oznacza to, że obok przekazywania wiedzy o środkach uzależniających i skutkach
ich oddziaływań bardzo ważną sprawą jest kształtowanie u dzieci prawidłowych postaw
życiowych i umiejętności społecznych, pomoc w budowaniu poczucia własnej wartości,
przekazywanie odpowiedniego systemu norm.
Tematyka spotkań profilaktycznych:
1. Myśli o Tobie. Wyrażamy uczucia, kształtujemy empatię.
2. Poczucie własnej wartości-adekwatna samoocena.
3. Tolerować - pobłażać czy rozumieć?
4. Mała-wielka złość - Jak z tym żyć?
5. Stres - definicja, objawy, uwarunkowania i typowe strategie
radzenia sobie z nim.
6. Jak porozumiewać się z dorosłymi - czy istnieje "konflikt
pokoleń"?
7. Wpływ telewizji i komputera na psychikę człowieka.
8. Alkohol droga donikÄ…d.
9. Przyczyny, mechanizmy i objawy uzależnienia od narkotycznych
środków odurzających.
10. Sztuka odmawiania w profilaktyce uzależnień.
1.Myśli o Tobie. Wyrażamy uczucia, kształtujemy empatię
CELE:
Uczestnicy:
- poznają upodobania, zainteresowania kolegów,
- znajdują podobieństwa i różnice,
- wykorzystują zdobytą wiedzę do zaspokajania potrzeb innych (ćwiczenie - rozdawanie
prezentów)
Wychowawca:
- wpisuje mocne strony poszczególnych uczniów w zarys kciuka,
- ma możliwość zebrania informacji do diagnozy wychowawczej
* jak zachowuje siÄ™ dziecko, gdy jest mu z
le,
* o czym marzy (niezaspokojone potrzeby),
* co może być tematem rozmowy (przydatne, gdy uczeń jest nieśmiały lub okazuje brak
zaufania)
Metody pracy:
- praca w grupach,
- pogadanka
Formy pracy:
- indywidualna,
- zbiorowa,
- grupowa
Pomoce:
Kartki do odrysowywania dłoni, kartki do pracy w grupach, "koszulki przyjemności"
Czas zajęć - 45 minut
Przebieg zajęć
1. Wychowawca rozdaje kartki A-4 i prosi, aby uczestnicy odrysowali swoje dłonie.
Podpowiada, że wykonanie ćwiczenia będzie łatwiejsze, jeśli pomogą sobie wzajemnie,
np. potrzymają kartkę, obrysują dłoń.
2. W tym czasie wychowawca wiesza na tablicy magnetycznej duży wzór dłoni z
poleceniami:
* w mały palec wpisz czym się interesujesz,
* w palec serdeczny wpisz o czym marzysz
* w palec środkowy wpisz informacje co robisz gdy jest Ci z
le
* w palec wskazujÄ…cy wpisz czego nie lubisz
* zarys kciuka zostaw pusty
* podpisz swoją dłoń imieniem
3. Uczestnicy wykonują polecenia, wycinają zarys dłoni, następnie siadają w kręgu wraz
z wychowawcą i puszczając dłonie wokół, aby informacje mogły zostać przeczytane
przez wszystkich..
4. Rozmowa podsumowująca ćwiczenie.
* Czego nowego dowiedzieliście się o kolegach?
* Co było wspólne?
* Co was różniło?
Wniosek:
Zatem dowiedzieliście się, że macie podobne marzenia, interesujecie się tym samym,
nie lubicie tych samych rzeczy. Podobieństwa możemy wykorzystać do wspólnej
rozmowy, spędzania czasu wolnego, mogą stać się fundamentem przyjaz
ni a różnice
powinniśmy zaakceptować, bo to one sprawiają, że każdy z nas jest wyjątkowy,
niepowtarzalny.
Ważne:
Różnice w wyglądzie, zachowaniu, upodobaniach nie powinny nam przeszkadzać we
wzajemnych relacjach. Najpierw starajcie się szukać tego co was z innymi łączy.
5. Następnie prowadzący dzieli uczestników na 2 grupy, by wykorzystali zdobytą wiedzę
i wzajemne wypisali prezenty jakie chcieliby wręczyć sobie nawzajem. (może to być
prostu podział na chłopców i dziewczynki).
6. W tym czasie wychowawca zbiera dłonie dzieci i wpisuje w kciuki ich mocne strony
dostrzeżone na zajęciach (wspiera i umacnia pozytywne zachowania, zaspokaja
potrzeby ucznia).
7. Odczytanie listy prezentów przez grupy. Każdy "obdarowany" wypowiada się czy
prezent mu się podoba, czy trafił w jego zainteresowania.
8. Wychowawca wiesza na gazetce szkolnej dłonie dzieci z uzupełnionymi kciukami.
Dzieci czytajÄ… swoje "mocne strony".
Rozmowa na temat: Czy przyjemnie jest poznawać swoje mocne strony? Czy lubimy,
kiedy inni mówią o nas coś dobrego?
Wychowawca proponuje wykonanie "koszulek przyjemności". Każdy uczestnik do
zwykłej koszulki przyszywa spinaczem kolorowa kartkę z imieniem. Koszulki zawiesza
w widocznym, dostępnym w sali miejscu. Będą tam wrzucane miłe słowa, życzenia,
walentynki, mocne strony dostrzeżone przez uczniów i nauczycieli, a nawet słodycze i
upominki z powodu różnych uroczystości i świąt.
2.Poczucie własnej wartości-adekwatna samoocena.
Cele:
·ð wdrażanie do samopoznania i samooceny,
·ð poznanie swoich mocnych stron,
·ð budowanie pozytywnego obrazu samego siebie.
Materiały: papier, kredki, ołówki, pudełko.
Przebieg zajęć:
1. Rundka- dokończenie zdania -Dziś czuję się jak&
2. Zabawa -Taki sam i inny
( np. podaj rękę wszystkim, którzy mają włosy tego samego koloru co ty, mają na sobie coś
czerwonego, itp.).
3. Ćwiczenie  Pozytywnego myślenia o sobie.
Prowadzący proponuje, by każdy napisał na kartce coś dobrego na swój temat. Powinny to być
co najmniej trzy zdania zaczynające się od słowa -Jestem&
Następnie każdy wrzuca swoją kartkę do pudełka. Potem następuje losowanie kartek i próba
odpowiedzi na pytanie: Kto napisał te zdania?
4. Rysunek- Ja zwierzę (jakim zwierzęciem chciałbyś zostać?).
Po narysowaniu każdy wrzuca swoją kartkę do pudełka.
5. Losowanie i próba odgadnięcia- Czyj to rysunek? Jakie cechy ma to zwierzę? Do kogo one
pasujÄ…?
6. Omówienie prac przez poszczególnych uczestników zajęć.
Ze względu na jakie cechy wybrałem to zwierzę, jakie ma ono mocne strony?
7. Zabawa -Ludzie do ludzi.
Uczestnicy dobierają się w pary. Osoba bez pary woła: dłonie do dłoni!(partnerzy stykają się
dłońmi), plecy do pleców!(partnerzy opierają się o siebie plecami), ludzie do ludzi!- w tym
momencie wszyscy zmieniają partnerów.
8. Ćwiczenie- Ogłoszenie.
Każdy z uczestników pisze krótkie ogłoszenie, w którym reklamuje siebie, jako dobrego
przyjaciela .Zaczyna je od zdania: Zaprzyjaz
nij siÄ™ ze mnÄ…, bo&
9. Losowanie ogłoszeń i próba odpowiedzi na pytanie: Kto napisał to ogłoszenie? Co pomogło Ci
odgadnąć autora? Które cechy podobały Ci się?
10. Podsumowanie  rundka- Co podobało mi się na dzisiejszych zajęciach?
11. Pożegnanie- Iskierka.
3.Tolerować - pobłażać czy rozumieć?
CELE:
- wyjaśnienie pojęcia tolerancja
- wskazanie różnic między tolerancją a akceptacją
- nazwanie uczuć, jakie wywołuje brak tolerancji
- nakreślenie granic tolerancji
- określenie przyczyn braku tolerancji
- propagowanie postawy otwartości na innych
METODY: drama, dyskusja
FORMA: praca z całą grupą
TOK ZAJ
Ć:
Wprowadzenie:
1. Scenka: Wyobraz
cie sobie, że jesteście mieszkańcami miasteczka
"NORMALNOŚĆ", w którym życie toczy się spokojnie, bezpiecznie, po prostu
normalnie. Nagle po okolicy rozchodzi się wieść, że w waszym miasteczku pojawił się
obcy - Marsjanin. Każdy z was niech zastanowi się i zdecyduje, kim mógłby być w tym
miasteczku, jaki urząd mógłby sprawować, jaki zawód wykonywać itd. (Możecie być
uczniem, lekarzem, starszÄ… paniÄ…, dziennikarzem itd.) Wyobraz
cie sobie, jak
zareagowalibyście na tę wiadomość.
(Wszyscy siedzą w kole, w którym jest jedno wolne miejsce. Ten, koło kogo po prawej
stronie jest wolne miejsce, zaprasza na nie dowolną osobę, która przedstawia swoją
reakcję na wiadomość o pojawieniu się OBCEGO.
2. Wyklejanka
Wszyscy w miasteczku NORMALNOŚĆ słyszeli o pojawieniu się OBCEGO, ale nie
wiedzą ciągle, jak on wygląda. Spróbujcie stworzyć teraz portret OBCEGO,
wykorzystując do tego kolorowe czasopisma. Nie uzgadniajcie wspólnie, jak on ma
wyglądać, po prostu każdy z was niech znajdzie element, który chciałby umieścić na
tym portrecie i doklei go w dowolnym, wybranym przez siebie miejscu.
W tle słychać piosenkę "Wciąż jestem obcy tu"
3. Scenki
Okazuje się, że OBCY budzi w mieszkańcach miasteczka NORMALNOŚĆ wrogość.
Mieszkańcy nie akceptują go.
Podzielcie się teraz na 4 grupy. Dwie będą odgrywać scenki pantomimiczne, a dwie
scenki mówione. W scenkach mówionych obcy będzie nakryty kolorową chustą, a w
scenkach pantomimicznych nie. Scenki mówione przerywacie na moje klaśnięcie,
scenki pantomimiczne w dowolnym momencie.
Macie 5 minut na przygotowanie scenek:
Pantomimiczne rozegrają się: w szkole na korytarzu i w sklepie, natomiast mówione: w
redakcji miejscowej gazety i na posiedzeniu Rady Miasta.
Na koniec każdej scenki, jeden z członków grupy zostaje zapytany o to, kim był i jakie
uczucia i emocje towarzyszyły mu w czasie odgrywania swojej roli. Podobnie jedna z
przyglądających się osób nazywa swoje emocje. Uczeń zapisuje na kolorowej kartce
uczucie, jakie mu wówczas towarzyszyło. Na niebieskiej zapisujemy uczucia
negatywne, na różowej pozytywne. Tworzymy w ten sposób Tablicę uczuć.
Okazuje się, że większość tych uczuć to uczucia negatywne, możecie więc wyobrazić
sobie, jak musiał czuc się OBCY w tym mieście.
4.Tunel emocji
Wszyscy uczestnicy zajęć stają naprzeciw siebie, robiąc między sobą tunel. Wyobraz
cie
sobie, jak czuł się OBCY, wędrując po miasteczku. Szepczcie cicho, co myślał wówczas
OBCY.
(Przez tunel przechodzi jedynie wychowawca, przykryty chusta obcego. Relacjonuje
uczestnikom, co czuł w tym momencie i tłumaczy, że jest to tak silne negatywne
przeżycie, że nie chce narażać na to uczniów, którzy są jeszcze nieco mniej dojrzali
emocjonalnie i mogliby sobie z tymi emocjami nie poradzić)
Przedstawienie i omówienie celów i zadań zajęć
Domyślacie się pewnie, jaki problem miały zasygnalizować te działania. Oczywiście
problem braku tolerancji dla inności - odrzucenia, wrogości wobec OBCYCH - INNYCH.
Celem naszych zajęć, jest odpowiedzenie sobie na pytanie, czym jest tolerancja, co to
znaczy być tolerancyjnym, a także wskazanie przyczyn braku tolerancji i ustalenie
pewnych granic tej tolerancji. Czy tolerować to znaczy akceptować wszystko.
Spróbujmy odpowiedzieć sobie na te pytania.
My tu mówiliśmy o Marsjaninie, ale wiecie doskonale, że często nie tolerujemy ludzi,
dlatego że mają inny kolor skóry, są innego wyznania, innej orientacji politycznej czy
seksualnej, a przecież każdy z nas może być OBCY w jakieś grupie, każdy z nas może
się poczuć odtrącony, nieakceptowany.
RozwiÄ…zywanie problemu - dyskusja
Powiedzcie, jak rozumiecie pojęcie tolerancji? Co to znaczy, waszym zdaniem, być
tolerancyjnym? Czy sami uważacie się za osoby tolerancyjne? Jakie wymienilibyście
przyczyny braku tolerancji w społeczeństwie? Do czego może prowadzić brak
tolerancji?
Dlaczego ludzie sÄ… nietolerancyjni?
- tkwi to w ich naturze (niechęć do innych),
- czują się zagrożeni np. zalewem islamu,
- obawiajÄ… siÄ™ konkurencji np. polscy rolnicy,
- szukają usprawiedliwienia dla własnej agresji,
- rozładowują własne złe uczucia i kompleksy,
- dowartościowują się, czerpiąc poczucie siły ze świadomości przynależności do
"normalnej" większości, itd.
Tolerancja: Uznawanie prawa innych do posiadania poglądów, gustów itp. odmiennych
od poglądów oceniającego, nie obejmujące jednak idei wstecznych,
antyhumanistycznych czy wręcz zbrodniczych
Podsumowanie:
Tolerancja i akceptacja to nie to samo. Tolerancja to nie pobłażanie, ale zrozumienie.
Człowiek tolerancyjny powinien przede wszystkim rozumieć innych ludzi, starać się
poznać motywy, którymi się kierują i warunki, jakie doprowadziły ich do takich a nie
innych zachowań.
To, ze pewnych rzeczy nie akceptujemy, nie znaczy, że jesteśmy nietolerancyjni, bo
tolerancja też musi mieć granice. Nie musimy a wręcz nie powinniśmy tolerować
zachowań brutalnych, wulgarnych, aktów wandalizmu czy wręcz zachowań
niezgodnych z prawem.
Kiedy tolerancja nie byłaby potrzebna? Gdybyśmy wszyscy byli tacy sami. Na szczęście
nie jesteśmy jednakowi, choć zawsze możemy znalez
ć między sobą jakieś cechy
wspólne i wiele takich, które nas różnią.
Mam teraz dwie kuleczki, żółtą i niebieską. Zadaniem waszym, już na zakończenie,
będzie przekazanie ich sobie kolejno, uzupełniając myśli:
Różnię się od Ciebie, gdyż....
Jestem do Ciebie podobna, bo......
A na koniec posłuchajmy piosenki Starego Dobrego Małżeństwa "Pieśń na wyjście".
Zachęcam do pamiętania o tym, że dla wszystkich starczy miejsca, pod wielkim dachem
nieba....
4.Mała-wielka złość - Jak z tym żyć?
Scenariusz zajęć.
Główne cele zajęć:
- zwiększenie świadomości uczuć;
- minimalizowanie destrukcyjnych sposobów reagowania w sytuacjach trudnych;
- integracja grupy;
- wyrażenie swych emocji;
- odreagowanie napięć;
- poznanie technik radzenia sobie z wybuchem złości.
- poprawa społecznego i emocjonalnego funkcjonowania w grupie.
I. CZEŚĆ WST
PNA:
1. Powitanie dzieci.
2. Zapoznanie uczestników z tematyką zajęć (zaznaczenie że agresja nie jest tym
samym co przemoc, oznacza zbliżanie się, atakowanie; wynika z natury człowieka).
II. CZ
ŚĆ ZASADNICZA:
1. Zabawa:, "Kiedy jestem wściekły":
Grupa siedzi w kole. Dzieci wypowiadajÄ… kolejno swe imiona i pokazujÄ…, co robiÄ…, kiedy
są wściekłe, np. "Nazywam się Karolina, kiedy jestem wściekła, robię tak" (ręką
wykonuje ruch jakby chciała uderzyć).
2. Podział na grupy: młodsze dzieci i starsi wychowankowie.
Maluchy wykonują ćwiczenie: "Agresja na obrazku". Każde dziecko wyszukuje wśród
rozłożonych obrazków zdjęcia wyrażające wg niego agresję. Przyklejają je na karton.
W tym czasie starsi wychowankowie dopisują skojarzenia do słowa "wściekłość".
Następnie wspólnie przyglądamy się obrazkom, doszukujemy się cech wspólnych, a
potem odczytujemy skojarzenia. W ten sposób powstaje "mapa złości". Każdy może
póz
niej dopisać do niej swoje skojarzenia.
3. Rozmowa nt, co można zrobić, gdy ktoś czuje, że zaraz "wybuchnie".
Zbiera się pomysły uczestników, następnie prowadzący podaje wypisane na planszy
pomysły dotyczące tego, co można zrobić, gdy ktoś czuje, że "wybuchnie":
I. WYJRZYJ PRZEZ OKNO. PATRZENIE W DAL USPOKAJA.
II. POLICZ DO 10.
III. WRZESZCZ LUB PA
ACZ, ALE TYLKO WTEDY, GDY JESTEÅš SAM.
IV. PRZECI
GNIJ SI
LUB IDy
NA SPACER DLA ODPR
ŻENIA.
V. ODDYCHAJ GA

BOKO PRZEZ 2 MINUTY. SKUP SI
NA TEJ CZYNNOÅšCI.
VI. WYGADAJ SI
PRZED BRATNI
DUSZ
.
4. Zabawa: "Głaskanie jeża":
Uczestnicy dobierają się parami. Jedno dziecko będzie najpierw jeżem, musi się
"najeżyć", tzn. zwinąć w kłębek i wyobrazić sobie, że jest urażone. Drugie dziecko
usiłuje wydobyć partnera z izolacji. Może ono głaskać jeża, delikatnie przetaczać go,
rozmawiać z nim, itp. Potem następuje zamiana ról.
Na koniec grupa dzieli się doświadczeniami z ćwiczenia. Dzięki czemu można było
najłatwiej rozładować napięcie? Co pomagało  odjeżyć się?
5. Zabawa "Jesteśmy wspólnotą".
Dzieci piszą imię członka grupy na środku kartonu. Próbują połączyć wszystkie swe
imiona na wzór krzyżówki. W ten sposób zaznacza się jedność, wspólnotę, integrację
grupy.
III. CZ
ŚĆ KOC
COWA:
1. Dzieci dzielą się wrażeniami z zajęć. Co im się najbardziej podobało, a co nie?
2. Podziękowanie dzieciom za udział w zajęciach. Pożegnanie się z dziećmi.
5.Stres - definicja, objawy, uwarunkowania i typowe strategie
radzenia sobie z nim
Cele:
- pogłębienie wiedzy na temat stresu
- kształtowanie aktywnej i odpowiedzialnej postawy wobec własnego zdrowia
Metody:
- dyskusja
- pogadanka
Przebieg lekcji:
wychowawca aktywizuje młodzież poprzez zadanie pytań pobudzających. Pytania mają
formÄ™ bezosobowÄ….
- Z czym kojarzy siÄ™ stres?
- Jakie sytuacje mogą być stresujące?
- Czy stres jest doznaniem pozytywnym czy negatywnym?
wychowawca wspólnie z uczniami wyciąga wnioski na temat stresu.
Wniosek: stres jest nieodłącznym elementem życia. Zwykle jest doznaniem
negatywnym, ale czasami mobilizuje. Spotykają nas różne stresujące wydarzenia ale
objawy stresu sÄ… takie same.
wychowawca ustala z uczniami jakie mogą być objawy silnego stresu i wypisuje je na
tablicy
Objawy silnego stresu
PSYCHICZNE FIZJOLOGICZNE
- niepokój - płytki oddech
- strach - przyśpieszone tętno
- przerażenie - skoki ciśnienia
- gniew - wzrost napięcia mięśniowego
- pustka w głowie - odczucie chłodu lub gorąca
- trudności z koncentracją - pocenie się
- poczucie bezradności - kłopoty żołądkowe
- kłopoty ze snem
wychowawca definiuje stres: Stresu doświadczamy, gdy sytuacja stawia przed nami
duże wymagania, a my nie wiemy, co zrobić, nie jesteśmy pewni swoich możliwości,
sądzimy, że mamy nie dość wiedzy, umiejętności czy sił na to, by sobie z nią poradzić.
Takich sytuacji stresowych nie da się w życiu uniknąć. Można je jednak rozpoznać i
nauczyć się radzić sobie z nimi. Okaże się wtedy, że stres może być pożyteczny.
wychowawca prowadzi z uczniami dyskusję na temat czy można uniknąć stresu?
Jaki jest związek między sprawnością ciała i psychiki.
Wniosek: Problemy psychiczne wpływają na obniżenie sprawności ciała, zaś problemy
z funkcjonowaniem organizmu obniżają wydolność psychiczną, intelektualną i
emocjonalnÄ….
Przewlekły lub powtarzający się stres może powodować choroby.
Warto zatem uczyć się radzenia sobie ze stresem bo to nas wzmacnia i uodparnia.
wychowawca ustala z uczniami jakie sÄ… niezdrowe sposoby na odreagowanie stresu
i komentuje je:
- Palenie papierosów
komentarz - papierosy są szkodliwe, więc na pewno nie są metodą na stres
- Narkotyki
komentarz - niczego nie rozwiązują. Mają działanie oszałamiające lub pobudzające,
które pozornie przynosi ulgę w napięciu, jest tylko chwilowe. Narkotyki uzależniają,
zanim zdążymy sobie to uświadomić.
- Alkohol
komentarz: niczego nie rozwiązuje. Ma działanie oszałamiające, które pozornie przynosi
ulgę w napięciu, jest tylko chwilowe. Regularnie spożywany prowadzi do nałogu.
Uczniowie podajÄ… swoje sposoby radzenia sobie ze stresem.
wychowawca wyciąga z uczniami wniosek, że sposobów radzenia sobie ze stresem jest
tyle ilu jest ludzi. Najczęściej wyodrębnia się trzy typowe strategie radzenia ze stresem:
- skoncentrowanie na problemie
- skoncentrowanie na emocjach
- skoncentrowanie na unikaniu
Skoncentrowanie na problemie to np.
- samodzielna lub przeprowadzona z pomocą osób życzliwych analiza sytuacji
- rozpoznanie przyczyny problemu
- szukanie sposobów rozwiązania problemu
Skoncentrowanie na emocjach to nie rozwiÄ…zanie samego problemu, lecz
dostarczenie sobie ulgi emocjonalnej, rozładowanie napięcia towarzyszącego stresowi
np. poprzez:
- płacz (to ujście żalu, bezradności)
- krzyk, uderzenie pięścią w stół (to wyrzucenie z siebie złości)
- wyładowanie nagromadzonej energii (np. poprzez szybki spacer)
Skoncentrowanie na unikaniu to podejmowanie działań zastępczych odwracających
uwagÄ™ od z
ródła stresu, jak np.:
- pogrążenie się w pasjonującej lekturze
- uczestnictwo w imprezach towarzyskich
- intensywne zajęcia domowe
wychowawca podejmuje z uczniami próbę podsumowania jak radzić sobie ze stresem.
Należy budować pozytywny obraz własnej osoby! Wysoka samoocena, wiara we
własną skuteczność i przekonanie o tym, że ma się wpływ na rozwój wydarzeń,
sprzyjajÄ… radzeniu sobie ze stresem.
Kilka rad
- dbaj o odporność organizmu poprzez zdrowy styl życia
- dostrzegaj dobre strony rzeczywistości
- dostrzegaj swoje dobre strony i swoje możliwości
- staraj się panować nad sytuacją, przewidywać ją
- nie bÄ…dz
sam. Otaczaj siÄ™ ludz
mi, pomagaj im i proÅ› o pomoc
- znajdz
swój sposób na wyhamowanie emocji
- korzystaj z tego, co CiÄ™ cieszy, co CiÄ™ bawi
6.Jak porozumiewać się z dorosłymi - czy istnieje "konflikt
pokoleń"?
CELE:
- umiejętność określenia pojęcia konfliktu, sytuacji konfliktowej
- umiejętność obiektywnego oceniania sytuacji konfliktowych i ich przyczyn
- poznanie zasad rozwiÄ…zywania konfliktu
- uświadomienie uczniom, że każdy z nich potrafi pozytywnie rozwiązywać sytuacje
konfliktowe z rodzicami
- zdobywanie umiejętności przydatnych w komunikowaniu się z rodzicami
- wzbudzanie motywacji do rozwiązywania problemów w życiu codziennym
- próbować wczuć się w rolę rodziców.
METODY:
- praca indywidualna,
- dyskusja,
- elementy wykładu,
- scenki rodzajowe
Zasady pracy na zajęciach powinny warunkować skuteczność działań wychowawczych
tzn. stwarzać sytuacje sprzyjające aktywności uczniów, odwagi w prezentowaniu swoich
poglądów.
MATERIAA
Y POMOCNICZE:
Kserokopia testu dla każdego ucznia pt. "Autodiagnoza stylu rozwiązywania konfliktów"
na podstawie H. Harmer, "Rozwój umiejętności społecznych", Przewodnik dla
nauczyciela,W-wa 1999, s.171,
Kartki ze scenkami (załączniki 2,3)
Wydruk definicji 'konfliktu' z encyklopedii (załącznik 1)
Tablica.
PRZEBIEG ZAJ
Ć:
1. Działania organizacyjne: podanie tematu
2. Wprowadzenie:
- określenie pojęcia 'konflikt' (pytania pomocnicze: z czym kojarzy się wam słowo
konflikt? W jakich sytuacjach może dojść do konfliktu?)
wychowawca zapisuje na tablicy wszystkie skojarzenia podawane przez uczniów.
- próba sformułowania wspólnie z klasą definicji. Następnie porównanie jej z definicją
encyklopedyczną (jeden z uczniów odczytuje definicję z encyklopedii) (zał.1)
- określenie rodzajów konfliktów występujących między ludz
mi,
- Ustalenie jakie są najczęstsze przyczyny konfliktów między dorosłymi a młodzieżą
(pomysły uczniów zapisywane są na tablicy)
3. Rozwinięcie:
- przedstawienie scenki rodzajowej (scenka 1) (zał.2) pomiędzy rodzicem a dzieckiem,
w której występuje konflikt.
- Na podstawie przedstawionej scenki uczniowie mają za zadanie podać sposoby
skutecznego unikania bÄ…dz
rozwiązywania konfliktów (można zaznaczyć, iż nie trzeba
swoich pomysłów łączyć tylko ze zobrazowaną sytuacją)
- przedstawienie scenki rodzajowej (scenka 2) (zał. 3) pomiędzy rodzicem a dzieckiem,
w której występuje konflikt, ale tym razem następuje również jego rozwiązanie
(ukazanie uczniom jednego ze sposobów rozwiązań)
- dyskusja nad innymi możliwymi rozwiązaniami.
4. Ćwiczenie dla uczniów: "Autodiagnoza stylu rozwiązywania konfliktów" na podstawie
H. Harmer, "Rozwój umiejętności społecznych" , Przewodnik dla nauczyciela, W-wa
1999, s.171 (zał.4). Kserokopie rozdawane są wszystkim uczniom.
Klucz do ćwiczenia podany zostaje dopiero po rozwiązaniu zadania przez uczniów.
Celem zadania jest poznanie własnych skłonności do danego stylu rozwiązywania
konfliktów.
5. Podsumowanie zajęć: stwierdzenie, iż nie sposób unikać konfliktów w rodzinie, ale
można nauczyć się je rozwiązywać w sposób konstruktywny.
ZAA

CZNIK 1
KONFLIKT - wszelkie zderzenie sprzecznych dążeń zbiorowych lub
indywidualnych, prowadzÄ…ce bÄ…dz
do jakiegoÅ› ich uzgodnienia, bÄ…dz
do
ograniczenia lub unicestwienia jednego z nich; konflikt powstaje wówczas, gdy
interesy między grupami są sprzeczne lub gdy członkowie tych grup są
przekonani o istnieniu takiej sprzeczności między nimi oraz o tym, że
zaspokojenie aspiracji jednej grupy może się odbywać jedynie kosztem drugiej.
(y
ródło: Encyklopedia PWN)
KONFLIKT - niezgodność, sprzeczność interesów, poglądów; kolizja, spór, zatarg.
(y
ródło: Słownik Języka Polskiego PWN)
ZAA

CZNIK 2
SCENKA 1
SYN: Cześć. Idę do szkoły.
OJCIEC: Deszcz pada, włóż kurtkę od deszczu.
SYN: Nie potrzebujÄ™ jej!
OJCIEC: Nie potrzebujesz jej! Przemokniesz, zniszczysz ubranie i dostaniesz kataru.
SYN: Tak bardzo nie pada.
OJCIEC: A właśnie, że mocno pada!
SYN: Nie włożę kurtki od deszczu. Nie lubię chodzić w takich ciuchach!
OJCIEC: Nie chcę dłużej spierać się z tobą. Włóż tę kurtkę!
SYN: Nienawidzę tej kurtki - nie chcę jej zakładać!
OJCIEC: Żadne ale - jeśli jej nie założysz, mama i ja zabronimy ci wychodzić z domu.
SYN: Już dobrze włożę tę kurtkę, ale jestem na ciebie wściekły.
ZAA

CZNIK 3
SCENKA 2
SYN: Cześć. Idę do szkoły.
OJCIEC: Deszcz pada, włóż kurtkę od deszczu.
SYN: Nie potrzebujÄ™ jej!
OJCIEC: Nie potrzebujesz jej! Przemokniesz, zniszczysz ubranie i dostaniesz kataru.
SYN: Tak bardzo nie pada.
OJCIEC: A właśnie, że mocno pada!
SYN: Nie włożę kurtki od deszczu. Nie lubię chodzić w takich ciuchach!
OJCIEC: Nie chcę dłużej spierać się z tobą. Włóż proszę tę kurtkę!
SYN: Nienawidzę tej kurtki - nie chcę jej zakładać! Ona jest w kratkę, a u nas w szkole
nikt w takich kurtkach nie chodzi!
OJCIEC: Aha! Nie chcesz być jedynym w takim ubraniu?
SYN: Nie chcÄ™. Wszyscy noszÄ… jednokolorowe kurtki: niebieskie lub czarne.
OJCIEC: No to mamy konflikt. Ty nie chcesz założyć kurtki bo jest w kratkę, a ja z całą
pewnością nie chcę żebyś się zaziębił. Może wpadnie ci do głowy jakieś rozwiązanie,
które mogłoby zadowolić i ciebie i mnie?
SYN: Może mógłbym pożyczyć kurtkę brata?
OJCIEC: A jest ona odpowiednia?
SYN: Tak. Jest przeciwdeszczowa i nie jest w kratkÄ™.
OJCIEC: Sądzisz, że brat pozwoli ci ją włożyć?
SYN: Myślę, że tak. Nieraz sobie pożyczamy ciuchy.
OJCIEC: JesteÅ› teraz zadowolony?
SYN: Oczywiście. Tak jest fajnie.
OJCIEC: No, myślę że w niej nie zmokniesz. Jeśli jesteś zadowolony z takiego
rozwiązania to ja też się cieszę.
SYN: No to do zobaczenia.
OJCIEC: Do zobaczenia i powodzenia w szkole.
7.Wpływ telewizji i komputera na psychikę człowieka
CELE:
Uczestnik:
omputerowych na
psychikę człowieka.
ÅšRODKI DYDAKTYCZNE:
amoprzylepna.
anonimowe wyznanie osiemnastolatka umieszczone w książce pani Dzieżgowskiej "Rodzic w szkole"
(załącznik 2).
METODY:
PRZEBIEG LEKCJI
1. Sprawy organizacyjno-porzÄ…dkowe
2. Rozdanie uczniom karteczek z wierszem pana M. Bartkowicza (załącznik 1) i karteczek z wyznaniem
osiemnastolatka (załącznik 2).
3. Krótka analiza treści obu wierszy.
Wysunięcie wniosków np. rozmowy, wspólne spędzanie czasu z rodzicami zostało zastąpione przez
rzeczy materialne: zabawki, telewizor, komputer, czasopisma młodzieżowe, czy muzykę młodzieżową.
4. Podzielenie uczniów na cztery grupy za pomocą kolorowych karteczek: żółtych, niebieskich,
czerwonych i zielonych (uczniowie losujÄ… kolejno kolorowe karteczki - wylosowanie karteczki o danym
kolorze oznacza przynależność do określonej grupy).
5. Rozdanie każdej grupie przygotowanego wcześniej arkuszu papieru z pytaniami:
Grupa I
Jaki pozytywny wpływ ma telewizja (programy telewizyjne) na nasze życie?
Grupa II:
Jaki negatywny wpływ ma telewizja (programy telewizyjne) na nasze życie?
Grupa III:
Wymień pozytywne strony rozwoju technologii komputerowej.
Grupa IV:
Wymień negatywne strony rozwoju technologii komputerowej.
6. Uczniowie wybierajÄ… lidera grupy, zapisujÄ… odpowiedzi na arkuszach, wychowawca obserwuje pracÄ™
uczniów.
7. Po zakończeniu prac, lider każdej grupy prezentuje wyniki na forum klasy (arkusze papieru zostają
umieszczone na tablicy). Pozostali uczniowie (ewentualnie wychowawca) uzupełniają dodając swoje
pomysły.
UWAGA:
Propozycje odpowiedzi na wyżej wymienione pytania są umieszczone w załącznikach 3,4,5 i 6 i
stanowią pomoc dla wychowawcy prowadzącego zajęcia.
8. Podsumowanie lekcji, próba odpowiedzi na pytania:
"Dlaczego tworzone są programy ( w tym komputerowe), które mają niekorzystny wpływ na
psychikę człowieka? "Czym kierują się ich twórcy?"
9. Zapisanie odpowiedzi na arkuszach papieru i umieszczenie ich na tablicy (propozycja odpowiedzi -
załącznik 7).
Załącznik 1
Spytała mama
swojego synka:
- Rafałku, kochanie,
która godzinka?
Rafałek oglądał
film na dobranoc,
więc odpowiedział:
- Po siódmej, mamo.
- A jaki dzień dziś,
czwartek czy piÄ…tek,
bo zapomniałam
robiÄ…c porzÄ…dek?
Rafałek wciąż patrząc
w telewizorek,
rzekł: - Dziś twój serial,
więc dziś jest wtorek.
- A który dzisiaj?
Podpowiedz mamie.
- Piąty. Widziałem
to w "Panoramie".
- A jaki miesiÄ…c?
- Już mamy kwiecień.
Czytałem o tym
w Telegazecie.
- Czy nie czas, Rafałku,
iść do kąpieli?
- Nie. O tym jeszcze
nie powiedzieli.
(M. Bartkowicz)
Załącznik 2
"PragnÄ…Å‚em..."
Pragnąłem mleka matki - a dostałem butelkę ze smoczkiem.
Pragnąłem rodziców - a dano mi zabawkę.
Pragnąłem rozmowy - a dano mi książkę.
Pragnąłem się uczyć - a wystawiano mi świadectwa.
Pragnąłem myśleć - a otrzymałem wiadomości.
Pragnąłem mieć szerokie spojrzenie - a otrzymałem krótkie informacje.
Pragnąłem szczęścia - a dano mi pieniądze.
Pragnąłem sensu - a umożliwiono mi karierę.
Pragnąłem nadziei - a dostałem niepewność.
Pragnąłem się zmienić - a obdarowano mnie współczuciem.
Pragnąłem żyć ...
Anonimowe wyznanie osiemnastolatka
Załącznik 3
JAKI POZYTYWNY WPA
YW MA TELEWIZJA (PROGRAMY TELEWIZYJNE) NA NASZE ŻYCIE?
ez programy edukacyjne, popularno-naukowe itp. (np. nauka języków obcych)
religijnych.
zapoznają nas z problemami ludzi niepełnosprawnych, chorych,
upośledzonych, co sprawia, że stajemy się bardziej wrażliwi na potrzeby tych ludzi.
Załącznik 4
JAKI NEGATYWNY WPA
YW MA TELEWIZJA (PROGRAMY TELEWIZYJNE) NA NASZE ŻYCIE?
rodzicami i spędzają z nimi za mało czasu).
est włączany rano ewentualnie po przyjściu ze szkoły czy z pracy a
wyłączany, gdy wszyscy idą spać).
telewizora (telewizor jest włączony nawet podczas wspólnych posiłków).
przyczyną agresywnych zachowań zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży szczególnie w połączeniu ze
środkami pobudzającymi, narkotykami i alkoholem.
zęste oglądanie filmów prowadzi do zahamowania zainteresowania książką, co z kolei sprawia, że
gorzej czytamy, popełniamy błędy ortograficzne.
to czy jest dobre czy złe, potrzebne nam czy nie.
-min i filmy antyrodzinne.
Załącznik 5
WYMIEC
POZYTYWNE STRONY ROZWOJU TECHNOLOGII KOMPUTEROWEJ
za główny czynnik, tzw. globalizacji informacji, czyli
swobodny i szybki przepływ informacji.
yków obcych.
charakter uczÄ…cy.
ędziem do pisania (edytor tekstu), rysowania, malowania, liczenia, skanowania.
Załącznik 6
WYMIEC
NEGATYWNE STRONY ROZWOJU TECHNOLOGII KOMPUTEROWEJ
do niekontrolowanych treści stron internetowych, do pornografii, do "atrakcyjnych"
stron sekt (ocenia się, że obecnie sieć internetowa stanowi główny element naboru nowych członków
sekt), do spektakli o różnych treściach.
destrukcyjny wpływ na człowieka.
(obowiązuje zasada okrucieństwa wobec przeciwnika). Normy okrucieństwa przenoszone są w świat
realny.
owia (bóle w okolicy kręgosłupa, szkodliwe promieniowanie).
instytucji.
Załącznik 7
Dlaczego tworzone są programy (w tym komputerowe), które mają niekorzystny wpływ na młodego
człowieka?
Czym kierują się ich twórcy?
Twórcy tych programów chcą przygotować potencjalnych klientów, nowe rynki zbytu np. dla przemysłu
tytoniowego, narkotykowego, alkoholowego czy też pornograficznego. Dążą do utworzenia nowego rynku
zbytu dla produktów codziennego użytku, płyt kompaktowych (CD-ROM) itp.
8.Alkohol droga donikÄ…d
Czas: 60 minut
Formy:praca w grupie, praca indywidualna,  burza mózgów
Åšrodki dydaktyczne:broszurki, kartony, mazaki, ksiÄ…zki, kaseta video  Alkohol droga
donikąd , miesięcznik Zwierciadło.
Rodzaj zajęć : podająco  problemowa
Cele zajęć :
Ø ukazanie powszechnoÅ›ci wystÄ™powania uzależnieÅ„
Ø uÅ›wiadomienie sytuacji w których mÅ‚odzi ludzie siÄ™gajÄ… po alkohol
Ø zapoznanie ze skutkami wynikajÄ…cymi z picia alkoholu
Po zajęciach wychowanek powinien:
-znać ujemne skutki picia alkoholu
-postrzegać picie alkoholu przez młodzież, dzieci i dorosłych jako problem
-wykazywać asertywną postawę wobec nakłaniania do picia alkoholu
-wiedzieć do kogo można się zwrócić o pomoc
SCENARIUSZ ZAJ
Ć;
Prowadzący przedstawia cel zajęć
Cel. 1. Prowadzący czyta tekst  Gdyby alkohol mógł się przedstawić i przemówić (tekst
z strony internetowej http://www.alkoholizm.akcjasos.pl
Dzielenie siÄ™ refleksjami.
Cel 2: Aktywizacja grupy wdrożenie do współpracy:
·ð Mini quiz, prowadzÄ…cy odczytuje kolejne pytania quizu, a wychowankowie w grupach piszÄ… na
kartkach odpowiedzi (prawda, fałsz), po przeczytaniu wszystkich pytań, konfrontuje się
odpowiedzi, a niejasności i problemy są na bieżąco omawiane
1. alkohol jest środkiem uzależniającym
2. alkoholizm jest chorobą, którą można leczyć
3. ilość alkoholu zawarta w butelce piwa, lampce wina i kieliszku wódki jest mniej więcej
taka sama
4. alkoholik czyni krzywdÄ™ tylko sobie
5. picie alkoholu to dobry sposób na rozgrzanie się
6. pijany jest zazwyczaj dowcipny
7. nie można upić się piwem
8. człowiek który pije alkohol to alkoholik
9. gdy wypije się za dużo alkoholu, robi się czasem rzeczy, których inaczej, by się nie
zrobiło
10.wypicie jednej butelki piwa wpływa na sprawność kierowcy samochodu
11.dziewczyną imponują chłopcy , którzy piją
12.trzeba wypić, by dobrze bawić się
Cel 3. Wspólne zdefiniowanie słowa alkoholizm
Cel 4. Zebranie społecznych stereotypów związanych z piciem
Praca w grupach, wypisanie okoliczności i powodów picia alkoholu.
Zebranie list od grup i utworzenie jednej wspólnej.
Dyskusja na temat, które okoliczności mogą prowadzić do uzależnień, jak wygląda i
zachowuje się człowiek uzależniony.
Cel 5 . Wychowanek poznaje negatywne skutki picia alkoholu oraz instytucje do których
może się zwrócić o pomoc w przypadku uzależnienia alkoholowego.
Krótki wykład o szkodliwości picia alkoholu.
Wykorzystanie fragmentów filmu  Alkohol droga donikąd
Cel.6. Wychowankowie dostają koperty, w których są pocięte słowa, należy je złożyć,
by powstało zdanie dotyczące alkoholu, ułożone zdania zapisujemy na tablicy i
zawieszamy w widocznym miejscu
Cel 7. Ćwiczenia w decydowaniu o sobie w sytuacjach nacisku ze trony rówieśników.
Psychodramy
·ð Jeżeli kolega czÄ™stujÄ™ ciÄ™ alkoholem na prywatce, to zdecydowanie musisz mu odmówić
·ð Wyprawiasz urodziny, zaprosiÅ‚aÅ› Piotra, który zdeklarowaÅ‚ siÄ™, że przyniesie wino, jak mu
powiesz, że to impreza bez alkoholu.
·ð Twoi koledzy z grupy chcÄ… przejechać siÄ™ samochodem, który ma prowadzić ich starszy znajomy,
który jest pijany, odwiedz
ich od tego.
·ð Starszy kolega zaprosiÅ‚ ciÄ™ na imprezÄ™ do swoich znajomych, co chwilÄ™ ktoÅ› ciÄ™ zaczepia i
częstuje alkoholem jak odmówisz.
Po zakończeniu każdej scenki, wychowankowie proszeni są o dyskusję na temat
oglądanych sytuacji, które argumenty były dobre, a których brakowało.
Cel 8: Przeczytanie wywiadu(wybrane fragmenty) z aktorem Michałem Aniołem ( w
 Zwierciadle ). Wspólnie utworzenie  planu zdarzeń  analiza przyczynowo - skutkowa
Dzielenie siÄ™ refleksjami
Cel 9 . Podsumowanie spotkania  dyskusja
·ð Jakie wnioski dla siebie wyciÄ…gnÄ…Å‚eÅ› z dzisiejszych zajęć?
·ð Podsumowanie dyskusji na temat Trudny wybór pić czy nie
·ð Rozdanie wychowankom ulotek
Ocena zajęć przez uczestników, udzielenie anonimowych, pisemnych odpowiedzi na 3
pytania;
1. W skali 1 do 6 jak oceniasz zajęcia
2. Co Ci się podobało?.
3. Co chciałbyś zmienić?
Podziękowanie i zakończenie zajęć
Załącznik 1.
Gdyby alkohol mógł się przedstawić i przemówić
Przyznać muszę, że byłem i jestem złodziejem w najgorszym - po ludzku sądząc -
wydaniu. Kradnę rodzinie najlepszych ojców i synów. Kościołowi najwierniejsze dzieci.
Ojczyz
nie najzdolniejszych obywateli. Szkole i nauce najtęższe umysły. Rodzinie
ludzkiej najpierwsze jednostki. A jednak cieszę się dotąd wolnością i mianem
najlepszego dobroczyńcy ludzkości, przyjaciela człowieka, towarzysza jego radości i
smutków.
Ja jestem na świecie największym gangsterem i przywódcą mafii, która codziennie
uśmierca miliony, zabierając im wszystko. Włamuję się do kieszeni, domów, serc i
rodzin. Tylko ja znam klucze do wszystkich zamków, skarbnic i kas.
Mój gang nie boi się szubienicy, bo mam w swoim gronie przedstawicieli wszystkich
warstw społecznych, nie wyłączając sprawujących władzę i wymierzających
sprawiedliwość.
Jestem panem, monarchą, władcą. Mnie służą rządy, stawiając na czołowym miejscu w
czasie bankietów i przyjęć. W mojej obecności decyduje się o losach świata, życiu i
śmierci, ubija interesy... Moje zdanie w każdej sprawie jest ostateczne. Przy mnie ludzie
bawią się, tańczą, płaczą, umierają.
WalÄ… siÄ™ trony jeden po drugim, kurczÄ… imperia, upadajÄ… rzÄ…dy, tylko moje imperium nie
kurczy się i nie upada, choć niesie zagładę. Niszczę wszystko i wszystkich. Piękne
dzieci, wspaniałą młodzież przemieniam w zbrodniarzy. Zapełniam nimi szpitale i
zakłady poprawcze. Bogatych zamieniam w nędzarzy. Zdrowych w chorych. Mądrych w
głupich. Kołyski w trumny. Miasta w cmentarze...
Któż mnie nie doświadczył? Któż mnie nie zna? I to dziecko mego przyjaciela pijaka. I
ta poniewierana żona. Znają mnie dobrze kapłani, załamując ręce nad owocami
wieloletniej pracy. ZnajÄ… mnie izby wytrzez
wień, sądy, więzienia, ale też i szkoły,
dyskoteki.
Teraz nie muszę się już chyba dłużej przedstawiać? Mam nadzieję, że i wy nie zrazicie
się do mnie i tylko u mnie szukać będziecie mocy, szczęścia, tak jak szukają miliony. Że
i was nie zabraknie w mojej armii, z którą od lat zdobywam ... piekło !
Załącznik 2.
Numer Prawda Fałsz
pytania
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12
Załącznik nr 3.
· PO SPOÅ»YCIU ALKOHOLU DOCHODZI DO ÅšMIERTELNYCH WYPADKÓW
SAMOCHODOWYCH
· ALKOHOL ZWI
KSZA AGRESYWNOŚCI WOBEC NAJBLIŻSZYCH I INNYCH OSÓB
· ALKOHOL OBNIÅ»A ZDOLNOÅšCI UCZENIA SI
I ZAPAMI
TYWANIA
· NOWORODKI MATEK SPOÅ»YWAJ
CYCH ALKOHOL CIERPI
NA
NIEODWRACALNE UPOÅšLEDZENIE FIZYCZNE I UMYSA
OWE
· CZ
STE SPOŻYWANIE ALKOHOLU NAWET W MAA
YCH ILOÅšCIACH POWODUJE
UZALEŻNIENIE
· ALKOHOL WYWOA
UJE ZAWROTY I BÓLE GA
OWY
· ALKOHOL PRZEJMUJE WA
ADZ
NAD CIAA
EM CZA
OWIEKA
· ALKOHOL POWODUJE ZABURZENIA WZROKOWE
· ALKOHOL PRZYSPIESZA AKCJ
SERCA I MOŻE SPOWODOWAĆ JEGO ZAWAA

· W
TROBA PO DA
UŻSZYM SPOŻYWANIU ALKOHOLU OBUMIERA I PRZESTAJE
FUNKCJONOWAĆ,
· ALKOHOL POWODUJE ÅšMIERĆ
. ALKOHOL POZWALA NA KRÓTO ZAPOMNIEĆ O KA
OPOTACH, PROBLEMACH
9.Przyczyny, mechanizmy i objawy uzależnienia od
narkotycznych środków odurzających.
CELE ZAJ
Ć:
- zapoznanie się z podstawowymi wiadomościami na temat używania i nadużywania środków
odurzajÄ…cych,
- uświadomienie uczniom, że alkohol jest środkiem uzależniającym, a alkoholizm jest chorobą,
- wdrażanie wychowanków do aktywnego działania na rzecz zdrowia swojego i innych,
- dostarczanie informacji o alkoholu i innych substancjach uzależniających oraz o
zagrożeniach towarzyszących ich zażywaniu.
METODY I FORMY REALIZACJI:
- praca w grupach,
- wieszanie plansz na ścianach i krótkie publiczne wystąpienia ucznia,
- dyskusja.
MATERIAA
Y I ÅšRODKI DYDAKTYCZNE:
- plansze wykonane przez wychowawcÄ™
- karta ćwiczeń dla poszczególnych grup,
- karty papieru, flamastry.
PRZEBIEG ZAJ
Ć
1. Każdy uczeń pisze na kartce, co rozumie pod pojęciem nałogu. Uczniowie łączą się w pary
i tworzą wspólną definicję. Następnie pary łączą się po dwie, w takich grupach ustalają wspólną
definicję i starają się wymienić jak najwięcej nałogów, jakie znają. Wypisują to wszystko na wspólnym
plakacie.
Każda grupa prezentuje swój plakat. Porównujemy definicję nałogu podaną przez
grupy z definicjÄ… podanÄ… przez nauczyciela na planszy.
Nałóg  uzależnienie, przymusowe przyjmowanie substancji uzależniających,
uzależnienie psychiczne i fizyczne od niej, powoduje następstwa społeczne i
zdrowotne.
2. Na tablicy wypisujemy ustalone przez grupy rodzaje nałogów, tak by się nie powtarzały. W dyskusji
możemy uzupełnić tę listę. Następnie wyróżniamy spośród nich środki odurzające (podkreślamy je),
ustalając wcześniej ich definicję. Dokonujemy klasyfikacji tych środków.
3. wychowawca pokazuje uczniom plansze z poniższymi stwierdzeniami, i zadaje im pytanie: Czy
zgadzasz się z następującymi stwierdzeniami?
Narkoman bardziej boi się życia
niż śmierci
Narkoman to człowiek chory
Alkoholizm jest chorobÄ…
Narkotyki to ucieczka od rzeczywistości
Tylko pomoc innych ludzi pozwala
przetrwać i zwyciężyć nałóg
Alkohol zabija
Alkohol działa na układ
nerwowy
Nigdy nie wiesz
kiedy się uzależnisz
Wszystkie te stwierdzenia są prawdziwe. Które z nich budzą waszą niechęć,
sprzeciw? Z powodu jakich poglądów lub doświadczeń macie trudności z
zaakceptowaniem ich.
4. Uczniowie pracują w czterech grupach. Każda grupa otrzymuje temat do opracowania i
odpowiednią kartę z materiałami pomocniczymi:
Øð Jak Å›rodki odurzajÄ…ce wpÅ‚ywajÄ… na psychikÄ™ osoby, która je stosuje.
Øð Etapy rozwoju uzależnienia od alkoholu.
Øð Co to jest uzależnienie i od czego można siÄ™ uzależnić.
Øð Jak Å›rodki odurzajÄ…ce wpÅ‚ywajÄ… na organizm osoby, która je stosuje.
Lider grupy odczytuje poszczególne zadania z karty, a grupa ma za zadanie wyodrębnić trzy
najważniejsze punkty.
5. Liderzy grup odczytują wybrane przez jego grupę punkty, które uważają za najważniejsze. Jeżeli są
jakieś niejasności, to pozostali członkowie klasy (dziennikarze) zadają pytania. Grupa występuje z
pozycji eksperta, więc stara bronić się własnego wyboru i stanowiska.
6. Ćwiczenie  Co zamiast?
Dlaczego młodzi ludzie sięgają po narkotyki?
Dlaczego spośród tylu możliwości rozwiązania problemu wybierają tylko tę jedną? Może jest
najprostsza i nie wymaga tyle wysiłku co szczera rozmowa z przyjacielem i prośba o
pomoc. Niech każda grupa napisze na kartce powody, dla których młodzi ludzie sięgają po narkotyki i
do każdego z nich znajdzie alternatywę.
PRZYKA
AD: ALTERNATYWA:
-potrzeba rozluz
nienia się -spacer, uprawianie sportów, muzyka
-problemy w domu -rozmowa z przyjacielem
Każda grupa zapisuje wszystko na dużym arkuszu papieru.
7. Zakończenie
Co nowego było na zajęciach? Z jakimi uczuciami wychodzimy?
10.Sztuka odmawiania w profilaktyce uzależnień
Cele i zadania:
- dostrzeganie wpływu nikotyny i alkoholu na organizm człowieka;
- wskazywanie przyczyn, dla których należy unikać towarzystwa palaczy oraz osób spożywających
alkohol;
- rozwijanie postaw asertywnych;
- rozwijanie umiejętności efektywnego odmawiania;
- kształcenia postaw kreatywnych;
- umiejętność doboru argumentów i ich celowego przekazywania w liście intencyjnym;
Materiały: arkusze papieru, markery, brystol, ksero;
Formy i metody: praca w grupach, indywidualna i zbiorowa, metoda zajęć praktycznych z wykorzystaniem
techniki dramy;
Przebieg zajęć:
1) Część wprowadzająca:
I. Zaangażowanie:
Prowadzący wita uczniów.
Wszyscy siadajÄ… w kole. ProwadzÄ…cy rozdaje arkusze papieru i markery, proszÄ…c o zapisanie na nich
nazw/imion najbliższych uczniom osób (np. MAMA, TATA, WUJEK, BRAT, DZIADEK, KOLEGA).
Prowadzący prosi o podkreślenie określeń osób z otoczenia uczniów, którzy palą papierosy. Innym
kolorem uczniowie podkreślają osoby, które piją alkohol.
2) Część główna:
II. Badanie i przekształcanie I:
Prowadzący pyta uczniów, co sądzą o paleniu papierosów.
Czy ktoś z ich bliskich chorował lub choruje przez to, że pali? Jakie choroby związane są z nałogiem
palenia tytoniu?
Czy ktoś ich kiedyś częstował papierosem? Jak zareagowali?
Podobnie omawiany jest problem picia alkoholu.
Dlaczego ludzie palą i piją alkohol, chociaż wiedzą o szkodliwości nikotyny, substancji zawartych w
papierosach oraz związków występujących w napojach alkoholowych?
Uczniowie dobierają się w grupy. Część grup przygotowuje scenkę dramową pt.  Ja i palacze 
uczniowie wyobrażają sobie, że znajdują się z zadymionym pomieszczeniu. Starają się pokazać swoje
uczucia. Pozostali uczniowie przygotowują w grupach scenkę na temat:  Ja i spożywający alkohol 
wyobrażają sobie, że znajdują się wśród dorosłych pijących, zajętych sobą i alkoholem. Dążą do
pokazania własnych uczuć.
III. Prezentacja:
Uczniowie prezentujÄ… przygotowane scenki.
IV. Badanie i przekształcanie II:
Prowadzący pyta kolejnych uczniów, kim byli w scenkach, gdzie się znajdowali, co robili, jak się czuli.
Uczniowie w grupach tworzą listę przyczyn, dla których należy unikać zadymionych pomieszczeń oraz
towarzystwa pijÄ…cych alkohol.
V. Prezentacja II:
Uczniowie prezentują przygotowane listy. Wspólnie wybieramy najważniejsze argumenty i zapisujemy na
arkuszu brystolu.
VI. Badanie i przekształcanie III:
Prowadzący prosi uczniów, aby wyobrazili sobie, że znów są w zadymionym pomieszczeniu, gdzie czuć
odór alkoholu i ktoś częstuje ich papierosami lub proponuje spróbowanie napoju alkoholowego. Jak
należy odmawiać? Co powiedzieć? Jak się zachować?  Wspólnie sporządzany listę  Wskazówek dla
mÄ…drzejszych .
Prowadzący prosi o przygotowanie scenek, w których jeden z uczniów proponuje zapalenie papierosa lub
wypicie alkoholu, a drugi odmawia stosując się do wskazówek.
VII. Prezentacja III:
Uczniowie przedstawiajÄ… scenki.
Prowadzący pyta, kto najlepiej zastosował się do wskazówek, kto był najbardziej przekonujący,
dlaczego? Czy uczniom udało się włączyć do dramy jakieś inne elementy?  Jeśli tak, uzupełniamy o nie
listę wskazówek.
VIII. Badanie i przekształcanie IV.
Prowadzący prosi uczniów o napisanie listu do znajomej osoby, w której uczeń postara się ją przekonać,
żeby przestała palić lub pić alkohol. Po zakończeniu pracy uczniów wybrane listy są odczytywane.
3) Część podsumowująca:
IX. Refleksja:
Wspólna ocena i samoocena - Który list był najbardziej przekonujący? Dlaczego? Jakie argumenty
najlepiej trafiają do uczniów?
Prowadzący zbiera listy i prosi o powtórzenie zasad asertywnego odmawiania.
Na zakończenie zajęć prowadzący wykonuje kopie listy wskazówek i rozdaje je uczestnikom, dziękując
za udział w zajęciach.
 WSKAZÓWKI DLA M
DRZEJSZYCH :
(przykład)
Gdy mówisz  nie pamiętaj, żeby być:
- asertywnym
- odważnym
- zdecydowanym
- spokojnym
- pewnym siebie i własnych przekonań
- ..................
Mówiąc  nie nie trzeba być:
- zarozumiałym
- agresywnym
- upartym
- krzykliwym
- przerażonym
- ..................
 PodsumowujÄ…c:
Wychowanie to pomoc w rozwoju, czyli w zbliżaniu się do najważniejszych uniwersalnych wartości jak dobro,
miłość, prawda. Wychowawca wskazuje wychowankowi wartości poprzez własne życie, zmierzając do tego, aby
przyjął on za swoje ukazywane mu zasady, aby ich realizacja nie wynikała z przymusu lub manipulacji, ale ze
świadomego wyboru. Dziecko ma uczestniczyć w miłości ,dorosłych - czytaj  rodziców, opiekunów,
wychowawców , tworzyć wraz z nim życie rodzinne. Zauważa to Jan Paweł II w Encyklice Evangelium vitae: "
Przez słowo i przykład, przez codzienne kontakty i decyzje, przez konkretne gesty i znaki rodzice uczą dzieci
autentycznej wolności, która się urzeczywistnia poprzez bezinteresowny dar z siebie, rozwijają w nich szacunek do
innych, poczucie sprawiedliwości, postawy serdecznej akceptacji innych, dialogu, wielkodusznej służby i
solidarności".
Do prawidłowego rozwoju dziecko potrzebuje akceptacji swoich uczuć i potrzeb oraz stawiania rozsądnych
wymagań i ograniczeń. Prawidłowa relacja rodzicielsko-opiekuńcza powinna więc zawierać: miłość, akceptację,
szacunek dla dziecka, ale także granice, normy stawiane dzieciom. Dziecko które otrzymuje od dorosłych miłość
bezwarunkową, uczy się kochać siebie i innych, rozpoznawać swoje uczucia i potrzeby, ufać sobie. Wolność
dziecka jest ograniczona prawami rzeczywistości fizycznej, prawami, uczuciami i potrzebami innych ludzi,
normami społecznymi i kulturowymi. Rolą jest nauczenie respektowania tych ograniczeń. Kształtuje się wtedy
poczucie odpowiedzialności za siebie i innych. Dziecko, którego rodzice, opiekunowie, wychowawcy postępowali
konsekwentnie i stanowczo, ale z szacunkiem, którzy stawiali ograniczenia, uczy się współżycia z ludz
mi,
odpowiedzialności za własne zachowania i prawidłowo kształtuje swój system wartości.
Rodzina, opiekunowie, wychowawcy świetlicy to grupa osób pozostających w określonych relacjach - każdy
oddziałuje silnie na pozostałych, często w sposób ukryty. Rodzina to skomplikowana sieć miłości, zazdrości,
dumy, zmartwień, radości, winy - nieustanne falowanie, przypływy i odpływy ludzkich emocji pojawiających się
nieoczekiwanie. Są one efektem rodzinnych postaw, sposobów wzajemnego spostrzegania się i wzajemnych
stosunków. Wszystkie te teorie, chociaż różne w słowach, mówią o tym samym - o emocjach, uczuciach,
postawach, szacunku. Nie zapominają o wymaganiach. Podkreślają rolę wzajemnych relacji, bo nie tylko dorośli
wychowują dzieci, ale również dzieci wychowują dorosłych. Dla dzieci na starcie w dorosłe życie ważna jest
umiejętność wyrażania siebie, dobre relacje z ludz
mi, więzi międzyludzkie. Młodzież uważa, że dobre
wykształcenie bardzo pomaga na starcie, dlatego nie buntują się przeciwko dodatkowym zajęciom - lekcjom.
Ważna jest dla nich postawa rodziców wobec życia i otaczającej rzeczywistości. Jednak właśnie wobec tych
postaw mają wiele uwag krytycznych. Trudno im zrozumieć, dlaczego rodzice mają pretensje o palenie
papierosów, jeżeli sami palą, dlaczego są karceni za wulgarne słowa, kiedy rodzice ich używają. Jeżeli np. nie
widziały udanej zabawy bez alkoholu, to jak im skutecznie wytłumaczyć, że można bawić się na trzez
wo?
Nasze dzieci patrzą na nas, a my jako rodzice, opiekunowie, wychowawcy często o tym zapominamy. A odkąd
radzą sobie same, poświęcamy im coraz mniej czasu. A przecież w świat wartości wprowadza rodzina, szkoła,
Kościół, rówieśnicy, środki społecznego przekazu, Internet. Dziecko zdobywa wiedze o wartościach obserwując
osoby z najbliższego otoczenia, oceniając stosunek innych osób do niego i do otaczającej rzeczywistości. Wyrabia
sobie pogląd na to co w życiu jest ważne, cenne jaki styl życia jest urzeczywistnieniem przyjętego systemu
wartości. Stopniowo uczy się myśleć wg wartości i żyć wartościami.
Ufamy, że korzystanie młodych ludzi z działalności naszej świetlicy dopomaga im do wzrastania w świecie
wartości , a tym samym właściwego funkcjonowania w społeczeństwie.