POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZA
OWIEKA
32
(rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 217 A (III) przyjęta i proklamowana w dniu 10 grudnia 1948 r.)
5b
Artykuł 1 Artykuł 3
Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi w swej godności Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpie-
i w swych prawach. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem czeństwa swojej osoby.
i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.
Artykuł 22
Artykuł 2 Każdy człowiek jako członek społeczeństwa ma prawo
Każdy człowiek jest uprawniony do korzystania z wszyst- do zabezpieczenia społecznego i jest upoważniony, dzięki
kich praw i wolności wyłożonych w niniejszej Deklaracji, bez wysiłkowi narodowemu i współpracy międzynarodowej oraz
względu na różnice rasy, koloru skóry, płci, języka, religii, stosowanie do organizacji i zasobów danego państwa, do
poglądów politycznych lub innych przekonań, narodowości, korzystania z praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych,
pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiekol- nieodzownych dla jego godności i swobodnego rozwoju
wiek inne różnice. swojej osobowości.
Artykuł 23 Artykuł 26
1. Każdy człowiek ma prawo do pracy, do swobodnego wy- 1. Każdy człowiek ma prawo do oświaty. Oświata będzie
boru zatrudnienia, do sprawiedliwych i zadowalających bezpłatna, przynajmniej na poziomie podstawowym.
warunków pracy i do ochrony przed bezrobociem. Oświata w zakresie podstawowym będzie obowiązkowa.
2. Każdy człowiek, bez żadnej dyskryminacji, ma prawo Oświatę w zakresie technicznym i zawodowym należy
do równej płacy za równa pracę. uczynić powszechnie dostępną, a oświata na poziomie
3. Każdy pracujący ma prawo do odpowiedniego zadowa- wyższym powinna być równie dostępna dla wszystkich
lającego wynagrodzenia, zapewniającego jemu i jego zależnie od zalet osobistych.
rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej
i uzupełnianego w razie potrzeby innymi środkami po- Artykuł 27
mocy społecznej. 1. Każdy człowiek ma prawo do swobodnego uczestnicze-
nia w życiu kulturalnym społeczeństwa, do korzystania ze
Artykuł 25 sztuki, do uczestniczenia w postępie nauki i korzystania
1. Każdy człowiek ma prawo do poziomu życia zapewniają- z jego dobrodziejstw.
cego zdrowie i dobrobyt jemu i jego rodzinie włączając
w to wyżywienie, odzież, mieszkanie, opiekę lekarską Artykuł 28
i niezbędne świadczenia socjalne oraz prawo do zabez- Każdy człowiek jest uprawniony do takiego porządku
pieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, niezdolno- społecznego i międzynarodowego, w którym prawa i wol-
ści do pracy, wdowieństwa, starości lub utraty środków ności wyłożone w niniejszej Deklaracji mogą być w pełni
do życia w sposób od niego niezależny. realizowane.
MI
DZYNARODOWY PAKT PRAW GOSPODARCZYCH, SPOA
ECZNYCH I KULTURALNYCH 33
otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r.
Artykuł 1 możliwości utrzymania się poprzez pracę swobodnie
1. Wszystkie narody mają prawo do samostanowienia. wybraną lub przyjętą, oraz podejmą odpowiednie kroki
Z mocy tego prawa swobodnie określają one swój sta- w celu zapewnienia tego prawa.
tus polityczny i swobodnie zapewniają swój rozwój 2. Kroki, jakie Państwa Strony niniejszego Paktu powinny
gospodarczy, społeczny i kulturalny. podjąć w celu osiągnięcia pełnej realizacji tego prawa,
2. Wszystkie narody mogą swobodnie rozporządzać dla będą obejmowały programy technicznego i zawodo-
swoich celów swymi bogactwami i zasobami naturalny- wego poradnictwa i szkolenia, politykę i metody zmie-
mi. W żadnym przypadku nie można pozbawiać narodu rzające do stałego rozwoju gospodarczego, społecz-
jego własnych środków egzystencji. nego i kulturalnego oraz do pełnego, produktywnego
zatrudnienia na warunkach zapewniających jednostce
Artykuł 2 korzystanie z podstawowych wolności politycznych
1. Każde z Państw Stron niniejszego Paktu zobowiązuje się i gospodarczych.
podjąć odpowiednie kroki indywidualnie i w ramach
pomocy i współpracy międzynarodowej, w szczegól- Artykuł 7
ności w dziedzinie gospodarki i techniki, wykorzystując Państwa Strony niniejszego Paktu uznają prawo każdego
maksymalnie dostępne mu środki, w celu stopniowego do korzystania ze sprawiedliwych i korzystnych warunków
osiągnięcia pełnej realizacji praw uznanych w niniejszym pracy, obejmujących w szczególności:
Pakcie wszelkimi odpowiednimi sposobami a. wynagrodzenie zapewniające wszystkim pracującym
2. Państwa Strony niniejszego Paktu zobowiązują się za- jako minimum:
gwarantować wykonywanie praw wymienionych w ni- I. godziwy zarobek i równe wynagrodzenie za pracę
niejszym Pakcie bez żadnej dyskryminacji ze względu o równej wartości bez jakiejkolwiek różnicy; w szcze-
na rasę, kolor skóry, płeć, język, religię, poglądy poli- gólności należy zagwarantować kobietom warunki
tyczne lub inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, pracy nie gorsze od tych, z jakich korzystają mężczyz
-
sytuację majątkową, urodzenie lub jakiekolwiek inne ni, oraz równą płacę za równą pracę;
okoliczności. II. zadowalające warunki życia dla nich samych i ich ro-
dzin zgodnie z postanowieniami niniejszego Paktu;
Artykuł 6 b. warunki pracy odpowiadające wymaganiom bezpie-
1. Państwa Strony niniejszego Paktu uznają prawo do pracy, czeństwa i higieny;
które obejmuje prawo każdego człowieka do uzyskania
MI
DZYNARODOWY PAKT PRAW GOSPODARCZYCH, SPOA
ECZNYCH I KULTURALNYCH
34
otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r.
Artykuł 11 c. zapobiegania chorobom epidemicznym, endemicz-
1. Państwa Strony niniejszego Paktu uznają prawo każdego nym, zawodowym i innym oraz ich leczenia i zwal-
do odpowiedniego poziomu życia dla niego samego czania;
i jego rodziny, włączając w to wyżywienie, odzież i miesz- d. stworzenia warunków, które zapewniłyby wszystkim
kanie, oraz do stałego polepszania warunków bytowych. pomoc i opiekę lekarską na wypadek choroby.
Państwa Strony podejmą odpowiednie kroki w celu
zapewnienia realizacji tego prawa, uznając w tym celu Artykuł 13
zasadnicze znaczenie współpracy międzynarodowej, 1. Państwa Strony niniejszego Paktu uznają prawo każdego
opartej na zasadzie dobrowolności. do nauki. Są one zgodne, że nauczanie powinno zmierzać
2. Państwa Strony niniejszego Paktu, uznając podstawowe do pełnego rozwoju osobowości i poczucia godno-
prawo każdego do wolności od głodu, podejmą, indy- ści ludzkiej i umacniać poszanowanie praw człowieka
widualnie i w drodze współpracy międzynarodowej, i podstawowych wolności. Są one również zgodne, że
niezbędne kroki, włączając w to konkretne programy nauka powinna umożliwiać wszystkim efektywny udział
potrzebne w celu: w wolnym społeczeństwie, rozwijać zrozumienie, tole-
a. ulepszenia metod produkcji, konserwacji i dystry- rancję i przyjaz
ń między wszystkimi narodami i wszyst-
bucji żywności przez pełne wykorzystanie wiedzy kimi grupami rasowymi, etnicznymi lub religijnymi,
technicznej i naukowej, przez rozpowszechnianie jak również popierać działalność Organizacji Narodów
wiedzy o zasadach żywienia oraz przez rozwijanie lub Zjednoczonych na rzecz utrzymania pokoju.
reformowanie systemów rolnych w taki sposób, aby
osiągnąć najbardziej sprawny rozwój i wykorzystanie Artykuł 15
zasobów naturalnych; 1. Państwa Strony niniejszego Paktu uznają prawo każ-
b. zapewnienia sprawiedliwego podziału światowych dego do:
zasobów żywności stosownie do potrzeb, uwzględ- a. udziału w życiu kulturalnym;
niając problemy krajów importujących i krajów eks- b. korzystania z osiągnięć postępu naukowego i jego
portujących żywność. zastosowań;
c. korzystania z ochrony interesów moralnych i material-
Artykuł 12 nych, wynikających z wszelkiej twórczości naukowej,
1. Państwa Strony niniejszego Paktu uznają prawo każdego literackiej lub artystycznej, której jest autorem.
do korzystania z najwyższego osiągalnego poziomu 2. Kroki, które Państwa Strony niniejszego Paktu podejmą
ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego. w celu osiągnięcia pełnej realizacji tego prawa, powin-
2. Kroki, jakie Państwa Strony niniejszego Paktu powinny ny obejmować środki niezbędne do ochrony, rozwoju
podjąć dla osiągnięcia pełnego wykonania tego prawa, i upowszechniania nauki i kultury.
będą obejmowały środki konieczne do: 3. Państwa Strony niniejszego Paktu zobowiązują się do
a. zapewnienia zmniejszenia wskaz
nika martwych uro- poszanowania swobody koniecznej do prowadzenia
dzeń i śmiertelności niemowląt oraz do zapewnienia badań naukowych i działalności twórczej.
zdrowego rozwoju dziecka; 4. Państwa Strony niniejszego Paktu uznają korzyści, jakie
b. poprawy higieny środowiska i higieny przemysłowej wynikają z popierania i rozwijania kontaktów międzyna-
we wszystkich aspektach; rodowych i współpracy w dziedzinie nauki i kultury.