[e-mail]
[e-mail]
[e-mail]
Generacje praw człowieka
W 1948 roku ogłoszono Powszechna Deklarację Praw Człowieka, następnie ONZ w 1966 roku opublikowała dwa
wa\
ne dokumenty: Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy
Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych, w których wyodrębniono rodzaje praw człowieka.
Karel Vasak francuski prawnik pod koniec lat siedemdziesiątych zaproponował wyodrębnienie praw człowieka i
podział ich na trzy generacje (kategorie).
Prawa I generacji
Prawa I generacji to podstawowe (fundamentalne), wynikające z natury ludzkiej, niezale\
ne od stanu prawnego
obowiązującego w państwie. y
ródła tych praw mo\
na odnalez
ć w filozofii oświecenia oraz ideologii liberalnej.
Współcześnie zapisane są w ka\
dej konstytucji państwa demokratycznego.
Związane z egzystencją ludzką:
Prawo do \
ycia
Prawo do wolności osobistej
Wolności do tortur
Związane z wolnością światopoglądu:
Wolność wyznania
Wolność sumienia,
Wolność myśli
Wolność wyra\
ania poglądów (wypowiedzi)
Związane z egzystencją prawną człowieka:
Prawo do informacji
Równość wobec prawa
Prawo do osobowości prawnej
Prawo do ochrony prawnej w postępowaniu sądowym
Prawo do tajemnicy korespondencji
Prawo do swobodnego przemieszczania się
Związane z prawami politycznymi (obywatelskimi):
Bierne i czynne prawo wyborcze
Prawo zrzeszania się
Prawo do skarg na organy państwa
Prawo do udziału w \
yciu publicznym
[e-mail]
Prawo równego dostępu do urzędów
Prawa II generacji
Prawa II generacji to prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne, zapewniają jednostce rozwój fizyczny i
duchowy i bezpieczeństwo socjalne. Nakładają na państwo obowiązki ekonomiczne i socjalne wobec obywatela.
y
ródłem praw II generacji jest min. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych z
1966roku.
Do praw II kategorii nale\
ą:
Prawa ekonomiczne
Prawo do pracy
Prawo do wynagrodzenia
Prawo do słusznych warunków pracy
Prawo do tworzenia związków zawodowych.
Prawa socjalne:
Prawo do świadczeń socjalnych i ubezpieczeń
Prawo do ubezpieczeń zdrowotnych
Prawo do wypoczynku
Prawo do ochrony zdrowia
Prawo do zabezpieczenia społecznego.
Prawa kulturalne:
Prawo do uczestnictwa w \
yciu kulturalnym
Prawo do edukacji - nauki
Prawo do swobodnych badań
Prawo do korzystania z osiągnięć rozwoju cywilizacyjnego
Prawo do wolności sztuki
Prawa III generacji
Prawa III generacji to prawa kolektywne, solidarnościowe, czyli uprawnienia przysługujące grupom,
zbiorowością, narodom, odnoszące się do jakości ich \
ycia .
Do praw III generacji nale\
ą:
Prawo do pokoju
Prawo do demokracji
Prawo do rozwoju
Prawo do zdrowego środowiska naturalnego
2
[e-mail]
Prawo do pomocy humanitarnej
Prawo narodów do samostanowienia
Prawo do rozwoju
Prawo do równości wszystkich ludów i narodów
Prawo do własnych zasobów i bogactw naturalnych
Prawo do zachowania własnej to\
samości i praw etnicznych (odnosi się do mniejszości narodowych i
etnicznych)
Prawo do wspólnego dziedzictwa przeszłości,
Prawo do ochrony danych osobowych.
W prawodawstwie międzynarodowym uwa\
a się za obowiązkowe przestrzeganie praw I generacji, natomiast II i
III w miarę mo\
liwości.
Warto równie\
pamiętać o ró\
nicy pomiędzy zapisem  prawo i  wolność . Pierwsze pojęcie odnosi się do
uprawnień nadanych przez konkretne przepisy prawne, natomiast drugie określa granice, których nie wolno
przekroczyć. Ograniczanie praw i wolności mo\
e wystąpić tylko na określony czas i w wyjątkowych sytuacjach.
Nie mo\
na pod \
adnym pozorem ograniczać praw I generacji, w tym prawa do \
ycia.
3