IV. Prawa człowieka 1
3. Organizacje pozarządowe w obronie
praw człowieka
W większoS
ci państw obok instytucji rządowych istnieją organizacje pozarządowe, od-
grywające szczególną rolę w funkcjonowaniu społeczeństwa obywatelskiego (kulturalne,
oS
wiatowe, broniące praw mniejszoS
ci). Podczas realizacji tematu uczniowie dowiedzą się,
jakie są zasady, cele i metody działania organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną
praw i wolnoS
ci człowieka. Przykładem będzie apolityczna organizacja międzynarodowa
 Amnesty International.
Cele
Po zajęciach uczniowie powinni umieć:
 okreS
lić zasady, na których opierają swoje działania organizacje poza-
rządowe;
 podać ich główne cele i metody działania;
 wykorzystać tę wiedzę do opracowania miniprojektu organizacji mającej występo-
wać w obronie praw człowieka;
 odróżniać organizacje pozarządowe od instytucji państwowych zajmujących się
ochroną praw człowieka;
 scharakteryzować sposób działania Amnesty International;
 wyjaS
nić, dlaczego jest to organizacja niezależna i apolityczna;
 podać przykłady podejmowanych przez nią działań w obronie praw człowieka.
Metody pracy
" praca w grupach
" dyskusja
R
rodki dydaktyczne
" adresy organizacji działających na waszym terenie (jeS
li istnieją)
Jak przeprowadzić zajęcia?
WPROWADZENIE
1. Przedstaw krótko sytuację w okupowanym przez Chiny Tybecie: przy-
musowe osiedlanie Chińczyków, narzucanie języka chińskiego, niszczenie
klasztorów, więzienie i tortury dla  niepokornych . PoproS
, aby uczniowie zastanowili
się, kto  w samym Tybecie oraz w innych krajach S
wiata  może protestować i wywie-
rać wpływ na tamtejsze władze. Jakie formy protestu są możliwe? Przykłady wypisz
na tablicy.
Scenariusze lekcji KOSS
wersja podstawowa  częS
ć I
2 IV. Prawa człowieka
ROZWINIĘCIE
2. PoproS
uczniów, by odwołując się do wiadomoS
ci uzyskanych na poprzedniej lekcji
przypomnieli, jakie instytucje państwowe działają na rzecz ochrony praw człowieka
(sądy powszechne, rzecznik praw obywatelskich). WyjaS
nij, że na zajęciach będzie
mowa o organizacjach chroniących prawa człowieka, potrzebnych we wszystkich kra-
jach, ale zwłaszcza tam, gdzie  jak w Tybecie  państwo nie tylko nie chroni praw
obywateli, ale wręcz je łamie.
Poleć uczniom przeczytanie tekstu  Co mogą organizacje pozarządowe? . Po za-
kończeniu lektury powinni mieć czas na zgłaszanie wątpliwoS
ci i zadawanie pytań.
Zwróć uwagę na polskie organizacje pozarządowe działające na rzecz praw człowieka.
Dobrym pomysłem jest oczywiS
cie zaproszenie na lekcję działacza jednej z tych orga-
nizacji.
3. Zapytaj uczniów, czy znają organizacje, których logo zamieszczone zostało w pod-
ręczniku. Czym się zajmują? PoproS
, by sprawdzili, czy wymienione organizacje dzia-
łają w waszej okolicy oraz w jaki sposób można się włączyć w ich działania?
4. PodkreS
l raz jeszcze, że większoS
ć organizacji pozarządowych to po prostu małe
grupy ludzi zajmujące się często jednym wybranym problemem w swoim najbliższym
otoczeniu (osiedlu, wiosce, miasteczku, gminie). Podaj 2 3 przykłady. PoproS
, żeby
uczniowie podali inne (jeS
li je znają) albo wymienili problemy występujące w ich
osiedlu, gminie, mieS
cie, którymi mogłyby zająć się takie organizacje.
5. Zadaj uczniom następujące pytania:
 Czym różnią się metody działania organizacji pozarządowych od innych, znanych
ci, sposobów ochrony praw człowieka?
 Czy metody działania organizacji pozarządowych mogą być  twoim zdaniem 
skuteczne? W jakiej sytuacji politycznej organizacje niezależne od rządu są szcze-
gólnie potrzebne?
6. Podziel klasę na trzy grupy. Każdej poleć przeczytanie jednej częS
ci materiałów
informacyjnych na temat Amnesty International  W obronie więx
niów sumienia .
PoproS
uczniów, by w zespołach odpowiedzieli na następujące pytania
 jakie są cele i zasady działania Amnesty International?
 co to znaczy, że jest to organizacja apolityczna i niezależna od władz?
 podajcie przykłady działań podejmowanych przez AI.
7. PoproS
uczniów o zapoznanie się z sytuacją Tybetańczyków przeS
ladowanych
przez okupujące ich władze chińskie, opisaną w ćwiczeniu  Tragedia na dachu S
wiata ,
w tekS
cie i liS
cie, lub sam przedstaw zawarte w nim informacje.
Następnie wszyscy uczniowie odpowiadają pisemnie na pytania zawarte pod tek-
stem.
8. Poleć uczniom, aby zastanowili się chwilę i odpowiedzieli pisemnie na pytanie:  Czy
chciałbyS
podpisać taki list? Dlaczego? . PoproS
ochotników o odczytanie odpowiedzi.
Tym osobom, które chciałyby wziąć udział w jednej z  pilnych akcji AI w obronie
praw człowieka zaproponuj, by odnalazły w internecie aktualne informacje na temat
przypadków naruszania praw człowieka, a następnie rzeczywiS
cie wysłali taki list. Na
następnej lekcji możecie omówić na forum klasy przypadki wybrane przez uczniów.
Scenariusze lekcji KOSS
wersja podstawowa  częS
ć I
IV. Prawa człowieka 3
Możesz zachęcić uczniów, aby systematyczne sprawdzali stronę  pilnych akcji Amne-
sty International i  np. wykorzystując szkolną gazetkę  informowali o aktualnych
działaniach tej organizacji. Może wasza szkoła zdecyduje się na wysłanie apelu do
władz jednego z państw, w którym nagminnie łamie się prawa człowieka?
ZAKOŃCZENIE
9. Otwórz dyskusję, zadając pytanie o skutecznoS
ć i sens działań AI:  Czy, waszym
zdaniem, metody działania stosowane przez Amnesty International mogą być sku-
teczne? Uzasadnijcie swój pogląd .
10. Podziel uczniów na 4-, 5-osobowe grupy. Każdy zespół ma za zadanie zaprojek-
tować plakat zachęcający do działań w akcji prowadzonej przez jedną z organizacji
wymienionych w lekcji.
11. PoproS
uczniów, aby w ramach pracy domowej sporządzili miniprzewodnik, za-
wierający spis organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną praw człowieka.
Instrukcja do jego wykonania znajduje się w podręczniku w ćwiczeniu  Miniprze-
wodnik .
Scenariusze lekcji KOSS
wersja podstawowa  częS
ć I