PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK
Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
5.3. Zamknięcie podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Spis z natury
Inwentaryzacja jest szczególnie ważna u podatników prowadzących PKPiR.
Remanent, czyli spis z natury, umożliwia bowiem obliczenie rocznego dochodu z działalności
gospodarczej. Konieczność prowadzenia spisu z natury wynika z faktu, iż wartość
zakupionych przez podatnika towarów i materiałów, wynikająca z PKPiR, nie odzwierciedla
rzeczywistej sprzedaży lub zużycia, gdyż w okresie, za który ustala się dochód, można
sprzedać lub zużyć więcej lub mniej towarów niż wynosił ich zakup (w ten sposób albo
zużywa się zapasy towarów, albo tworzy się taki zapas towarów). Zgodnie z par. 27
rozporządzenia w sprawie prowadzenia PKPiR, podatnik jest zobowiązany do sporządzenia
spisu z natury w następujących przypadkach: na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku
podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, w razie zmiany
wspólnika, w razie zmiany proporcji udziałów wspólników, w przypadku likwidacji
działalności.
Ustalenie dochodu miesięcznego i rocznego.
Po zakończeniu miesiąca zapisy dokonywane w danym miesiącu należy podkreślić
pod ostatnią pozycją wpisu i dane z kolumny od 7 do 14 podsumować. Podatnik może pod
podsumowaniem danego miesiąca wpisać w poszczególnych kolumnach sumy od początku
roku do miesiąca poprzedzającego dany miesiąc i w kolejnej pozycji wpisać w
poszczególnych kolumnach sumę od początku roku. Z powyższego wynika, iż podatnik może
dokonywać miesięcznego podsumowania dwoma sposobami  odrębnie za każdy miesiąc oraz
narastająco od początku roku. Wybór metody zależy od decyzji podatnika.
Przy podsumowaniu rocznym w sytuacji gdy podatnik dokonuje podsumowania
zapisów w PKPiR narastająco od początku roku, ostatnia pozycja księgi powinna zawierać
sumę zapisów od początku roku z uwzględnieniem ostatniego miesiąca. Jeżeli podatnik nie
dokonuje podsumowania zapisów kolejnych miesięcy narastająco od początku roku, to po
zakończeniu roku podatkowego musi na oddzielnej stronie w księdze sporządzić zestawienie
roczne. W tym celu należy wpisać do właściwych kolumn sumy z poszczególnych miesięcy
i dodać je.
Dla podatników prowadzących PKPiR dochodem z działalności gospodarczej, będącym
podstawą wyliczenia zaliczki miesięcznej, jest różnica pomiędzy wynikającym z tych
ksiąg miesięcznym przychodem (kol. 9) a miesięcznymi kosztami jego uzyskania, to znaczy:
D = P  K
gdzie:
P  przychód z działalności gospodarczej (kol. 9),
K  koszty uzyskania przychodu (kol. 10, 11,15),
D  dochód.
Jeżeli na koniec miesiąca, w trakcie roku podatnik sporządza remanent przejściowy, koszty
uzyskania przychodu liczy się nieco odmiennie:
(Remanent początkowy + koszty z kolumn 10,11,15)  Remanent przejściowy
= Koszty uzyskania przychodu (K)
Rachunkowość podatkowa (wykład)
57
PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK
Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
Remanent przejściowy podatnik sporządza na polecenie urzędu skarbowego lub z własnej
potrzeby. Sporządzenie remanentu dla własnej potrzeby dotyczy sytuacji, gdy w danym
miesiącu podatnik ogranicza zakupy nowych towarów, wyprzedając zapasy. Z uwagi na
znaczącą przewagę przychodów nad kosztami, spowodowałoby to naliczenie niewspółmiernie
wysokiej miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy. Sporządzenie remanentu o czym
należy powiadomić urząd skarbowy na 7 dni przed jego terminem i obliczenie kosztów
według podanej metody zmniejsza zaliczkę miesięczną do rozsądnej wysokości.
Wyliczony w ten sposób dochód nie jest tożsamy z podstawą opodatkowania. Po
pierwsze obowiązek podatkowy powstaje dopiero po przekroczeniu 2 790 zł dochodu. Po
drugie, z reguły przed zastosowaniem do dochodu określonej stawki podatkowej podlega on
pomniejszeniu o określone przez ustawodawcę odliczenia. Chodzi tu przede wszystkim
o wydatki wymienione w art. 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych m. in. są
to: kwoty składek, określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych
zapłaconych bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz
wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących, składek na rzecz organizacji, do
których przynależność jest obowiązkowa, jeżeli wydatki te nie zostały zaliczone do kosztów
uzyskania przychodów, darowizn itp. Po pomniejszeniu dochodu o wskazane wyżej
odliczenia otrzymujemy podstawę opodatkowania.
W 2003 obowiązuje następująca skala podatkowa:
Podstawa obliczania
podatku w złotych Podatek wynosi
ponad do
- 37 024 19% podstawy obliczenia minus kwota 530,08 zł
37 024 74 048 6 504,48 zł + 30% nadwyżki ponad 37 024 zł
74 048 17 611,68 zł + 40% nadwyżki ponad 74 048 zł
Obliczoną w ten sposób kwotę podatku miesięcznego należy pomniejszyć w pierwszej
kolejności o opłaconą składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Ta i inne odliczenia od podatku
zawarte są w art. 27 i 27a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tak obliczone
zaliczki miesięczne od stycznia do listopada wpłaca się na rachunek urzędu skarbowego w
terminie do 20 dnia miesiąca następnego za miesiąc poprzedni. W tym samym terminie
w urzędzie skarbowym należy złożyć deklarację PIT-5. Zaliczkę za dalsze miesiące ustala
się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od
początku roku a sumą zaliczek za miesiące poprzednie. Zaliczkę miesięczną za grudzień
wpłaca się w wysokości zaliczki za listopad i w terminie wpłaty tej zaliczki czyli do 20
grudnia. Za miesiąc grudzień nie składa się deklaracji PIT 5. Po zakończeniu roku
podatkowego  w terminie do 30 kwietnia roku następnego  podatnik obowiązany jest
złożyć zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym - PIT 36, i wpłacić
różnicę pomiędzy podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania a sumą
należnych za dany rok zaliczek. PIT 36 stanowi załącznik nr 3 do niniejszej pracy.
Rachunkowość podatkowa (wykład)
58
PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK
Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
Dochodem z działalności gospodarczej za dany rok podatkowy jest różnica między
przychodem z działalności (kol. 9) a kosztami uzyskania (kol. 10, 11, 15), powiększona
o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego, jeżeli wartość
remanentu końcowego jest wyższa od wartości remanentu początkowego lub pomniejszona
o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość
remanentu początkowego jest wyższa, to znaczy:
D = ( P  K ) + ( Rk  Rp ) gdy Rk > Rp
lub
D = ( P  K ) - ( Rk  Rp ) gdy Rk < Rp
gdzie:
Rk  remanent końcowy towarów, surowców, i materiałów na koniec roku podatkowego,
Rp  remanent początkowy towarów, surowców i materiałów na początek roku podatkowego.
Literatura do samodzielnego studiowania: (1) Martyniuk T., Formy ewidencji podatkowej
małych podmiotów gospodarczych, Wyd. ODDK, Gdańsk 2005 r., str. 146 i nast., (2)
Porowski J., Porowski L., Podatkowa księga przychodów i rozchodów, Difin, Warszawa
2004, (3) Rozporządzenie w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i
rozchodów.
Rachunkowość podatkowa (wykład)
59