P R O J E K T Y Z A G R A N I C Z N E
PROJ EKT Y Z AGRANI CZ NE
PrzeglÄ…darka wideo
do negatywów
Niemal wszystkie kamkordery Efekt odwrÛcenia
UrzÄ…dzenie, ktÛrego
sÄ… wyposaÅ‚one w opcjÍ makro, W przypadku filmÛw negaty-
konstrukcjÍ przedstawiamy
umoÅ‚liwiajÄ…cÄ… ogniskowanie wowych problemem jest odwrÛce-
w artykule, pozwala na
w odległości zaledwie kilku mm nie jasności w stosunku do rzeczy-
oglÄ…danie przeüroczy
od obiektywu. NiektÛre modele wistego obrazu, a takÅ‚e wystÍpo-
bezpośrednio na ekranie
pozwalają nawet ustawiĘ ostrośĘ wanie barw komplementarnych
odbiornika telewizyjnego lub
na pyÅ‚ki kurzu znajdujÄ…cym siÍ w miejscu barw rzeczywistych
monitora.
po zewnÍtrznej stronie soczewki! (czerwonej zamiast zielonej itd.).
MołliwośĘ ogniskowania Zadaniem proponowanego
w niewielkiej odległości od opty- układu jest dokonanie inwersji
ki pozwala na oglÄ…danie slajdÛw sygnaÅ‚u wideo tak, by film ne-
przy pomocy zestawu kamkorder, gatywowy pokazywany był na
adapter, telewizor. Mołna takłe ekranie TV jak pozytywowy,
nagrywaĘ nieruchome obrazy wi- z rzeczywistymi kolorami. Układ
deo, po czym poddawaĘ je edycji. taki - oprÛcz zasadniczego zasto-
Adapter zawiera najczÍÅ›ciej sowania, jakim jest umoÅ‚liwienie
ramkÍ mieszczÄ…cÄ… slajd oraz filtr oglÄ…dania negatywÛw - mÛgÅ‚by
zmiÍkczajÄ…cy, chociaÅ‚ niektÛre takÅ‚e byĘ wykorzystywany do
z nich sÄ… wyposaÅ‚one takÅ‚e uzyskiwania efektÛw specjalnych.
w układy optyczne. Do oświetle- Przeglądarka wideo do negaty-
nia slajdu moÅ‚na wykorzystaĘ wÛw wspÛÅ‚pracuje z wyjÅ›ciem
dowolne ürÛdÅ‚o Å›wiatÅ‚a o dosta- kamkordera w standardzie PAL
tecznej jasnoÅ›ci, a filtr zmiÍkcza- oraz z wejÅ›ciem zÅ‚oÅ‚onego sygna-
jÄ…cy pozwoli uzyskaĘ rÛwnomier- Å‚u wideo TV lub monitora. JeÅ›li
ne oÅ›wietlenie mimo niedoskona- dostÍpny bÍdzie odpowiedni mo-
Å‚oÅ›ci ürÛdÅ‚a. dulator, taki jak w wiÍkszoÅ›ci
Do wiÍkszoÅ›ci takich adapte- kamkorderÛw, przeglÄ…darka bÍdzie
rÛw moÅ‚na rÛwnieÅ‚ wkÅ‚adaĘ od- mogÅ‚a wspÛÅ‚pracowaĘ przez mo-
cinki filmu 35mm, takÅ‚e negaty- dulator rÛwnieÅ‚ z wejÅ›ciem UHF.
wowego. PrzewaÅ‚ajÄ…ca czÍśĘ zdjÍĘ UkÅ‚ad nie moÅ‚e zostaĘ bezpo-
amatorskich jest wykonywana na średnio podłączony do wejścia
filmach negatywowych, tak wiÍc UHF lub RGB telewizora, ani do
moÅ‚liwośĘ ich oglÄ…dania na ek- urzÄ…dzeÒ, do ktÛrych sygnaÅ‚ syn-
ranie TV za pośrednictwem kam- chronizacji doprowadzany jest od-
kordera byłaby bardzo cenna. dzielnie.
Rys. 1. Schemat blokowy przeglądarki wideo do Rys.2. Przykłady przebiegów występujących
negatywów. w różnych punktach układu.
Elektronika Praktyczna 2/98
15
P R O J E K T Y Z A G R A N I C Z N E
Zasada dziaÅ‚ania gÛrnego (pierwszego) przeÅ‚Ä…cznika pulsÛw odpowiednie do wystero-
Po przeprowadzeniu pewnej pojawia siÍ sygnaÅ‚ jak na rys. 2c, wania gÛrnego przeÅ‚Ä…cznika. Prze-
liczby eksperymentÛw, zdecydo- natomiast na wyjÅ›ciu przeÅ‚Ä…czni- Å‚Ä…cznik dolny jest sterowany przez
wano siÍ na rozwiÄ…zanie, ktÛrego ka dolnego - sygnaÅ‚ z rys. 2d. inwerter, zapewniajÄ…cy antyfazo-
schemat blokowy znajduje siÍ na SygnaÅ‚y wyjÅ›ciowe przeÅ‚Ä…cznikÛw we dziaÅ‚anie obu przeÅ‚Ä…cznikÛw.
rys. 1. Przebiegi podane na rys. sÄ… nastÍpnie dodawane i podawa-
2 ułatwią zrozumienie działania ne na wyjście przez układ bufora, Opis układu
ukÅ‚adu. ktÛry zapewnia odpowiednio nis- PeÅ‚ny schemat ideowy przeglÄ…-
Przebieg przedstawiony na rys. kÄ… impedancjÍ wyjÅ›ciowÄ… ukÅ‚adu. darki wideo do negatywÛw przed-
2a zawiera nieco ponad dwie W efekcie powstaje sygnał jak na stawia rys. 3. Układ separacji
linie obrazu wideo. KaÅ‚da z linii rys. 2e, majÄ…cy ujemne impulsy impulsÛw synchronizacji zawiera
rozpoczyna siÍ ujemnym impul- synchronizacji i odwrÛcony w sto- tranzystory TR1 i TR2, z ktÛrych
sem synchronizacji, po ktÛrym sunku do oryginalnego sygnaÅ‚ kaÅ‚dy pracuje w ukÅ‚adzie OE.
nastÍpuje wysokoczÍstotliwoÅ›cio- w czÍÅ›ci zawierajÄ…cej informacjÍ Fakt, Å‚e pierwszy z tych tranzys-
wy sygnaÅ‚ barwy. NastÍpnie po- o barwie i luminancji. Aby uzys- torÛw jest wstÍpnie spolaryzowa-
jawia siÍ sygnaÅ‚ luminancji, ktÛry kaĘ taki sygnaÅ‚, gÛrny przeÅ‚Ä…cznik ny a drugi nie, zapewnia wyma-
w przypadku wariantu systemu powinien byĘ zamkniÍty tylko gane ograniczanie sygnaÅ‚u i elimi-
PAL stosowanego w Wielkiej Bry- podczas trwania impulsÛw syn- nacjÍ sygnaÅ‚Ûw barwy i luminan-
tanii jest dodatni - im wyłsza chronizacji - zapewni to przeka- cji.
wartośĘ napiÍcia, tym jaÅ›niejszy zanie tych impulsÛw na wyjÅ›cie Bramki IC1a i IC1b ukÅ‚adu
obraz w danej czÍÅ›ci linii. bez zmiany ich fazy. Przez po- CMOS 4001 dziaÅ‚ajÄ… jako inwer-
Prosta inwersja caÅ‚ego sygnaÅ‚u zostaÅ‚Ä… czÍśĘ sygnaÅ‚u linii za- tery. PozostaÅ‚e dwie bramki nie
nie zapewni poÅ‚Ä…danego efektu mkniÍty powinien byĘ przeÅ‚Ä…cz- sÄ… wykorzystane, a ich wejÅ›cia
w przypadku obrazu negatywu, nik dolny, co zapewni doprowa- zostały zwarte z dodatnim biegu-
poniewaÅ‚ odwrÛcony zostanie tak- dzenie do wyjÅ›cia odwrÛconego nem zasilania, dziÍki czemu bram-
Å‚e sygnaÅ‚ synchronizacji, co do- sygnaÅ‚u luminancji. ki te nie generujÄ… zakÅ‚ÛceÒ.
prowadzi do utraty synchroniza- Sygnał sterujący przełącznika- Sygnały pochodzące z separa-
cji. ZadawalajÄ…cy efekt uzyskaĘ mi jest generowany przez ukÅ‚ad tora sÄ… podawane na bramkÍ
moÅ‚na dokonujÄ…c inwersji sygna- separujÄ…cy impulsy synchroniza- IC1a, ktÛra ksztaÅ‚tuje i odwraca
Å‚u za wyjÄ…tkiem impulsÛw syn- cji, ktÛry jest wzmacniaczem impulsy kluczujÄ…ce ukÅ‚ad IC2b,
chronizacji. z ograniczaniem. Eliminuje on bÍdÄ…cy jednÄ… z sekcji poczwÛrne-
Podstawowymi elementami sygnały barwy i luminancji, a da- go scalonego klucza analogowego
układu są dwa przełączniki. Do je impulsy o dułej amplitudzie CMOS. Sygnał kluczujący
jednego z nich doprowadzany jest w momentach pojawiania siÍ im- podawany w przeciwfazie na dru-
bezpoÅ›rednio sygnaÅ‚ wejÅ›ciowy, pulsÛw synchronizacji. gi z kluczy analogowych pocho-
do drugiego zaś sygnał wejściowy Wzmacniacz buforowy na wyj- dzi z wyjścia bramki IC1b. Pozo-
po inwersji (rys. 2b). Na wyjściu ściu separatora daje poziomy im- stałe dwa klucze układu nie są
Rys. 3. Schemat ideowy przeglądarki wideo do negatywów.
Elektronika Praktyczna 2/98
16
P R O J E K T Y Z A G R A N I C Z N E
wykorzystywane i nie są w ładen 4066BE, poniewał jest on szybszy
WYKAZ ELEMENTÓW
sposÛb poÅ‚Ä…czone z ukÅ‚adem. od 4016BE, a ponadto ma niÅ‚szÄ…
Rezystory
Tranzystor TR3 pracuje w ukÅ‚a- rezystancjÍ wÅ‚Ä…czenia. W praktyce
(węglowe warstwowe, 0,25W, 5%)
dzie OE z silnym ujemnym sprzÍ- okazuje siÍ jednak, Å‚e uzyskiwane
R1, R17: 470&!
Å‚eniem zwrotnym dziÍki obecnoÅ›- przy zastosowaniu obu tych ukÅ‚a-
R2, R3: 47k&!
ci elementÛw R13 i VR2 w obwo- dÛw wyniki sÄ… podobne, tak wiÍc
R4: 18k&!
dzie emitera. Ogranicza to wzmoc- przy wyborze typu układu naleły
nienie tego stopnia tak, Å‚e zapew- kierowaĘ siÍ wzglÍdami ekono- R5, R7: 4,7k&!
nia on przede wszystkim wyma- micznymi. R6: 33k&!
gane odwrÛcenie fazy sygnaÅ‚u KolejnośĘ montaÅ‚u pozostaÅ‚ych
R8, R14: 2,7k&!
niosÄ…cego informacjÍ o obrazie. elementÛw nie jest szczegÛlnie
R9: 39k&!
Potencjometr VR2 słuły do regu- istotna, ale lepiej byłoby zacząĘ
R10: 3,9k&!
lacji wzmocnienia, a wiÍc kontra- od elementÛw biernych, a skoÒ-
R11: 330k&!
stu. czyĘ na elementach pÛÅ‚przewod-
R12, R13: 680&!
Oddzielny stopieÒ mieszajÄ…cy nikowych. NaleÅ‚y zwracaĘ uwagÍ
R15, R16: 100k&!
nie jest w układzie potrzebny - na poprawnośĘ montału elemen-
R18: 10k&!
dla dodania sygnaÅ‚Ûw wyjÅ›cio- tÛw o okreÅ›lonej polaryzacji.
VR1: 10k&! obrotowy, węglowy,
wych obu przeÅ‚Ä…cznikÛw elektro- W punktach, do ktÛrych majÄ… byĘ
liniowy
nicznych wystarczy po prostu podłączone elementy regulacyjne
VR2: 1k&! obrotowy, węglowy,
zewrzeĘ ich wyjścia. lub gniazda naleły wlutowaĘ koł-
liniowy
Dioda D2 i rezystor R8 tworzÄ… ki lutownicze.
Kondensatory
prosty obwÛd odtwarzania skÅ‚a-
C1, C10: 100µF/16V, wyprowadze-
dowej stałej na wejściu IC2b. Montał w obudowie
nia jednostronne
Podobny ukÅ‚ad znajduje siÍ na UkÅ‚ad moÅ‚na zamknąĘ w do-
C2: 100nF, ceramiczny dyskowy
wejściu IC2a oraz na wyjściu wolnej metalowej lub wykonanej
C3: 220nF, poliestrowy
przeÅ‚Ä…cznikÛw elektronicznych. z tworzywa sztucznego obudowie
C4, C7, C9: 10µF/25V,
Celem ich jest zapobieÅ‚enie ewen- Å›rednich rozmiarÛw. UÅ‚ycie ma-
wyprowadzenia jednostronne
tualnym wahaniom skÅ‚adowej sta- Å‚ych obudÛw uniemoÅ‚liwiajÄ… roz-
C5: 4,7nF, poliestrowy
łej, czego konsekwencją byłyby miary zestawu baterii zasilają-
C6, C8: 47µF/16V, wyprowadzenia
zmiany jasności obrazu. Potencjo- cych.
jednostronne
metr VR1 słuły do zmiany skła- Gniazda SK1 i SK2 (typu
Półprzewodniki
dowej stałej sygnału luminancji, Cinch) mołna zamontowaĘ w pły-
D1, D2, D3, D4: 1N4148
a wiÍc peÅ‚ni rolÍ regulatora jas- cie czoÅ‚owej obudowy, ale oczy-
TR1: BC559 (npn)
noÅ›ci obrazu. wiÅ›cie rÛwnie dobre jest ich
TR2: BC549 (pnp)
Tranzystor TR4 pracuje jako usytuowanie na płycie tylnej.
IC1: 4001BE
wtÛrnik emiterowy i bufor wyj- PÅ‚ytkÍ naleÅ‚y zamontowaĘ
ściowy. Kondensator elektrolitcz- w obudowie uływając śrub (np. IC2: 4016BE
ny C10 eliminuje skÅ‚adowÄ… staÅ‚Ä… M3) i/lub koÅ‚kÛw dystansowych, Różne
z sygnaÅ‚u wyjÅ›ciowego. tak by druk pÅ‚ytki znajdowaÅ‚ siÍ
B1: 8 baterii HP7 (w pojemniku
UkÅ‚ad pobiera prÄ…d o natÍÅ‚e- w bezpiecznej odlegÅ‚oÅ›ci od obu- z tworzywa)
niu 15mA, a zasilany jest przez dowy.
S1: przełącznik jednobiegunowy
7 baterii HP7, umieszczonych Nieskomplikowane okablowa- jednopozycyjny
w pojemniku z tworzywa sztucz- nie urzÄ…dzenia jest przedstawione
SK1, SK2: gniazda Cinch
nego. na rys. 4. WykorzystaĘ tu mołna
płytka drukowana
rÛÅ‚nego rodzaju przewody. Nie
średniej wielkości obudowa
Wykonanie ma potrzeby stosowania przewo-
metalowa lub z tworzywa
WiÍkszośĘ podzespoÅ‚Ûw prze- dÛw w ekranie, naleÅ‚y jednak sztucznego
glÄ…darki wideo do negatywÛw jest zadbaĘ o to, by poÅ‚Ä…czenia nie
gniazda 14-nóżkowe - 2 szt.
montowana na płytce drukowa- były zbyt długie.
złączka do baterii PP3
nej, ktÛrej mozaikÍ Å›cieÅ‚ek druku
pokrętła - 2 szt.
i schemat rozmieszczenia elemen- Eksploatacja
kołki dystansowe, śruby (np. M3),
tÛw przedstawia rys. 4. PoÅ‚Ä…czyĘ kablem ekranowanym
cyna, przewody itp.
Oba zastosowane układy sca- wyjście kamkordera z wejściem
lone sÄ… wykonane w technologii przeglÄ…darki wideo do negatywÛw. wyraünie widoczny, w sensie za-
CMOS, w zwiÄ…zku z czym mogÄ… Takiego samego rodzaju kabel po- rÛwno inwersji jasnoÅ›ci jak i ko-
byĘ uszkodzone przez ładunki winien byĘ zastosowany do połą- loru filmowanego obrazu. Uzyski-
elektrostatyczne. NaleÅ‚y je wiÍc czenia wyjÅ›cia przeglÄ…darki z we- wany na ekranie obraz powinien
umieściĘ w podstawkach dopiero jściem TV, monitora lub modula- byĘ ostry i stabilny.
po zakoÒczeniu montaÅ‚u innych tora UHF. OczywiÅ›cie wyjÅ›cie au-
elementÛw, a do tego momentu dio kamkordera nie jest w oma- OglÄ…danie negatywÛw
powinny pozostaĘ w opakowaniu wianym zastosowaniu wykorzysta- Zastosowanie urządzenia do
antystatycznym. ne i nie bÍdzie podÅ‚Ä…czone. oglÄ…dania negatywÛw wymaga wy-
Teoretycznie korzystniej było- WłączyĘ kamkorder. Wpływ posałenia kamkordera w adapter.
by zastosowaĘ jako IC2 ukÅ‚ad dziaÅ‚ania ukÅ‚adu powinien byĘ Zazwyczaj jest on wkrÍcany
Elektronika Praktyczna 2/98
17
P R O J E K T Y Z A G R A N I C Z N E
w gwint filtru, znajdujÄ…cy siÍ nych bÍdzie utrudnione ze wzglÍ- re rezultaty tylko w przypadku
przed optykÄ… obiektywu. MoÅ‚e du na ich sÅ‚abe kolory. PomogÄ… negatywÛw co najmniej dośĘ
okazaĘ siÍ konieczne zastosowa- tu regulacje kontrastu i jasnoÅ›ci. dobrze naÅ›wietlonych. WspÛÅ‚-
nie pierścienia, poniewał gwinty Naleły takłe unikaĘ bardzo sil- cześnie produkowane filmy za-
filtru i adaptera mogÄ… byĘ rÛÅ‚ne. nych ürÛdeÅ‚ Å›wiatÅ‚a. W przypad- pewniajÄ… uzyskanie zadawalajÄ…-
Informacja na temat gwintu po- ku wiÍkszoÅ›ci negatywÛw naj- cych odbitek nawet w przypad-
winna byĘ podana w instrukcji pewniej konieczne bÍdzie uÅ‚ycie ku negatywÛw dośĘ silnie (dwie
obsÅ‚ugi kamkordera (jest maÅ‚o regulacji barwy kamkordera bÄ…dü pozycje przesÅ‚ony) przeÅ›wietlo-
prawdopodobne, by był on nadru- telewizora. Z doskonałym skut- nych lub niedoświetlonych.
kowany wokÛÅ‚ obiektywu). kiem system moÅ‚na wykorzystaĘ W przypadku takich negatywÛw
Uchwyt do negatywÛw i filtr takÅ‚e do oglÄ…dania negatywÛw takÅ‚e przeglÄ…darka umoÅ‚liwi
zmiÍkczajÄ…cy moÅ‚na sprÛbowaĘ czarno-biaÅ‚ych. uzyskanie zadawalajÄ…cych wyni-
wykonaĘ we wÅ‚asnym zakresie, Przy nagrywaniu obrazÛw kÛw. Bardzo sÅ‚abo lub bardzo
co teoretycznie byÅ‚oby rozwiÄ…za- uzyskiwanych z negatywÛw na silnie naÅ›wietlone negatywy nio-
niem znacznie taÒszym od do- wideo lepiej jest nagrywaĘ je na sÄ… za maÅ‚o informacji, by uzys-
stÍpnych w handlu adapterÛw. magnetowid niÅ‚ na kasetÍ kam- kany z nich obraz mÛgÅ‚ byĘ
Nawet w przypadku gotowych ad- kordera, a potem je kopiowaĘ. zadawalający, tak w przypadku
apterÛw naleÅ‚y obchodziĘ siÍ WiÍkszośĘ kamkorderÛw umoÅ‚li- przedstawianego, jak i kaÅ‚dego
z negatywami bardzo ostroÅ‚nie - wia takÄ… pracÍ. Nagrywanie bez- innego systemu.
ich emulsja jest bardzo delikatna. poÅ›rednio na kasetÍ magnetowi- Robert Penfold, EPE
Adaptery zazwyczaj przystosowa- du pozwala uniknąĘ etapu dodat-
ne sÄ… do slajdÛw w oprawkach, kowego kopiowania i zwiÄ…zanej
ale przy zachowaniu nalełytej z nim nieuchronnej utraty jakoś- Artykuł publikujemy na pod-
ostrołności mołna w nie wkładaĘ ci. stawie umowy z redakcją mie-
takÅ‚e odcinki filmu negatywowe- NaleÅ‚y pamiÍtaĘ, Å‚e propono- siÍcznika "Everyday Practical
go. wane urzÄ…dzenie zapewnia dob- Electronics".
Aby mołna było zogniskowaĘ
optykÍ dostatecznie blisko,
w wiÍkszoÅ›ci przypadkÛw kam-
korder powinien pracowaĘ w try-
bie makro. BÍdzie to takÅ‚e zale-
łało od rodzaju ułytego adaptera.
Takie ogniskowanie zazwyczaj jest
przeprowadzane rÍcznie.
Jeśli przeznaczony
do ułycia adapter jest
prosty i nie posiada
własnej optyki, naleły
przede wszystkim
upewniĘ siÍ czy posia-
dany kamkor-
der umołli-
wia tak
bliskie og-
niskowanie,
ktÛre zapewni
obraz rozsÄ…dnie
dułych rozmia-
rÛw. Budowa przeglÄ…-
darki bÍdzie miaÅ‚a sens
tylko wtedy, jeśli po-
siadany kamkorder
umołliwi uzyskanie za-
dawalajÄ…cych rezulta-
tÛw.
Nasycone barwy
Uzyskiwane wyniki
bÍdÄ… znacznie rÛÅ‚niÅ‚y
siÍ dla rÛÅ‚nych zesta-
wÛw negatywÛw. Nie-
ktÛre negatywy cechujÄ…
silne, nasycone kolory,
Rys. 4. Mozaika ścieżek druku i schemat
natomiast oglądanie in- rozmieszczenia elementów na płytce układu.
Elektronika Praktyczna 2/98
18