Prowadzący: Marcin Włodara

Data:

Klasa: V

Temat lekcji: Sytuacja Polaków pod zaborami w XIX wieku.-

Treści programowe:

• Formowanie Legionów Polskich.

• Księstwo Warszawskie.

Cele lekcji - po zakończonych zajęciach uczeń powinien:

Pamięta:	Rozumie:	Potrafi:
Daty: styczeń i lipiec 1797, 10807 - 1813 Cele polityki stosowanej przez zaborców wobec Polaków. Postacie zasłużone dla walki o polskość.	Pojęcia: wynaradawianie, rusyfikacja, germanizacja, tajne nauczanie. Każda z form walki o polskość prowadzi do zachowania tożsamości narodowej.	Dostrzec różnice i podobieństwa w położeniu Polaków poszczególnych zaborach. Wymienić metody represji stosowane przez zaborców oraz formy oporu.

Metody pracy:

- rozmowa nauczająca (pogadanka),

- praca pod kierunkiem,

- praca z podręcznikiem programowym i ćwiczeniami programowymi,

- praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

- podręcznik programowy `Moje otoczenie. Historia i społeczeństwo 5” Jarosław Machnicki, Grzegorz Liebrecht, Jacek Wołowiec, Wydawnictwo MAC, Kielce 2001,

- zeszyt ćwiczeń do wyżej wymienionego podręcznika,

- Encyklopedia Gutenberga,

- mapa ścienna (szkolna).

Przebieg lekcji:

Czynności nauczyciela:	Czynności ucznia:
Powitanie, czynności porządkowe, sprawdzenie obecności. [ok. 5 min.] Zadanie domowe: ćw. 4 i 5, s.68-69 z zeszytu ćwiczeń.	Uczniowie przygotowują się do lekcji: wyjmują podręczniki, przygotowują się do sprawdzenia zadań domowych. Wybrany uczeń odczytuje poprawną odpowiedź. Wspólnie wyjaśniamy wątpliwości.
Rekapitulacja wtórna [ok. 5 - 7 min.]: Polacy znajdowali się pod rządami trzech zaborców. Jak nazywały się formy represji stosowane wobec Polaków na poszczególnych terenach?	Uczniowie zgłaszają się, by udzielić odpowiedzi. Wymieniają: rusyfikacja, germanizacja, wynaradawianie.
Zdanie wiążące [ok. 2 min.]: Proszę wybranego ucznia o wskazanie na mapie ziem poszczególnych zaborów.	Uczeń wskazuje ziemie.
Lekcja właściwa [ok. 25 min.]: Proszę jednego ucznia o zapisanie tematu lekcji na tablicy. Pytanie do uczniów: W którym roku miało miejsce powstanie kościuszkowskie? W którym roku miał miejsce III rozbiór Polski? Po rozbiorze wielu Polaków wyemigrowało do Francji, która w tym czasie toczyła wojny z zaborcami. Tam zaczęli zabiegać u Napoleona Bonapartego o utworzenie polskich oddziałów. Szczególnie wyróżniali się: Jan Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki, Michał Kleofas Ogiński, Franciszek Barss i Józef Sułkowski. Ich starania zakończyły się sukcesem - w Lombardii (kraina północnych Włoszech) utworzono Legiony Polskie. Od stycznia 1797 roku gen. Dąbrowski rozpoczął rekrutację. Zgłaszali się przede wszystkim emigranci z Polski, a także Polacy, którzy - wcieleni przymusowo do austriackiego wojska - zostali w czasie walk wzięci do niewoli przez Francuzów. Tworząca się armia borykała się z ogromnymi trudnościami - od materialnych po brak kadry oficerskiej. Mimo tego po kilku miesiącach Legiony liczyły ok. 6 tyś wyszkolonych żołnierzy. Zadanie dla klasy: praca w grupach. Na podstawie podręcznika rozwiąż ćw. 2, s.72 z zeszytu ćwiczeń dot. sytuacji wewnątrz legionu. W lipcu 1797 roku Legiony Polskie odwiedził gen. Józef Wybicki. Urzeczony atmosferą panującą wokół niego, napisał słowa do melodii mazurka - miała ona zagrzewać do walki. Z czasem pieśń ta stała się niezwykle popularna i od 1927 roku jako „Mazurek Dąbrowskiego” jest hymnem naszego kraju. Ponieważ Legiony rozrastały się, do grona ich dowódców dołączyli gen. Józef Zajączek i gen. Karol Kniaziewicz. Niestety, Francuzi postanowili wykorzystać tworzącą się armię do własnych celów i w 1802 roku wysłali Polaków do San Domingo (dziś Haiti), by stłumić powstanie we własnych koloniach. Z 6 tyś. Żołnierzy przeżyło 300. Henryk Dąbrowski musiał rozpocząć formowanie Legionów od podstaw. W 1807 roku Napoleon Bonaparte po zwycięstwach odniesionych nad zaborcami zdecydował się na utworzenie niewielkiego państwa pod nazwą Księstwo warszawskie. Na czele formującej się armii stanął bratanek króla Stanisława Augusta - książę Józef Poniatowski. Duży nacisk położono na rozwój oświaty: powstawały szkółki elementarne na wsiach i w małych miejscowościach, w Warszawie założono Szkołę Prawa i Administracji, Szkołę Lekarską, seminaria nauczycielskie w Łowiczu i Poznaniu. Księstwo istniało zaledwie parę lat - w 1813 roku Bonaparte poniósł klęskę w czasie wyprawy na Rosję, w „bitwie narodów” pod Lipskiem. W następstwie tego wydarzenia obszar Księstwa został ponownie zajęty przez wrogie państwa.	Uczeń zapisuje: „Sytuacja Polaków pod zaborami w XIX wieku.” Uczniowie zgłaszają się, by udzielić odpowiedzi. Powstanie kościuszkowskie miało miejsce w 1794 roku, a III rozbiór Polski w 1795 roku. Wybrana grupa uczniów czyta odpowiedź. Wybrany uczeń z pomocą nauczyciela wskazuje na mapie terytorium Księstwa.
Rekapitulacja pierwotna [ok. 5 min]: Ćw. 5 i 6, s.73 z zeszytu ćwiczeń - uzupełnianka i krzyżówka. Jak nazywali się najaktywniejsi działacze na rzecz uformowania Legionów Polskich?	Uczniowie rozwiązują zadania, wspólnie czytamy i sprawdzamy poprawność odpowiedzi. Uczniowie zgłaszają się, by udzielić odpowiedzi.
Zadanie domowe: ćw.1, s.71 - notatka biograficzna jednego z działaczy polskich na emigracji we Francji. Czynności końcowe - uporządkowanie klasy, pożegnanie z uczniami.	Uczniowie porządkują swoje miejsca.

1

---