Świątnicki K. „Nagrody zewnętrzne a motywacja: rehabilitacja nagród zewnętrznych”
Twierdzenie Deciego - nagrody zewnętrzne mogą osłabić motywację wewnętrzną, ale tylko
wtedy, gdy nagrody zewnętrzne mają warunkowy charakter, tj kiedy ich otrzymanie zależy od wyników lub działania jednostki, a nie wtedy, gdy nagrody te mają charakter bezwarunkowy tzn. należą się jednostce za sam fakt wykonania jakiegoś zadania.
Motywacja wewnętrzna vs motywacja zewnętrzna
Teoria pierwsza - Deci i Ryan - pojęcia te dotyczą dwóch jakościowo różnych typów
motywacji (dwóch różnych mechanizmów psychologicznych generujących
motywację). Podstawą motywacji wewnętrznej są dwie wrodzone potrzeby
-samodeterminacji i kompetencji.
Teoria druga - stworzona przez innych badaczy- motywację wew. i zew. odróżnia to w jaki
sposób jest ona postrzegana przez jednostkę. Kruglanski- ludzie postrzegają
siebie jako motywowanych wewnętrznie, jeśli celem działania jest działanie
samo w sobie. Jednocześnie postrzegają siebie jako motywowanych zewnę-
trznie, kiedy celem działania nie jest samo działanie lecz jego konsekwencje.
Badania Deciego
Nagrody zewnętrzne mogą osłabiać motywację wewnętrzną, gdy nagradzane są wyniki lub jakość działania
W badaniach posługiwał się 7- elementową układanką (Soma). Studentów biorących udział w badaniu podzielono na 2 grupy. Jedna z nich miała po eksperymencie otrzymać nagrodę pieniężną, a druga nie. Uważał, że wyniki potwierdziły przewidywania, jednak Świątnicki twierdzi, że wyniki były nieistotne statystycznie.
Świątnicki krytykuje badania Decciego zarzucając mu porównywanie różnych badań, opłacanie osób badanych za wzięcie udziału w eksperymencie.
Deci i Ryan uważają, że nagroda może pełnić funkcję:
informacyjną- jeśli spostrzegana jest przez jednostkę jako informacja zwrotna o jej kompetencji. Informacyjne warunkowe nagrody zewnętrzne powinny wzmacniać motywację wewnętrzną.
kontrolującą (sterującą)- jeśli postrzegana jest przez jednostkę jako czynnik, za pomocą którego inni lub ona sama kontrolują jej zachowanie. Kontrolujące warunkowe nagrody zewnętrzne powinny osłabiać motywację wewnętrzną.
Świątnicki, krytykuje także powyższe założenia.
Koncepcja orientacji sprawczych Deciego - 3 rodzaje zdarzeń inicjujących/regulujących nasze zachowanie :
Zdarzenia informujące-doświadczenie wspierające naszą autonomię, dające poczucie kompetencji, wzmacniające motywację wewnętrzną
Zdarzenia kontrolujące- doświadczenie jako presja , osłabiające naszą motywację wewnętrzną
Zdarzenia demotywujące- przekonujące o braku kompetencji, osłabiające naszą motywację
Opinie innych badaczy na temat motywacji wewnętrznej i zewnętrznej :
Folger, Rosenfield i Hays - nagrody pieniężne osłabiają zarówno motywację wewnętrzną, jak i produktywność w warunkach wysokiej swobody wyboru i wzmacniają je w warunkach niskiej swobody wyboru.
Calder i Staw - nagrody pieniężne obniżają motywację wewnętrzną przypadku ciekawych zadań i podnoszą ją w przypadku nudnych zadań.
Hamner i Foster - warunkowe nagrody pieniężne mogą wzmacniać motywację wewnętrzną do wykonania trudnego zadania. W przypadku ciekawego zadania ani sam fakt otrzymania wynagrodzenia, ani forma otrzymanego wynagrodzenia nie wpływa na zainteresowanie zadaniem.
Najnowsze badania wykazały, że obietnica udzielenia nagrody może sprzyjać twórczości- jeśli jednostka zdaje sobie sprawę z tego, że kreatywne zachowanie się jest warunkiem koniecznym otrzymania obiecanej nagrody.
Formy wynagrodzeń:
Czasowe (wynagrodzenie za przepracowany czas)
Akordowe (w zależności od ilości wykonanej pracy)
Bonusowe (pracodawca dzieli się z pracownikiem zyskiem)
Czasowo- premiowe (wynagrodzenie za przepracowany czas+ nagroda w wysokości zależnej od rezultatów pracy)
Świątnicki :
Czasowe formy wynagrodzeń osłabiają motywację wewnętrzną i wzmacniają motywację zewnętrzną
Formy akordowe i bonusowe mogą zarówno osłabiać jak i wzmacniać motywację wewnętrzną
Formy czasowo- premiowe mogą sprzyjać motywacji wewnętrznej.