1. WSTĘP

W biomechanice sportu dążymy do opisu ruchu zawodnika, czyli całego człowieka w warunkach dynamicznych. Jest to jednak zadanie bardzo trudne ze względu na dużą złożoność budowy i funkcji układu ruchu. Wiele pożytecznych danych , mogących pomóc w zrozumieniu stanów dynamicznych człowieka można uzyskać z analizy pracy człowieka na trenażerze. Jednym z podstawowych warunków prawidłowego sterowania treningu w sporcie wyczynowym jest precyzyjna ocena aktualnego poziomu najważniejszych cech fizycznych zawodnika.

Zdaniem wielu, najistotniejszą cechą fizyczną decydującą o wyniku sportowym w większości dyscyplin sportowych jest moc, jaką może dysponować zawodnik. W jej ocenie nie można jednak posługiwać się jedną wybraną wartością, ale konieczny jest pomiar ciągłych zależności mocy od obciążenia i od czasu.

Wynik sportowy w każdej dyscyplinie sportu zależy od trzech czynników:

• mocy lub innych charakterystyk siły

• techniki

• taktyki

W teorii wychowania fizycznego oceny sprawności dokonuje się za pomocą różnych testów, z których jednym z ćwiczeń jest wyskok dosiężny, jako ocena mocy kończyn dolnych. Jednak w badaniach biomechanicznych dowiedziono, że wysokość uniesienia środka masy nie koreluje z wartością mocy rozwijanej podczas odbicia. Wysokość wyskoku h zależy od wykonywanej pracy. W równej energii potencjalnej W = mgh, mg - constans dla danej osoby, h jest proporcjonalne do W, a współczynnikiem tej proporcjalności jest ciężar ciała osoby badanej. Świadczy to o tym, że czas odbicia nieznacznie różni się u różnych zawodników reprezentujących tę samą dyscyplinę sportu. Tak więc impuls siły będzie zależeć głównie od siły odbicia, a prędkość odbicia przy tej samej wartości impulsu uzależniona jest od masy badanego. Zatem występuje kilka zmiennych, które należy uwzględnić oceniając wartość rozwijanej mocy. O ile max P może być rozwijana w krótkotrwałych wysiłkach, o ile utrzymanie tej mocy na jak najwyższym poziomie może świadczyć o wytrzymałości badanego. Z fizjologicznego punktu widzenia wytrzymałość zależy od ogólnej wydolności organizmu, której miarą jest zdolność zużycia O na minutę. Podstawą wytrzymałości są więc procesy tlenowe, które nie zawsze odzwierciedlają reakcję organizmu. Dlatego też w biomechanice jako cechę fizyczną charakteryzuje zmiana mocy w funkcji czasu. W ten sposób można ocenić zarówno pracę całego organizmu (bieg) lub poszczególnych grup mięśniowych. Do tej oceny buduje się specjalne trenażery, dając natychmiastowe informacje o podstawowych parametrach ruchu.

Wartości mocy max oraz wytrzymałość organizmu lub poszczególnych grup mięśniowych są podstawowymi parametrami w ocenie stanu i rozwoju cech fizycznych zawodników różnych dyscyplin.

Przyjmuje się, że moc rozwijania przez człowieka zależy od:

• liczby zaangażowanych w ruch mięśni

• cech fizycznych badanego (wrodzone, wytrenowane)

• czasu trwania wysiłku

• rodzaju obciążenia

• techniki ruchu

• pobudzenia

Wartość mocy rozwijanej przez mięsień zasadniczo zależy od czasu trwania wysiłku, co związane jest ze zmiennym udziałem źródeł energetycznych. W początkowym okresie pracy, (do ok. 6 s), mięsień czerpie energię prawie wyłącznie z rozpadu ATP i fosfokreatyny. W tym okresie mamy możliwość rozwijania Pmax. Podczas, gdy wysiłek jest kontynuowany, te zasoby muszą być zresyntetyzowane, a energia potrzebna do pracy jest dostarczana w procesie glikolizy (rozpad glikolizy). Rozwijana moc spadnie wówczas do około 60% Pmax. W wysiłkach trwających kilka minut: dłuższych - mięsień wytwarza energię głównie z tzw. tlenowych (aerobowych) źródeł energetycznych. W tym okresie rozwijana moc wynosi w granicach 30% Pmax. Zjawisko to przedstawia rys. nr 1.

2. CEL ĆWICZENIA

3. PRZEBIEG ĆWICZENIA

Do pomiaru mocy max oraz zmian mocy kończyny dolnej w funkcji czasu wykorzystuje się stanowisko składające się z równi pochyłej i wózka. Urządzenie treningowe równia pochyła składa się z wózka o masie 33kg z regulowanym oparciem, zjazdu zbudowanego z szyn stalowych pochylonych pod kątem  = 15 do poziomu. Zjazd u dołu zakończony jest platformą. Do zjazdu przymocowano przetwornik obrotowo-impulsowy z układem linek. Płytę kontaktową wraz z przetwornikiem O/J połączono z komputerem IBM PC z kartą PIO 8255.

W czasie zajęć przeprowadziliśmy dwie próby. Pierwszą próbą było wykonanie sześciu odbić z równi pochyłej. Celem tej serii odbić było określenie max prędkości i max mocy. Druga próba odbywała się po około 10 minutach odpoczynku. Była to seria 60-ciu odbić na równi pochyłej. Na podstawie tej próby ocenialiśmy wytrzymałość (spadek mocy w funkcji czasu) oraz w pierwszych 10-ciu odbiciach tej próby ocenialiśmy Vmax i Pmax. Pomiarem wytrzymałości jest spadek jakiejś mierzalnej wartości w funkcji czasu. W naszym wypadku mierzyliśmy moc. Spadek mocy max rozpoczyna się po 4s trwania pracy.

Miernikiem wytrzymałości jest współczynnik kierunkowy równania prostej regresji opisującej zmianę mocy w funkcji czasu lub zmianę mocy w funkcji liczby powtórzeń:

P = a - bt

P = a - bn

Im współczynnik kierunkowy jest większy tym wytrzymałość jest większa.

4. GRUPA BADAWCZA

IMIĘ I NAZWISKO	m [kg]	wzrost [cm]	wiek	aktywność fizyczna obecnie / w przeszłości
Adam Marchwiński	90	192	21	kulturystyka koszykówka
Daniel Mocias	86	182	21	kulturystyka sporty walki
Mariusz Suszek	74	180	21	rekreacja gimnastyka
Artur Zgórski	78	176	21	rekreacja siatkówka
Jan Wierzbicki	75	180	21	rekreacja rekreacja
Paweł Ziółkowski	84	184	22	rekreacja siatkówka

---