Wykład II 28.02.2007r.
Wymienialność pieniądza i kurs walutowy.
Wymienialność waluty nie jest pojęciem jednoznacznie rozumianym.
Waluta jest wymienialna -jeżeli rząd danego kraju, z reguły za pośrednictwem banku centralnego, zobowiązuje się do zakupu lub sprzedaży, po jednolitym kursie, takiej ilości waluty, jaka zostanie zgłoszona do sprzedaży lub zakupu na rynku, bez względu na jej pochodzenie.
Rodzaje wymienialności:
Wyróżnić można aktualnie trzy podstawowe standardy wymienialności finansowej:
wymienialność zewnętrzna(są tu stosowane największe restrykcje walutowe, w systemie tym reglamentacji waluty podlegają transakcje bieżące osób krajowych oraz transakcje kapitałowe osób krajowych i zagranicznych; obecnie ponad 20 państw posiada walutę zewnętrznie wymienialną),
wymienialność według standardu Międzynarodowego Funduszu Walutowego (Kraj przyjmujący warunki tego standardu zobowiązuje się do:
a)niestosowania ograniczeń dewizowych w zakresie transakcji bieżących z zagranicą w stosunku do osób krajowych i zagranicznych,
b)nieuczestniczenie w dyskryminujących inne kraje porozumieniach walutowych,
c)posługiwanie się jednolitym kursem walutowym,
d)obowiązek wykupu własnej waluty od kraju członkowskiego Międzynarodowego Funduszu Walutowego, jeżeli pochodzi ona z transakcji bieżących.).
wymienialność całkowita (nie ma ograniczeń wymienialności. Waluta całkowicie wymienialna jest bez żadnych ograniczeń dewizowych, takich jak: cła, ograniczenia ilościowe w imporcie i eksporcie czy podatki importowe. Aktualnie tylko około 40 krajów dysponuje walutami całkowicie wymienialnymi, choć w pełni funkcje pieniądza światowego mogą pełnić jedynie waluty kilku państw o największym potencjale gospodarczym: dolar USA, EUR, jen japoński, frank szwajcarski oraz funt brytyjski.). Całkowita wymienialność nie przesądza o otwartości gospodarki.
Szczególną odmianą wymienialności waluty jest wymienialność wewnętrzna, cechująca między innymi polską walutę. Wymienialność wewnętrzna ma miejsce wtedy, gdy: władze monetarne nie zezwalają na używanie pieniądza narodowego do fakturowania i regulowania płatności w handlu zagranicznym danego kraju oraz innych transakcjach handlowych z zagranicą, np. Korea Pn. , Kuba.
Kurs walutowy przy każdej jego wysokości umożliwia porównanie cen krajowych z zagranicznymi, ale nie zawsze pozwala na dostosowywanie gospodarki krajowej do gospodarki światowej i powiązanie cen wewnętrznych z cenami za granicą. Im szerszy jest zakres wymienialności, tym istotniejsza jest polityka kursu walutowego, który może się kształtować swobodnie na rynku lub przybierać postać kursu administrowanego w określony sposób przez rząd lub bank centralny.
Kursem walutowym narodowej jednostki pieniężnej w odniesieniu do jednostek pieniężnych zagranicznych jest stosunek określonych wielkości tych jednostek, według którego.............
Kurs walutowy- odnosi się do pieniędzy. Kurs walutowy rośnie, gdy jest nadwyżka w bilansie płatniczym.
Podejście kursu walutowego do bilansu płatniczego - cena rynkowa 2 walut.
Kursy walutowe rosną, jeżeli następuje łączny niedobór w bilansie handlowym i w bilansie usług (pieniądz krajowy staje się tańszy, waluty(dewizy) drożeją).
BILANS HANDLOWY to wartość eksportu netto.
BILANS KAPITAŁOWY(zagranicznych inwestycji uzyskanych i udzielonych) ma neutralny wpływ na poziom kursu walutowego. Nadmierne jednak zadłużenie się kraju za granicą, podobnie jak i nadmierne zaangażowanie kraju w udzielanie pożyczek zagranicy może doprowadzić do zakłóceń polityki kursowej.
Gdy eksport jest większy od importu, występuje nadwyżka handlowa. Gdy jest na odwrót, gospodarka wykazuje deficyt w handlu zagranicznym. Nadwyżka wymienionych obu bilansach powoduje spadek kursów walutowych( pieniądz krajowy drożeje, dewizy tanieją). Przedstawione powiązania mają charakter sprzężenia zwrotnego, co oznacza, że wysokość kursów walutowych wpływa z kolie na relację cen eksportowych i importowych, a relacje te odzwierciedlone zostają następnie w omawianych bilansach.
Kurs dewizowy - to kurs należności zagranicznych opiewających na walutę obcą, możliwych do wykorzystania jako międzynarodowe środki płatnicze.
Kurs dewizowy - dewizy jako należności zagraniczne, np. czek wystawiony w USD, obligacje w EUR, konosament .Można operować jako pieniądzem , czyli regulować zobowiązania, „płacić”.
Podejście kursu dewizowego do bilansu płatniczego - cena rynkowa 2 dewiz.
Dewiza - prawo do otrzymania zapłaty.
Powiązania określające z kolei charakter rynku dewizowego(walutowego) można ująć:
Wartość importu towarów i usług plus pożyczki zagraniczne udzielone równe są wartości eksportu towarów i usług plus pożyczki zagraniczne otrzymane. Zależność ta określa warunek wyznaczający możliwości eksportu kapitału.
Tak powstała różnica wyznacza podstawy dla salda pożyczek zagranicznych udzielonych i otrzymanych zgodnie z formuła: eksport kapitałów netto jest równy wartości eksportu towarów i usług na rzecz zagranicy pomniejszonej o wartość importu towarów i usług otrzymanych z zagranicy. Jeżeli eksport kapitałów przewyższa saldo wynikające z powyższej różnicy, występuje wówczas dodatkowy popyt na walutę kraju wierzycielskiego, udzielającego pożyczek zagranicznych. Zjawisko to ujemnie oddziałuje na kurs walutowy tego kraju.
Notowania....................................
Teoria bilansu płatniczego, z uwagi na występowanie zjawiska sprzężenia zwrotnego nie wyjaśnia w sposób dostateczny istoty czynników kształtujących kursy walutowe.
Teoria parytetu siły nabywczej pieniądza narodowego została sformułowana jako ekonomiczne uzasadnienie realnych kursów walutowych. Realny kurs walutowy jest miarą relatywnej(względnej) ceny dóbr pochodzących z różnych krajów wyrażonej w jednej walucie. Realny kurs walutowy służy do pomiaru konkurencyjności międzynarodowej.
Parytet siły nabywczej to stosunek pomiędzy wewnętrzną siłą nabywczą pieniądza dwóch różnych krajów. Widoczny jest tu efekt działania inflacji.
Nadwartościowość i podwartościowość waluty
Kurs nadwartościowy - charakteryzuje się tym, że relacja wymienna waluty krajowej na zagraniczną jest wyższa, niż wskazywałoby na to porównanie poziomu cen.
Nadwartościowość stymuluje import a ogranicza eksport. Przy podawrtościowości import jest drogi dla przedsiębiorstw krajowych, a eksport jest opłacalny. Odwrotnie jest za granicą.
Istotnym zagadnieniem jest zatem znalezienie optymalnego rozwiązania w postaci kursu równowagi ekonomicznej. Kurs walutowy jest kursem równowagi ekonomicznej, jeżeli spełnia warunki określone następującymi zjawiskami:
występuje długookresowa stabilizacja płatnicza kraju w stosunku do zagranicy,
występuje ustabilizowana równowaga wewnętrzna.
W myśl teorii parytetu siły nabywczej kursem równowagi ekonomicznej jest więc kurs równy parytetowi siły nabywczej.
System kursu walutowego - to określenie warunków (czynników), wpływających - zdaniem władz monetarnych kraju - w zasadniczy sposób na kurs walutowy. Przy wyborze przez poszczególny kraj systemu kursu walutowego brane są pod uwagę następujące kryteria:
wielkość kraju,
stopień otwarcia gospodarki,
stan bilansu płatniczego,
stopień koncentracji konkurencyjności eksportu,
stopa inflacji w porównaniu ze stopą występującą w krajach,, z którymi prowadzona jest wymiana towarów i usług,
zakres stosowania innych, poza kursem walutowym, substytucyjnych instrumentów w procesie wyrównywania salda bilansu płatniczego,
zmienność pogody.
Rodzaje systemów walutowych:
1.Ze względu na czas trwania określonego systemu kursów walutowych:
stałe, wśród kursów stałych wyróżnia się kursy o rozszerzonej(marża wahań +-2,25%) i zawężonej marży wahań(marża wahań+-1%) oraz kursy sztywne (marża wahań = 0%),
zmienne, wśród kursów zmiennych wyróżnia się kursy wolnorynkowe(nie ma żadnych ograniczeń ze strony państwa przy regulowaniu go ze strony państwa) i płynne(brudny płynny - bez interwencji państwa, tworzony przez rynek, ale państwo zastrzega sobie możliwość ingerencji, bez poinformowania kogoś)oraz kursy pełzające(kurs się zmienia w sposób określony - sterujący; sterowany przez państwo).
2. Biorąc pod uwagę liczebność kursów wyróżnia się system kursu:
jednolitego (W systemie kursu jednolitego wszystkie transakcje handlowe i niehandlowe dokonywane są z zagranicą odbywają się według jednakowego kursu.),
dualnego (W systemie kursu dualnego występują dwa odrębne kursy: jeden stosowany jest dla transakcji handlowych, drugi dla pozostałych. Kurs dualny jest najprostszą formą kursu różnicowanego. Stosowanie w praktyce kursu dualnego jest trudne z uwagi na komplikacje w rozdzieleniu transakcji handlowych i kapitałowych.),
różnicowanego .(System kursu różnicowanego zakłada istnienie wielu różnych kursów dla poszczególnych płatności związanych z transakcjami zagranicznymi, z jednoczesnym wykorzystaniem kursów stałych lub zmiennych.).
3. Ze względu na stopień ingerencji państwa(organów odpowiedzialnych w państwie za politykę kursową) wyróżnić można (ustalane przez MF i NBP)
kursy wolnorynkowe(brak ingerencji),
kursy ustalone przy ograniczonej ingerencji państwa na rynku walutowym
kursy, które nie tylko wymagają ingerencji walutowej, ale jednoczesnego odwoływania się do rozmaitych narzędzi.
Dewaluacja i rewaluacja waluty:(ustalane przez NBP)
Najbardziej typowym sposobem ingerencji władz monetarnych na rynku walutowym jest dewaluacja waluty.
Dewaluacja polega na obniżeniu kursu danej waluty w celu utrzymania systemu stałego kursu walutowego, obrony kursu i polityki kursowej w systemie kursu płynnego oraz wyeliminowania deficytu bilansu płatniczego. Celem dewaluacji jest usunięcie zjawiska nadwartościowości(przeszacowania) waluty.
Rewaluacja jest zjawiskiem odwrotnym i polega na podwyższeniu kursu danej waluty, co prowadzi w konsekwencji do eliminacji poswartościowości (niedoszacowania) tej waluty.
Skutkiem dewaluacji jest wzrost krajowych cen towarów importowanych i obniżka dewizowych cen towarów krajowych produkowanych na eksport. W wyniku dewaluacji eksport jest tańszy dla odbiorców zagranicznych, a import droższy dla odbiorców krajowych. Efektem dewaluacji jest więc poprawa konkurencyjności międzynarodowej kraju, zwłaszcza w długim okresie. Zabieg dewaluacji lub rewaluacji ma na celu ustalenie optymalnej lub też najbardziej pożądanej wysokości kursu w danych warunkach rynkowych.
Deprecjacja i aprecjacja waluty: (Odbywa się samoistnie, bez interwencyjnego udziału władz monetarnych.).
Deprecjacja waluty krajowej - nadwyżka popytu na walutę obcą nad jej podażą.
Aprecjacja waluty krajowej - podaż walut na rynku walutowym przewyższy popyt.(Następuje wzrost siły nabywczej).
Kursy walutowe dzieli się też na:
bieżące - dotyczą transakcji a'vista, którym towarzyszy natychmiastowe dostarczenie waluty(w ciągu 24 godzin),
terminowe - dotyczą tych transakcji, w których dostarczenie waluty następuje w terminie do sześciu miesięcy.
1